Του Δρ. Άλεν Τζ. Σαλέριαν

Μετάφραση Μιχάλη Κωνσταντίνου

Η πύρινη λαίλαπα που έπληξε τεράστιες εκτάσεις κατοικημένων περιοχών, αγροτικών κτημάτων και δασών στην Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρο, και Βόρεια Μακεδονία, μπορεί να μας προσφέρει χρήσιμα μαθήματα για το πως θα μπορούσαμε να αποτρέψουμε και να αντιμετωπίσουμε μελλοντικές καταστροφικές πυρκαγιές πιο αποτελεσματικά.

Το ερώτημα που πρέπει να θέσουν οι πολίτες των προαναφερόμενων χωρών είναι το εξής: «πως συγκρίνονται τα δικά μας συστήματα πυρόσβεσης σε σχέση με τα σύγχρονα συστήματα καταπολέμησης πυρκαγιών;».

Για παράδειγμα, στην σύγχρονη εποχή, είναι σχεδόν αδύνατον να αντιμετωπιστούν μεγάλης έκτασης φωτιές σε κατοικημένες περιοχές που δεν διαθέτουν πυροσβεστικούς κρουνούς.

Πόσες αστικές περιοχές στην Ελλάδα, για παράδειγμα, ή σε μία χώρα σαν την Τουρκία, έχουν τοποθετημένους πυροσβεστικούς κρουνούς;

Επίσης, πόσα πυροσβεστικά αεροσκάφη διαθέτουν αυτές οι χώρες, που βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία και ετοιμότητα;

Η Ελλάδα έχει αντιμετωπίσει το τελευταίο καιρό καταστροφικές πυρκαγιές σε πολλαπλά μέτωπα: στην Αττική, στην Εύβοια, στην Ανατολική Μάνη, στην Ρόδο, και στην Αρχαία Ολυμπία, γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Μέχρι στιγμής, έχει καταγραφεί μόλις ένας θάνατος εξαιτίας αυτών των πυρκαγιών.

Παρομοίως, τα παράλια της Τουρκίας έχουν αντιμετωπίσει πολλαπλές πυρκαγιές μεγάλης έκτασης, από τα Άδανα στην ανατολική πλευρά της χώρας, μέχρι την Αλικαρνασσό (Μπόντρουμ) στα δυτικά παράλια. 

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει μία επιστημονικά τεκμηριωμένη εξήγηση για την ακριβή αιτία αυτής της πύρινης λαίλαπας στην περιοχή της Μεσόγειου.

Στην Ελλάδα, πολλά έχουν ακουστεί για εμπρησμό και για συμφέροντα που θέλουν να «αξιοποιήσουν» αυτές τις περιοχές.

Στην Τουρκία, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ευθύνες για τις εκεί πυρκαγιές αρχικά αποδόθηκαν στο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (γνωστό ως PKK) και σε Κούρδους αντάρτες.

Έχουν σημειωθεί μέχρι στιγμής 23 συλλήψεις για εμπρησμό, αν και δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο εάν κάποιες από αυτές οι συλλήψεις σχετίζονται με τις μεγάλες φωτιές της Αττικής, της Εύβοιας, της Ηλείας ή της Μάνης.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, οι συνθήκες που προκάλεσαν οι ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες και η λειψανδρία, φαίνονται πως είναι η πιο πιθανή αιτία για την έκταση που πήραν οι πυρκαγιές και για τις καταστροφές που προκάλεσαν.

Όπως είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, «Εάν υπάρχουν ακόμα λίγοι που έχουν επιφυλάξεις για το εάν η κλιματική αλλαγή είναι πραγματικό φαινόμενο τους καλώ να έρθουν εδώ πέρα και να δουν την ένταση των φαινομένων και να διαπιστώσουν ότι εάν δεν κάνουμε κάτι σύντομα θα βιώνουμε όλο και πιο δραματικές καταστάσεις».

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τον κίνδυνο διαμόρφωσης των ιδιαίτερα καυτών και ξηρών καιρικών συνθηκών που μπορούν να προκαλέσουν στη συνέχεια πυρκαγιές.

Η Ελλάδα έχει περάσει μία εβδομάδα με συνεχιζόμενες μέγιστες θερμοκρασίες που ξεπερνούσαν τους 40 βαθμούς Κελσίου, και η γη είναι ιδιαίτερα ξηρή.

Ο κ. Μητσοτάκης υποσχέθηκε την άμεση συμμετοχή των ένοπλων δυνάμεων στην καταπολέμηση των πυρκαγιών, ωστόσο εικόνες που μεταδόθηκαν στην τηλεόραση παρουσίασαν πολλαπλές σκηνές όπου ντόπιοι κάτοικοι ήταν αυτοί που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, χρησιμοποιώντας λάστιχα και εργαλεία κήπου για να προστατέψουν τις περιουσίες τους.

Η διαφορά ανάμεσα στις πρώτες μέρες των πυρκαγιών και στην συνέχεια, όταν πυροσβεστικά αεροπλάνα τέθηκαν σε πλήρη δράση, είναι αξιοσημείωτη.

Μόλις κατέφθασαν εναέριες πυροσβεστικές δυνάμεις από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, οι πυρκαγιές τέθηκαν υπό μερικό έλεγχο.

Αυτό μας λέει πως σύγχρονοι μέθοδοι αντιμετώπισης πυρκαγιών κάνουν μεγάλη διαφορά στην συνολική προσπάθεια πυρόσβεσης.

Σε γενικές γραμμές, κάποιες κοινωνίες βρίσκονται σε καλύτερη θέση όσον αφορά την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν φυσικές καταστροφές, σε σχέση με κάποιες άλλες κοινωνίες.

Για παράδειγμα, πως αντιμετωπίζουν οι Βορειοαμερικανοί, που είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών όπως σεισμούς, ανεμοστρόβιλους, και μεγάλης έκτασης πυρκαγιές, τέτοιου είδους πυρκαγιές;

Φαίνεται ιδιαίτερα παράξενο το ενδεχόμενο να μην βρίσκονται οι Αμερικανοί σε ετοιμότητα για ενδεχόμενες φυσικές καταστροφές. Τυφώνες, ανεμοστρόβιλους, και τεράστιες πυρκαγιές είναι μέρος της εθνικής συνείδησης στην Αμερική – όπως και ο σχεδιασμός αντιμετώπισής τους.

Οι σύγχρονοι μέθοδοι αντιμετώπισης μεγάλης έκτασης πυρκαγιών συμπεριλαμβάνουν τα εξής:

·       Συστήματα άμεσου εντοπισμού, προειδοποίησης, και επικοινωνίας.

·       Τοποθέτηση πυροσβεστικών σταθμών, πυροσβεστών, πυροσβεστικών οχημάτων, και υποστηρικτικών οχημάτων, σε θέσεις-κλειδιά.

·       Εναέριες δυνάμεις: βομβαρδιστικά νερού και πυροσβεστικά αεροσκάφη.

·       Συγχρονισμός με εθελοντές πυροσβέστες, τις ένοπλες δυνάμεις, και ξένους εταίρους.

·       Τοποθέτηση πυροσβεστικών κρουνών σε κατοικημένες περιοχές και αυτοκινητόδρομους.

Σίγουρα, η απόδοση όλων των ευθυνών στην «τρομοκρατία» ή στην κλιματική αλλαγή μπορεί να εξυπηρετήσουν την αποφυγή ευθυνών και την αντιμετώπιση σοβαρών κοινωνικών και θεσμικών προβλημάτων όσον αφορά την αντιμετώπιση πυρκαγιών.

Η αναβάθμιση των συστημάτων πυρόσβεσης στις σύγχρονες προδιαγραφές πιθανόν θα καθορίσουν πως μελλοντικές πυρκαγιές θα επηρεάσουν την Ελλάδα, την Τουρκία, και άλλες χώρες της Μεσογείου.

Βιογραφικό: Ο Δρ. Άλεν Τζ. Σαλέριαν, M.D., είναι Αμερικανός γιατρός, ποιητής και ζωγράφος, ο οποίος είναι πρώην αναπληρωτής καθηγητής ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου George Washington των Η.Π.Α., πρώην επικεφαλής ψυχιατρικός σύμβουλος του FBI, και συγγραφέας πολλών άρθρων που έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά (CNS Spectrum, The Lancet, Medical Hypothesis κ.α.), και σε εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας (USA Today, Washington Post, Los Angeles Times κ.α.).