Ο Γερμανός ζωγράφος Πίτερ Φον Ες (Peter von Hess) διακρίθηκε για τις «κινηματογραφικές» απεικονίσεις της Ελληνικής Επανάστασης.
Ήταν πολυαγαπημένο πρόσωπο του Λουδοβίκου Α’ και απολαμβάνοντας την οικονομική του στήριξη έφτασε στην Ελλάδα, με την αποστολή να δημιουργήσει έργα «ειδησεογραφικού» χαρακτήρα.
Αποτύπωσε τα σπουδαιότερα γεγονότα του Αγώνα, παραδίδοντας ένα σπουδαίο εικαστικό τεκμήριο στις επόμενες γενιές, ενώ αποτέλεσε πρότυπο τόσο για τους συμπατριώτες του, όσο και για μια σειρά Ελλήνων ζωγράφων, εκπροσώπων της επονομαζόμενης «σχολής του Μονάχου».
Ο ζωγράφος πολεμικών σκηνών Ο Πίτερ Φον Ες γεννήθηκε το 1792 στο Ντύσσελντορφ και ήταν γιος του χαλκογράφου Κάρολου Χριστόφορου Ες, στο πλευρό του οποίου έλαβε τα πρώτα καλλιτεχνικά του μαθήματα. Σε ηλικία 8 ετών δημιούργησε τα πρώτα του χαρακτικά με μορφές ζώων, ενώ στα 14 έγινε δεκτός στην Ακαδημία Τεχνών του Μονάχου. Ωστόσο, σύντομα διέκοψε τις σπουδές του και αποφάσισε να εξελιχθεί μόνος του ως καλλιτέχνης.
Ο Γερμανός ζωγράφος Πίτερ Φον Ες που διακρίθηκε για τις εικόνες από την Ελληνική Επανάσταση του 1821
Πρότυπό του ήταν κυρίως Ολλανδοί και Γερμανοί ζωγράφοι. Η επιρροή των Ολλανδών αντικατοπτρίζεται στα ηθογραφικά του θέματα, ενώ ο Γερμανός ζωγράφος Βίλχεμ βον Κομπελ Wilhelm von Kobell (1766-1855) τον ενέπνευσε να ασχοληθεί με τη σύνθεση πολεμικών σκηνών. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, ο Πίτερ Φον Ες συνόδευσε τον στρατάρχη του στους Γερμανικούς Απελευθερωτικούς Πολέμους και στο Συνέδριο της Βιέννης.
Εκεί πραγματοποίησε και τα πρώτα του «πολεμικά» σκίτσα, τα οποία αργότερα αποτέλεσαν βάσεις για ελαιογραφίες.
Το 1816-1817 ταξίδεψε στην Ιταλία και ζωγραφίζοντας κυρίως τοπία και σκηνές με «ιταλικά θέματα» ανακάλυψε ένα πιο προσωπικό, πλαστικό ιδίωμα στην τέχνη του. Τη δεκαετία του 1820 άρχισε να αποκτά αναγνώριση ως ζωγράφος της βαυαρικής αυλής. Το 1824 ίδρυσε μαζί με άλλους καλλιτέχνες τον «καλλιτεχνικό σύλλογο του Μονάχου» (Münchner Kunstverein).
Τότε, ο βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ της Βαυαρίας του ανέθεσε την εικονογράφηση της βόρειας στοάς του Βασιλικού Κήπου του στο Μονάχο με σκηνές από τον Απελευθερωτικό Αγώνα των Ελλήνων.
Ο ζωγράφος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 Ο Πίτερ Φον Ες συγκαταλέγεται στους προστατευόμενους απεσταλμένους του Λουδοβίκου Α’ στην Ελλάδα, με την αποστολή να συνοδεύσει τον γιό του και βασιλέα της Ελλάδας, Όθωνα και να δημιουργήσει έργα «ειδησεογραφικού» χαρακτήρα, τα οποία θα συνέβαλαν, στην παγίωση των δεσμών της Βαυαρίας με το νεόδμητο ελληνικό κράτος.
«Η άφιξη του Όθωνα στην Αθήνα», Πίτερ φον Ες
Στην ελαιογραφία «Η άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο» που καταγράφει εικαστικά την πανηγυρική άφιξη του γιού του στην Ελλάδα, τα λαμπρά χρώματα κυριαρχούν στο τοπίο, ενώ αποδίδονται πιστά οι ενδυμασίες του πλήθους, ώστε να μεταδώσουν τη χαρά του γεγονότος στο θεατή.
Μαζί με το έργο «η υποδοχή του Όθωνος στην Αθήνα», αποτελούν τα γνωστότερα έργα του ζωγράφου και εκτίθενται στη Νέα Πινακοθήκη του Μονάχου.
Η άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο, πίνακας του Πίτερ Φον Ες
Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα, ο ζωγράφος υπηρέτησε πιστά την αποστολή του περί «ειδησεογραφικής» καταγραφής των γεγονότων του Αγώνα.
Μάλιστα ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν γνώρισε από κοντά τους ήρωες του 1821, φρόντισε να στηριχθεί στις περιγραφές των απλών ανθρώπων, ώστε να τις ανακατασκευάσει όσο πιο πιστά γίνεται.
Στα έργα του σεβάστηκε τις λαϊκές διηγήσεις, συνδυάζοντάς τες όμως με τις ρομαντικές πεποιθήσεις του.
Η ηρωική απόδοση της Μπουμπουλίνας να καθοδηγεί τον αγώνα με προτεταμένο χέρι ή απεικόνιση του Ανδρούτσου με τρόπο που να καταδεικνύεται η ανδρεία και η αποφασιστικότητά του, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Η Μπουμπουλίνα, πίνακας του Πίτερ Φον Ες (Πηγή: Wikipedia)
Οι 39 εικόνες για την Ελληνική Επανάσταση
Το σημαντικότερό του έργο για να τιμήσει τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία, είναι η δημιουργία 39 εικόνων από την Επανάσταση του 1821.
Στις συνθέσεις του συμπεριέλαβε έναν εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό αγωνιστών της Επανάστασης, τις γνωστότερες μορφές του Αγώνα (τους Αλέξανδρο και Δημήτριο Υψηλάντη, Παλαιών Πατρών Γερμανό, Αθανάσιο Διάκο, Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’, Πέτρο Μαυρομιχάλη, Μπουμπουλίνα, Οδυσσέα Ανδρούτσο, Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Μάρκο Μπότσαρη, Καραΐσκάκη, Μακρυγιάννη, Γκούρα και άλλους).
Ανάμεσα στις περίφημες 39 εικόνες, ξεχωρίζουν κάποιες παραστάσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εικόνα «400 Ιερολοχίτες, πρόδρομοι του Ιερού Αγώνα, πέφτουν στο Δραγατσάνι».
Σε αυτήν την έξοχα σκηνοθετημένη σκηνή, οι εξιδανικευμένες νεανικές μορφές των Ιερολοχιτών αντιπαραβάλλονται στα τυποποιημένα πρόσωπα των Οθωμανών κατακτητών. Οι ήρωες μαχητές παραπέμπουν περισσότερο σε πρότυπα αρχαίων Ελλήνων ή ευρωπαϊκές φυσιογνωμίες.
Στο συγκεκριμένο έργο του Ες αναγνωρίζεται τόσο η φιλελληνική διάθεση του όσο και ένα ιδεολογικό πρόγραμμα, με το οποίο θέλει να επικυρώσει τους συγγενικούς δεσμούς μεταξύ Ελλάδας και Βαυαρίας.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διαβαίνει τον Προύθο, πίνακας του Πίτερ Φον Ες (Πηγή: Wikipedia)
Ο Γερμανός ζωγράφος αποτύπωσε στις εικόνες του και λιγότερο διαδεδομένες σκηνές από την Ελληνική Επανάσταση, με τρόπο που προκαλεί την αίσθηση στον θεατή ότι παρακολουθεί μία σκηνή από κινηματογραφική ταινία. Τα έργα «ο Γεωργάκης και οι δικοί του τινάσσονται στον αέρα στο Σέκκο», «Ο Κεφάλας υψώνει τη σημαία της Ελευθερίας στα τείχη της Τριπολιτσάς» είναι ενδεικτικά.
Ενώ όλες οι εικόνες βασίζονται σε αληθινά γεγονότα, η μόνη «φανταστική» απεικόνιση είναι η πρώτη σκηνή με τον Ρήγα Φεραίο να «εξάπτει τον Έρωτα των Ελλήνων για την Ελευθερία».
Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ (Πηγή: Wikipedia)
Μετά την επάνοδό του στο Μόναχο, ο Ες διακόσμησε με τοιχογραφίες την βασιλική στοά του Λουδοβίκου με θέματα από την Ελληνική Επανάσταση.
Όταν, αργότερα κατέβηκε για δεύτερη φορά στην Ελλάδα, διακόσμησε με αντίγραφα αυτών των παραστάσεων την κεντρική αίθουσα των ανακτόρων του Όθωνα (σημερινό κτίριο της Βουλής).
Τα έργα όμως αυτά καταστράφηκαν από την μεγάλη πυρκαγιά της 24ης Δεκεμβρίου 1909. Κάποια αντίγραφα υπάρχουν στο Βαυαρικό πολεμικό μουσείο καθώς και στην Εθνική Τράπεζα. Τα τελευταία φιλοτεχνήθηκαν το 1900 από τον ζωγράφο Νικόλαο Φερεκύδη.
Αντλήθηκαν πληροφορίες και φωτογραφίες από την Εταιρεία για τον Ελληνισμό και τον Φιλελληνισμό...
