Βαγγέλης Χωραφάς
Η Κίνα θέλει να διευρύνει τη συμμαχία των BRICS, για πρώτη φορά εδώ και μια δεκαετία, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα.
«Η Κίνα προτείνει να ξεκινήσει η διαδικασία διεύρυνσης των BRICS, να διερευνήσει τα κριτήρια και τις διαδικασίες για την επέκταση και σταδιακά να διαμορφώσει συναίνεση», δήλωσε ο Γουάνγκ Γι, υπουργός Εξωτερικών της Κίνας.
Η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα σχημάτισαν αρχικά το μπλοκ το 2009, με τη Νότια Αφρική να προσχωρεί το 2010. Μετά από μια δεκαετία, κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί αμφισβήτησαν τη βιωσιμότητα του σχήματος, οι παγκόσμιες ισορροπίες οδηγούν στη διεύρυνση του μπλοκ.
Η στρατηγική κατεύθυνση του μπλοκ είναι η συνεργασία Νότου-Νότου, για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αρχιτεκτονικής, που κυριαρχείται από τις ΗΠΑ.
Ήδη, από το 2017, στα πλαίσια της πρωτοβουλίας «BRICS Plus», έχει δυναμώσει ο διάλογος και η συνεργασία μεταξύ των BRICS και αναδυόμενων οικονομιών, σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Η ομάδα των BRICS θα πραγματοποιήσει διαδικτυακή σύνοδο κορυφής για τους προέδρους των μελών της, στις 24 Ιουνίου.
Πρώτη υποψήφια προς ένταξη, η Αργεντινή.
Η ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ
Ήδη, η Κίνα κάλεσε την Αργεντινή να παραστεί στη Σύνοδο Κορυφής των BRICS, γεγονός που θεωρείται ως πρώτο βήμα προς την επίσημη είσοδο στη συμμαχία. Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έστειλε προσωπικά μια ειδική πρόσκληση στην Αργεντινή για να παραστεί στις συνόδους κορυφής των BRICS και το Μπουένος Άιρες αποδέχτηκε την προσφορά του Πεκίνου.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο πρόεδρος της Αργεντινής Αλμπέρτο Φερνάντες πραγματοποίησε ταξίδι στην Κίνα και τη Ρωσία Στη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Σι, ο Φερνάντες δήλωσε ότι θέλει η χώρα του να ενταχθεί στους BRICS. Υπέγραψε επίσης, ένταξη της Αργεντινής στην κινεζική πρωτοβουλία BRI (Belt and Road Initiative).
Η Αργεντινή είναι παγιδευμένη σε χρέη 44,5 δις δολαρίων από το ΔΝΤ και έχει αναζητήσει άλλες οικονομικές δυνατότητες για να ελαφρύνει αυτό το συντριπτικό χρέος.
Η κεντρική τράπεζα της Αργεντινής έχει ενισχύσει τη θέση της στα διεθνή αποθεματικά με τη βοήθεια της αντίστοιχής της στο Πεκίνο, μέσω συμφωνίας ανταλλαγής νομισμάτων, ενώ έχει λάβει υπόσχεση για περίπου 35 δις δολάρια για επενδύσεις σε υποδομές.
«Είμαι βέβαιος ότι η Αργεντινή πρέπει να σταματήσει να εξαρτάται τόσο από το ΔΝΤ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και πρέπει να ανοιχτεί σε άλλα μέρη, και εκεί είναι που μου φαίνεται ότι η Ρωσία έχει μια πολύ σημαντική θέση», δήλωσε ο Φερνάντες στη Μόσχα.
Τα μέλη των BRICS έχουν ήδη δηλώσει ότι θα υποστήριζαν την ένταξη της Αργεντινής στη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα του μπλοκ, μια εναλλακτική λύση στην Παγκόσμια Τράπεζα.
Ο νυν υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας, Πάουλο Γκέντες, έχει διευκρινίσει ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητα της Αργεντινής για τους BRICS.
Δεν είναι η πρώτη φορά που συζητείται η ενσωμάτωση της Αργεντινής στο πλαίσιο των BRICS. Στις αρχές του 2014, η Ινδία ζήτησε να προστεθεί η Αργεντινή στη συμμαχία και η Ρωσία προσκάλεσε το Μπουένος Άιρες στη σύνοδο κορυφής την ίδια χρονιά.
Ωστόσο, υπάρχουν προβλήματα σε αυτή τη διεύρυνση, τα περισσότερα από τα οποία συνδέονται με την αντιφατική εξωτερική πολιτική της Αργεντινής.
Ενώ προσπαθεί να ενισχύσει τις σχέσεις της με την Κίνα, και σε μικρότερο βαθμό με τη Ρωσία, η Αργεντινή φροντίζει επίσης να μην αναστατώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Φερνάντες, αντιτάχθηκε στο υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ ακροδεξιό πραξικόπημα που ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη σοσιαλιστική κυβέρνηση της Βολιβίας το 2019 και στη συνέχεια παρείχε καταφύγιο στον πρόεδρο Έβο Μοράλες και σε αξιωματούχους από το Κίνημα προς το Σοσιαλισμό (MAS).
Αλλά η κεντρώα κυβέρνηση του Φερνάντες, έχει υιοθετήσει μια επιθετική προσέγγιση εναντίον άλλων αριστερών κυβερνήσεων στην περιοχή.
Αν και η Αργεντινή ισχυρίζεται ότι έχει εφαρμόσει μια μη παρεμβατική εξωτερική πολιτική, έχει ενταχθεί στην εκστρατεία στην οποία ηγούνται οι ΗΠΑ για την απομόνωση της σοσιαλιστικής κυβέρνησης των Σαντινίστας της Νικαράγουας.
Η κυβέρνηση της Αργεντινής έχει διασφαλίσει τη στήριξη του Πεκίνου σε κρίσιμα θέματα της εξωτερικής της πολιτικής, όπως η διεκδίκηση των Νήσων Φώκλαντ.
Η κυβέρνηση του Φερνάντες ψήφισε επίσης την αποβολή της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σε αντίθεση με το Πεκίνο, φαίνεται ότι υπάρχουν προβλήματα με τη Μόσχα.
Πριν από λίγες ημέρες, το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Sputnik δημοσίευσε ένα άρθρο γνώμης, στο οποίο περιγράφει ως «υποκριτική» και «προδοσία» την καταδίκη του προέδρου Αλμπέρτο Φερνάντες για την εισβολή των στρατευμάτων του Κρεμλίνου στην Ουκρανία. Αυτό θα μπορούσε να δυσκολέψει τις σχέσεις μεταξύ Μπουένος Άιρες και Μόσχας. Ως εκ τούτου, ίσως υπάρξουν εμπόδια από τον Βλαντιμίρ Πούτιν για την ένταξη της Αργεντινής στους BRICS.
Η άνοδος των ακροδεξιών προέδρων Ζαΐρ Μπολσονάρο στη Βραζιλία και του Ναρέντρα Μόντι στην Ινδία, οι οποίοι κρατούν στάση ισορροπίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει αποδυναμώσει το πλαίσιο των BRICS.
Η Αργεντινή έχει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στη Λατινική Αμερική, μετά τη Βραζιλία και το Μεξικό.
Το Μεξικό έχει επίσης θεωρηθεί ως δυνητικό μέλος, αλλά μάλλον έχει λίγες πιθανότητες συμμετοχής, καθώς ανήκει ήδη στον Δυτικό Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
ΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΛΟΥΛΑ
Ωστόσο, ο αριστερός πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα, συνιδρυτής των BRICS, έχει δεσμευτεί να ενισχύσει το μπλοκ εάν κερδίσει τις εκλογές του Οκτωβρίου 2022. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι προηγείται σταθερά έναντι του Μπολσονάρο.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Λούλα, Σέλσο Αμορίμ, δήλωσε ότι μια Βραζιλία υπό την ηγεσία του Λούλα θα υποστήριζε σθεναρά την ένταξη της Αργεντινής στους BRICS, αποκαλώντας την «πολύ σημαντική» για την περιοχή.
Ο Λούλα ντα Σίλβα έχει προτείνει τη δημιουργία ενός λατινικού νομίσματος στη Νότια Αμερική, προκειμένου να «απελευθερωθούμε από το δολάριο».
Όταν επιστρέψει στην προεδρία, έχει διακηρύξει ότι: «Θα δημιουργήσουμε ένα νόμισμα στη Λατινική Αμερική γιατί δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να εξαρτόμαστε από το δολάριο». Αυτό ειπώθηκε και σε μια πρόσφατη ομιλία του, σε συγκέντρωση στις 2 Μαΐου. Αποκάλυψε ότι το νόμισμα θα ονομαζόταν Sur, που σημαίνει «Νότος» στα ισπανικά.
Ο Λούλα εξήγησε ότι οι χώρες της Λατινικής Αμερικής θα μπορούν ακόμα να διατηρήσουν το κυρίαρχο εγχώριο νόμισμά τους, αλλά θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Sur για να κάνουν διμερείς εμπορικές συναλλαγές μεταξύ τους, αντί να πρέπει να κάνουν ανταλλαγές με δολάρια ΗΠΑ. Το Sur θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη συγκράτηση του πληθωρισμού στην περιοχή, υποστήριξε ο Λούλα.
Ο Λούλα θεωρεί ότι στόχος του νομίσματος θα είναι η εμβάθυνση της ενοποίησης της Λατινικής Αμερικής και η ενίσχυση της οικονομικής κυριαρχίας της περιοχής, αποδυναμώνοντας την εξάρτησή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υπό την τρέχουσα κυβέρνηση της Βραζιλίας, με επικεφαλής τον ακροδεξιό Ζαΐρ Μπολσονάρο, η μεγαλύτερη χώρα της Νότιας Αμερικής έχει υποταχθεί στην Ουάσιγκτον, ενώ επιτίθεται συστηματικά στις αριστερές κυβερνήσεις στην περιοχή.
Η Βραζιλία του Μπολσονάρο αρνήθηκε να αναγνωρίσει τη νομιμότητα της αριστερής κυβέρνησης στη γειτονική της Βενεζουέλα και έχει υποστηρίξει ακόμη και βίαιες διασυνοριακές τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον της.
Όταν επιστρέψει στην προεδρία, ο Λούλα δεσμεύτηκε ότι η Βραζιλία «θα ενισχύσει τις σχέσεις της με τη Λατινική Αμερική». Ο Λούλα υποσχέθηκε επίσης να αναζωογονήσει το σύστημα BRICS, ενσωματώνοντας τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική σε μια ανεξάρτητη οικονομική αρχιτεκτονική, που θα αμφισβητήσει τη δυτική χρηματοπιστωτική ηγεμονία.
Το 2020, ο Λούλα δημοσίευσε μια έκκληση με τίτλο «Για έναν πολυπολικό κόσμο». Εξήγησε ότι στόχος του είναι «η δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου, απαλλαγμένου από μονομερή ηγεμονία και από στείρα διπολική αντιπαράθεση», που «θα επέτρεπε μια αληθινή επανίδρυση της πολυμερούς τάξης, βασισμένης σε αρχές πραγματικής πολυμέρειας, στην οποία η διεθνής συνεργασία μπορεί να ισχύσει πραγματικά».
ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ
Η πρόταση του Λούλα για το Sur, δεν είναι η πρώτη φορά που προοδευτικοί πολιτικοί στη Λατινική Αμερική προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κοινό νόμισμα. Αυτό ήταν από καιρό ένα όνειρο των αριστερών ηγετών στην περιοχή.
Ο πρώην πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες ανέπτυξε ένα διεθνές νόμισμα ως μέρος της Μπολιβαριανής Συμμαχίας (ALBA), ενός οικονομικού συνασπισμού αριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.
Αυτό το νόμισμα ονομαζόταν Sucre και υιοθετήθηκε το 2009 από τη Βενεζουέλα, τη Νικαράγουα, την Κούβα, τη Βολιβία και τον Ισημερινό. Το Sucre ήταν ένα αρκτικόλεξο του «Ενοποιημένου συστήματος για την περιφερειακή αποζημίωση», αλλά και μια αναφορά στον Antonio José de Sucre, ο οποίος βοήθησε να ηγηθεί του αγώνα ανεξαρτησίας της Νότιας Αμερικής ενάντια στην ισπανική αποικιοκρατία, μαζί με τον Σιμόν Μπολιβάρ.
Η κυβέρνηση του Ισημερινού, υπό τον αριστερό πρόεδρο Ραφαέλ Κορέα, ήταν ο κύριος χρήστης του Sucre. Στο αποκορύφωμά του το 2012, το Sucre χρησιμοποιήθηκε για περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε διμερές, ετήσιο εμπόριο στην περιοχή. Όμως το νόμισμα βρέθηκε εκτός χρήσης το 2016, μετά τον θάνατο του Τσάβες το 2013, τη μαζική πτώση των τιμών των εμπορευμάτων το 2014, την επιβολή των κυρώσεων των ΗΠΑ στη Βενεζουέλα το 2015 και τις βίαιες απόπειρες πραξικοπήματος κατά του διαδόχου του Τσάβες, Νικολάς Μαδούρο.
Ο μετέπειτα δεξιός πρόεδρος του Ισημερινού, Λενίν Μορένο, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, απομάκρυνε αργότερα τη χώρα του από την ALBA, προκαλώντας τεράστιο πλήγμα στο Sucre και στις προσδοκίες για περιφερειακή ολοκλήρωση.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΑΣΙΑ
Αφού βοήθησε την Αμερική να βγει από την παγκόσμια οικονομική κρίση, ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας Ζου Σιαοτσουάν παρατήρησε: «Ο κόσμος χρειάζεται ένα διεθνές αποθεματικό νόμισμα που να είναι αποσυνδεδεμένο από μεμονωμένα έθνη και ικανό να παραμείνει σταθερό μακροπρόθεσμα, εξαλείφοντας τις εγγενείς ελλείψεις που προκαλούνται από τη χρήση εθνικών νομισμάτων που βασίζονται σε πιστώσεις».
Ο Ζου πρότεινε τα SDR, τα Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα, ένα συνθετικό αποθεματικό νόμισμα που ανατιμάται δυναμικά έναντι ενός καλαθιού συναλλαγών νομισμάτων και εμπορευμάτων.
Οι νομπελίστες Φρεντ Μπέργκστεν, Ρόμπερτ Μαντέλ και Τζόσεφ Στίγκλιτς ενέκριναν την κατεύθυνση: «Η δημιουργία ενός παγκόσμιου νομίσματος θα αποκαταστήσει την απαραίτητη συνοχή στο διεθνές νομισματικό σύστημα, θα έδινε στο ΔΝΤ μια λειτουργία που θα το βοηθούσε να προωθήσει τη σταθερότητα και θα ήταν καταλύτης για τη διεθνή αρμονία».
Στα μέσα Μαρτίου, μετά από διαδικτυακή διάσκεψη, η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EAEU) και η Κίνα συμφώνησαν να σχεδιάσουν τον μηχανισμό για ένα ανεξάρτητο διεθνές νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση αποτελείται από τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν, την Κιργιζία και την Αρμενία, που έχουν αναπτύξει εμπορικές σχέσεις με άλλες ευρασιατικές χώρες, ενώ διασυνδέεται σταδιακά με την κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road (BRI).
Το ευρασιατικό σύστημα θα βασίζεται σε «ένα νέο διεθνές νόμισμα», πιθανότατα με αναφορά το γιουάν, που θα υπολογίζεται ως δείκτης των εθνικών νομισμάτων των συμμετεχουσών χωρών, καθώς και των τιμών διαφόρων εμπορευμάτων. Το πρώτο προσχέδιο βρίσκεται υπό συζήτηση.
Η ευρασιατική πρωτοβουλία, αν λειτουργήσει, μπορεί να αποτελέσει μια σοβαρή εναλλακτική λύση, απέναντι στο δολάριο των ΗΠΑ, καθώς η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση μπορεί να προσελκύσει όχι μόνο τα κράτη που έχουν ενταχθεί στο BRI (το Καζακστάν, για παράδειγμα, είναι μέλος και των δύο) αλλά και τις ισχυρότερες χώρες στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), καθώς και του ASEAN. Αλλά και οι χώρες της Δυτικής Ασίας ─Ιράν, Ιράκ, Συρία, Λίβανος─ αναπόφευκτα θα ενδιαφέρονταν για μια τέτοια εξέλιξη.
Το πώς θα συντονιστούν όλες αυτές οι προσπάθειες για νέα νομίσματα, σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Σε κάθε περίπτωση, βρισκόμαστε μπροστά σε πρωτοβουλίες που μπορεί να επιφέρουν αλλαγές στην παγκόσμια αρχιτεκτονική του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού.
Σε ότι αφορά τους BRICS, εκτός από την Αργεντινή, υπάρχουν κατά καιρούς συζητήσεις για διεύρυνση των BRICS προς την κατεύθυνση της Κούβας, της Βενεζουέλας, του Πακιστάν και της Ινδονησίας. Αλλά αυτές οι υποψηφιότητες δεν έχουν ωριμάσει ακόμα.
Πολλοί αναλυτές θεωρούν πιθανή μια συμμετοχή της Τουρκίας. Αυτό είναι ένα δύσκολο ενδεχόμενο, στο βαθμό που η Τουρκία είναι πολύ ενσωματωμένη στους θεσμούς της Δύσης. Αν η Άγκυρα αποφάσιζε να εγκαταλείψει τον δυτικό προσανατολισμό της, τότε η ενσωμάτωση της στους BRICS, θα ήταν μια ρεαλιστική πιθανότητα.
Αν τελικά η Αργεντινή προσχωρήσει στους BRICS, τότε το νέο σχήμα θα ονομάζεται BRICSA και θα αντιπροσωπεύει το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Πηγή https://www.geoeurope.org/2022/05/21/i-diadikasia-dieyrynsis-ton-brics/
***To geoeurope είναι ένας ιστότοπος που δημιουργήθηκε από επιστήμονες και ειδικούς που έχουν ασχοληθεί με τη γεωπολιτική της Ευρώπης και έχουν διαπιστώσει συγκεκριμένα κενά στη ροή των πληροφοριών που διαμορφώνουν τις γεωπολιτικές συζητήσεις στην ήπειρό μας.
