Μια γυναίκα που στο πρόσωπό της συμβολίζεται όλος ο πόνος που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος. Μέσα σε μια στιγμή το μαύρο αντικατέστησε όλα τα χρώματα και η θλίψη και η απόγνωση όλα τα συναισθήματα.
228 άνθρωποι έχασαν με φρικτό τρόπο τη ζωή τους , 117 γυναίκες, 111 άνδρες 4 μωράκια που δεν είχαν καν χρονίσει, τρεις ανυπεράσπιστοι γέροντες άνω των 80 ετών και 53 παιδιά. Όσοι επέζησαν δεν ήταν οι τυχεροί. Αυτή η μέρα στοίχειωσε τις ζωές τους, χαράκωσε τις ψυχές τους και μάτωσε τη μνήμη τους. Μια σκηνή αρχαίας τραγωδίας που έζησαν με πρωταγωνιστές όμως τις δικές τους ζωές.
Η φωτογραφία τραβήχτηκε απ το φωτογράφο Dmitri Kessel, ανταποκριτή του περιοδικού ?Life? στο Δίστομο λίγους μήνες μετά την τραγωδία. Η λεζάντα στη φωτογραφία έγραφε ?Η Μαρία Παντίσκα ακόμα κλαίει με λυγμούς αφότου οι Γερμανοί σκότωσαν τη μητέρα της σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστομο?.
Η γυναίκα με τα μαύρα στη φωτογραφία όμως δεν κλαίει. Δεν μπορεί πια να κλάψει. Φαίνεται στα μάτια της, στις χαρακιές του προσώπου της. Δεν έχασε μόνο τη μητέρα της. Είδε τη σφαγή 228 αθώων ανθρώπων μέχρι και μωρών. Όταν ο πόνος είναι τόσο μεγάλος δεν μπορείς πια να κλάψεις. Τα δάκρυα δεν μπορούν να βγουν. Ένας λυγμός βγαίνει απ την ψυχή της και καθηλώνεται στο πρόσωπό της. Αυτό το λυγμό βλέπεις εσύ. Εσύ που μπορείς να νιώσεις. Συσσωρευμένος πόνος είναι. Η γυναίκα αυτή ήταν δεν ήταν 20 χρονών κι όμως γέρασε σε μια νύχτα σαν τόσους άλλους ανθρώπους. Πολλά παιδιά μεγάλωσαν απότομα αφού η αθωότητά τους είχε σκοτωθεί με το χειρότερο τρόπο. Ίσως γιατί η μοίρα δεν επιτρέπει σε κάποια παιδιά να ζήσουν σαν παιδιά. Μέχρι και που μεγάλωσαν δεν ήξεραν καν ότι υπήρχε άλλο χρώμα στα ρούχα εκτός από το μαύρο.
Η γυναίκα αυτή έγινε σύμβολο όχι μόνο της σφαγής του Διστόμου αλλά και των γερμανικών αντιποίνων σε όλη την Ελλάδα. Ξαφνικά απ τη μια στιγμή στην άλλη η ζωή σταμάτησε με τον πιο φρικτό τρόπο. Είναι οι στιγμές που οι ζωντανοί νιώθουν ένοχοι που ζουν και θεωρούν τυχερούς τους νεκρούς που δεν το ζουν αυτό. Παντού νεκροί και η μυρωδιά του θανάτου να νιώθεις ότι δε θα φύγει ποτέ. Άλλοι θάφτηκαν στο νεκροταφείο κι άλλοι στις αυλές των σπιτιών σε πρόχειρους τάφους. Ένα απέραντο νεκροταφείο μέσα σε λίγες ώρες. Ο Kessel αποτύπωσε με το φακό του αυτή την απόγνωση στα μάτια και στο πρόσωπο αυτής της γυναίκας.
Το τεύχος του περιοδικού ?life? το εντόπισε ένας Διστομίτης που ήταν μετανάστης φοιτητής στην Καλιφόρνια στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλευ. Το παιδί σοκαρίστηκε όταν σε μια δημοπρασία είδε ένα τεύχος με τη φωτογραφία της γιαγιάς του Κατίνας Πίτσου και την ιστορία του Ματθαίου Δημάκα που ήταν αδελφός του παππού του. Έτσι ξεκίνησε να ψάχνει το κανονικό τεύχος με το αφιέρωμα στη σφαγή του Διστόμου σε παλαιοπωλεία στο Σαν Φραντζίσκο. Το τεύχος με ημερομηνία 27-11-1944 είχε εξώφυλλο την ηθοποιό Γερτρούδη Λόρενς που είχε πάρει μέρος στις συμμαχικές εμπροσθοφυλακές στην Ευρώπη και εμφανιζόταν στο εξώφυλλο σαν Αμερικανίδα στρατιώτης. Ξεφυλλίζοντας το όμως στη σελίδα 21 ήταν σε ολοσέλιδη φωτογραφία η γυναίκα με τα μαύρα και με το πιο θλιμμένο βλέμμα στον κόσμο. Το σύνολο των περιοδικών του Life απ? τη δημοπρασία το είχε ήδη αγοράσει ένας συλλέκτης αλλά βλέποντας την επιμονή του φοιτητή δέχθηκε να του το δώσει.
Ανοίγοντας το περιοδικό στη σελίδα 20 υπήρχε η διαφήμιση μια Chevrolet που ?σε ειρήνη και σε πόλεμο είναι στην υπηρεσία της Αμερικής?.
Στρέφοντας το βλέμμα στη δεξιά σελίδα έβλεπες τη γυναίκα σύμβολο του πόνου.
Αυτός είναι ο κόσμος μας?
