Εχει ειπωθεί ότι οι λαοί έχουν τους κυβερνήτες που τους αξίζουν. Η ρήση αυτή, ενδιαφέρουσα ως ευφυολόγημα, είναι προφανώς εσφαλμένη. Χρησιμοποιείται βέβαια σε στιγμές θυμού και αγανάκτησης, κυρίως όταν βλέπουμε τους εντολοδόχους μας πολιτικούς να μας αντιμετωπίζουν ως ανδράποδα.

του Νίκου Καραβέλου*

Τότε, επικρίνοντάς τους για την παχυδερμία τους, θυμόμαστε την αρχαία ρήση του Ρωμαίου Κάτωνος, του λεγόμενου Τιμητή:
«Τον δ' υπέρπαχυν κακίζων, πού δ' αν τη πόλει σώμα τοιούτο γένοιτο χρήσιμον, ου το μεταξύ λαιμού και βουβώνων άπαν υπό της γαστρός κατέχεται; Των δε φιληδόνων τινά βουλόμενον αυτώ συνείναι παραιτούμενος, μη δύνασθαι ζην μετ' ανθρώπου της καρδίας την υπερώαν ευαισθητοτέραν έχοντος»

(μτφρ.: Επικρίνοντας κάποιον -ο Κάτων-, που ήταν πάρα πολύ παχύς, του είπε: Πού θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για την πόλη ένα τέτοιο σώμα, που όλο το μέρος από το λαιμό μέχρι τα αχαμνά καλύπτεται από την κοιλιά; Οταν δε κάποιος που αγαπούσε την καλοπέραση, του ζήτησε να συνδεθούν με φιλία, του είπε ότι δεν μπορεί να συναναστρέφεται με άνθρωπο που έχει πιο ευαίσθητο τον ουρανίσκο από την καρδιά του)(1)

Εννοείται ότι η ανωτέρω ρήση εν προκειμένω αφορά όχι τους φύσει ή θέσει χονδρούς, αλλά τους φύσει ή θέσει παχύδερμους. Το αντίθετο θα συνιστούσε ανεπίτρεπτο κατά τις περιστάσεις «ρατσισμό».

Η θεωρία, λοιπόν, «κατά τον λαό και οι ηγέτες του» είναι εσφαλμένη για τους εξής λόγους:

1) Η ευθύνη προϋποθέτει πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, το οποίο είναι δυνατόν να σφάλλει. Η έννοια του «λαού», γενική και αόριστη, δεν θεμελιώνει ευθύνη, καθώς οι απρόσωπες και γενικές έννοιες δεν έχουν ευθύνη.

2) Λαός είναι το σύνολο των κατοίκων μιας χώρας, μιας περιοχής ή μιας πόλης. Επομένως, στην έννοια αυτή συγκαταλέγονται τόσο οι ψηφοφόροι όσο και οι μη ψηφίζοντες (ενδεικτικά για τους δεύτερους: τα νεογέννητα, τα ανήλικα παιδιά, οι τυπικώς διεγνωσμένοι φρενοβλαβείς, οι πάσχοντες από άνοια, οι ετοιμοθάνατοι, καθώς και οι πάσχοντες από ποδάγρες κ.λπ., που τους εμποδίζουν να προσέλθουν στο εκλογικό τους τμήμα, όπως ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα).

3) Στο «λαό» συμπεριλαμβάνουμε τον άνεργο και τον εργαζόμενο. Ταυτόχρονα το βιομήχανο, τον εφοπλιστή, τον τραπεζίτη και τους εξαρτημένους από αυτούς συμμορίτες, που επιτίθενται όπως τα αγρίμια και οι τσέτες.(2)

Δε μπορεί, επομένως, να υπάρχει ευθύνη, εάν αυτή δεν εξειδικεύεται με όρους ταξικού διαφορισμού.

4) Το κράτος είναι η οργάνωση που πήρε η αστική κοινωνία για να προφυλάξει με ασφάλεια τους όρους της καπιταλιστικής μορφής της παραγωγής, κυρίως έναντι των προσβολών των εργατών, αλλά και των ίδιων των μεμονωμένων μικρότερων καπιταλιστών.(3) Η συγκρότηση, λοιπόν, ενός τέτοιου κράτους λαμβάνει χώρα από δυνάμεις οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με τον εργαζόμενο κόσμο και με τους πολίτες.

5) Ορισμένοι, βεβαίως, παρ' ότι έχουν πλειστάκις εξαπατηθεί, συνεχίζουν να ψηφίζουν τα ίδια ή ανάλογα πολιτικά παχύδερμα. Αυτό δεν τους εντάσσει στην άρχουσα τάξη, απλώς έχουν συνηθίσει στην ταλαιπωρία τους, έχουν εξαρτηθεί από τους θύτες τους κι έχουν ταυτιστεί με αυτούς. Σαν τις παλιές πόρνες, που υπέβαλλαν μηνύσεις κατά των σωματεμπόρων τους, όταν, όμως, ο πρόεδρος του δικαστηρίου τις ρωτούσε «γιατί σας χτύπησε;», εκείνες απαντούσαν «από αγάπη».

6) Η άποψη περί ευθύνης του λαού είναι προσφιλής συνήθως στους πολιτικούς ηγέτες, που ηττώνται κατά κράτος στις εκλογές ή σε εκείνους που βλέπουν πανικοβλημένοι τα ποσοστά τους να πέφτουν. Η πρακτική αυτή ήταν συνήθης στα αστικά κόμματα. Τελευταία, όμως, γίνεται αποδεκτή και από μερίδα της Αριστεράς, που βλέπει τα ποσοστά της να συρρικνώνονται. Κατά συνέπεια, η θεωρία αυτή δεν έχει την αναγκαία νομιμοποίηση της λογικής.

7) Για να ορίσουμε μια έννοια πρέπει να καθορίσουμε τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της.(4)

Οι κανόνες, όμως, αυτοί δεν είναι ίδιοι για όλες τις κοινωνικές τάξεις. Για παράδειγμα, ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης πρόσφατα διατύπωσε έναν αρνητικό ορισμό. Είπε ότι «νόμος δεν είναι το δίκιο του εργάτη». Δεν διακινδύνευσε, όμως, ένα θετικό ορισμό. Αν τον διατύπωνε, θα έλεγε, μάλλον, ότι «νόμος είναι το δίκιο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ισχυρών». Ενας εργαζόμενος πολίτης θα έλεγε: «νόμος είναι το σύστημα που εξειδικεύει και προστατεύει το δικαίωμα στην εργασία». Τόσο ο κ. Μητσοτάκης όσο και ο εργαζόμενος πολίτης έχουν δίκιο. Η διαφορά είναι η εξής: ενώ ο πρώτος έχει πλήρη ταξική συνείδηση, ο δεύτερος δεν έχει. Γι' αυτό μέχρι σήμερα ταλαντεύεται, εκλέγοντας πότε τον έναν και πότε τον άλλον Μητσοτάκη. Παραμένοντας αδαής και αδρανής, ούτως ώστε να τον κυβερνούν οι Παπανδρέου, οι Σαμαράδες και οι Μητσοτάκηδες.

Πρέπει οι πολίτες να υπακούουν στην εξουσία, μοιραίοι και τυφλοί. Δεν πρέπει να μαθαίνουν τα υλικά, από τα οποία κατασκευάζεται η εξουσία. Ετσι τους θέλουν.

Ελεγε ο καγκελάριος Οτο φον Μπίσμαρκ (1815-1898): «Οι άνθρωποι δεν πρέπει να "βλέπουν" πώς φτιάχνονται δύο πράγματα: οι νόμοι και τα λουκάνικα».

1. Πλούταρχος, Παράλληλοι Βίοι, Αριστείδης-Κάτων, εκδ. Ζήτρος.

2. Ατακτοι συμμορίτες στην υπηρεσία του Κεμάλ Ατατούρκ, που ευθύνονται κυρίως για τις σφαγές Ελλήνων και Αρμενίων.

3. Μανόλης Λαμπρίδης, «Η σύγκρουση με τον νόμο ως έμπρακτη κριτική του Δικαίου», εκδ. Ερασμος.

4. Ε.Π. Παπανούτσος, Λογική, εκδ. Δωδώνη.

* Δικηγόρος - συγγραφέας

από: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.