Μια λέξη με πολύ μεγάλη ιστορία, που δε χρειάζεται κάποιος να ξέρει καν τη λέξη ετυμολογία, αν η γλώσσα του είναι η ελληνική, όσο και αν απέχει από την ιστορία της χώρας μας, έστω και τα τελευταία πενήντα χρόνια.
Στην αρχαία Ελλάδα, την προχριστιανική, η εξορία υποθέτω ήταν η μέγιστη τιμωρία, και γι' αυτό επιβαλλόταν.
Αρκετοί από εκείνους που θεμελίωσαν τον πολιτισμό της, τον οποίο επικαλούμαστε μέχρι σήμερα, εξορίστηκαν.
Ένας εξ αυτών ήταν και ο Σόλων, ένας από τους επτά σοφούς, νομοθέτης, φιλόσοφος και ποιητής, που τον ενδιέφερε η ομαλή και δίκαιη διαβίωση των πολιτών.
Ο Σόλων γεννήθηκε στην Αθήνα το 639 π.Χ. και πέθανε στην Αθήνα το 559 π.Χ., ενώ έζησε εξόριστος, δηλαδή έξω από τα όρια της γενέτειράς του, δέκα χρόνια.
Αυτός ο νομοθέτης φρόντισε να εφαρμοστεί η σεισάχθεια που κάθε της κεφάλαιο ή άρθρο αφορούσε στον άνθρωπο: να ελευθερωθούν οι δούλοι που είχαν χρέη, να μην κατακρατείται για χρέη ο οφειλέτης, ακόμα και η οικογένειά του, να μην υποθηκεύονται τα περιουσιακά στοιχεία και επίσης να μεταβιβάζονται με διαθήκη.
Αυτά τα λίγα τα μάθαμε στο σχολείο. Συνοπτικά.
Αν γυρίσουμε στον 20ό αιώνα, ιδιαίτερα στο δεύτερο ήμισυ, θα έχομε οι ίδιοι γνώση για την εξορία από τους γονείς μας, τους παππούδες μας ή την αντιστασιακή λογοτεχνία.
Υπάρχουν, όμως, και άλλα είδη εξορίας, όπως η αυτοεξορία εξαιτίας κοινωνικών-οικονομικών-πολιτικών συνθηκών.
Στα χρόνια της επταετούς στρατιωτικής χούντας στην πατρίδα μας, συνάντησα στο Λονδίνο τον Στέφανο Ληναίο και την Έλλη Φωτίου, οι οποίοι μου διηγήθηκαν την απόδρασή τους από την πατρίδα, τον Βασίλη Βασιλικό, που σε μια συνάντηση στο καφενείο όπου σύχναζαν οι αυτοεξόριστοι του είπα ότι στην Αργεντινή σχηματίζονταν ουρές στους κινηματογράφους όπου προβαλλόταν η ταινία Ζ, βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του, κι εκείνος σήκωσε τους ώμους και μου απάντησε ότι αυτό που τον ένοιαζε ήταν πως ο ίδιος δεν ήταν στην Ελλάδα.
Συνάντησα αυτοεξόριστους που νοσταλγούσαν τόσο την πατρίδα, ώστε προτιμούσαν να επιστρέψουν και ας συλλαμβάνονταν και ας κλείνονταν στη φυλακή και ας στέλνονταν στην εξορία, αρκεί να βρίσκονταν στην πατρίδα.
Στον παρόντα χρόνο, ή μάλλον τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται σε εξέλιξη μια άλλη εξορία. Εκείνη που θυμίζει το κύμα του λεγόμενου braindrain ? διαρροή μυαλών, που ξεκινούσε από το Λονδίνο και την υπόλοιπη Αγγλία προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, επιστημόνων που αποζητούσαν όχι μόνο στέγη και τροφή, αλλά την άσκηση της επιστήμης τους.
Το Λονδίνο είχε υποστεί τρομερές καταστροφές από τους βομβαρδισμούς των γερμανικών αεροπλάνων, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες, μετά την επίθεση των Ιαπώνων, τον Δεκέμβρη του 1941, στο Περλ Χάρμπορ, με περισσότερους από 2.400 νεκρούς και περισσότερους από 1.200 τραυματίες, απώλειες στο Ναυτικό, που άφησαν πίσω τους πολλά ερωτηματικά, δεν είχαν ποτέ βομβαρδιστεί στο έδαφός τους, και που τις οδήγησαν στην εμπλοκή τους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Αμερική χρειαζόταν επιστήμονες και τους εναγκαλίσθη.
Η δική μας πατρίδα βρισκόταν ήδη από τον Απρίλη του ίδιου χρόνου κάτω από την μπότα της γερμανικής κατοχής. Η μόνη διέξοδος ήταν να πάρεις τα βουνά και το όπλο στον ώμο.
Οι Έλληνες πτυχιούχοι, επιστήμονες, έμπειροι ή προτού ακόμη προλάβουν να ασκήσουν την επιστήμη τους, αυτοεξορίζονται σε χώρες της Ευρώπης ή οπουδήποτε αλλού από μια άλλη κατάκτηση της πατρίδας, σε καιρό ειρήνης.
Η αναζήτησή τους είναι άγνωστο αν είναι προσωρινή, αν λύνει τα προβλήματα επιβίωσης και αν κυρίως θα μπουν στον κύκλο της επιστήμης τους, των γνώσεών τους, ή αν πάρει άλλες χρονικές διαστάσεις.
Πρόκειται για μια επώδυνη αυτοεξορία, κατά κάποιον τρόπο ταπεινωτική? κανένα επάγγελμα δεν είναι ταπεινωτικό εκτός αν γίνεται καταναγκαστικά, αλλά δημοκρατία σημαίνει επίσης να ασκείς τη δουλειά που έμαθες να κάνεις.
Υπάρχει ακόμα μια άλλη εξορία, που ίσως θεωρηθεί περιττή ή «ελιτίστικη» ? όταν κάποιος δεν μπορεί να αγοράσει ένα βιβλίο, ένα εισιτήριο για τη θεατρική παράσταση ή μια συναυλία που επιλέγει ο ίδιος ?έστω και αν ξέρει ότι δίνονται δωρεάν διάφορα θεάματα? αλλά η οικονομική του εξορία δεν του επιτρέπει «ελιτίστικες» επιλογές, έστω και αν πρόκειται για ένα εισιτήριο στον κινηματογράφο.
Δημοκρατία σημαίνει, κυρίως, να είσαι έξω από το σπίτι.
http://diastixo.gr/
