Η εκπαίδευση στην Ελλάδα διέπεται εδώ και μερικές μέρες από ένα νόμο που είναι λες και δημιουργήθηκε για να βοηθήσει τον ιδιωτικό τομέα στο να κερδίσει επιπλέον ζωτικό χώρο.
Αν κάτι διαφάνηκε από τη διαβούλευση και τη συζήτηση στη Βουλή για το νέο νόμο για την παιδεία είναι ότι η Νίκη Κεραμέως επιμένει μέχρι... τελικής πτώσεως.
Το ζήτημα είναι ότι επιμένει σε ζητήματα που υποβιβάζουν τη δημόσια παιδεία και βοηθούν τα ιδιωτικά συμφέροντα στην εκπαίδευση να κερδίζουν ολοένα και μεγαλύτερο ζωτικό χώρο.
Το News24/7 συγκέντρωσε τα 11 πιο προβληματικά στοιχεία του σχεδίου που εδώ και μερικές ημέρες αποτελεί το νέο νόμο του κράτους για την εκπαίδευση όλων των βαθμίδων.
Αγγλικά στο νηπιαγωγείο: Εκ πρώτης όψεως φαίνεται μία καλή και αθώα ιδέα. Μέσα από διάφορα πρόζεκτ τα νήπια θα έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με την αγγλική γλώσσα και θα αποκτούν μία σχετική εξοικείωση πριν μπουν-στο δημοτικό σχολείο-στο στάδιο της κανονικής εκμάθησης των Αγγλικών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε άλλωστε στη Βουλή ότι ο εγκέφαλος των νηπίων είναι σαν σφουγγάρι και απορροφά όλες τις γνώσεις.
Υπάρχει όμως το μεγάλο ΑΛΛΑ: Το νομοσχέδιο Κεραμέως προβλέπει ότι τη σχετική εργασία στα Νηπιαγωγεία της χώρας θα την αναλάβουν απόφοιτοι και απόφοιτες της αγγλικής φιλολογίας. Μέχρι και σήμερα οι απόφοιτοι αυτοί είχαν το δικαίωμα να διοριστούν σε σχολεία δευτεροβάθμιας ή και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για το μάθημα των Αγγλικών. Δεν διαθέτουν όμως δεξιότητες που να αφορούν την προσέγγιση των νηπίων και ούτε προβλέπεται κάποια σχετική αλλαγή στο πρόγραμμα των σπουδών τους. Ηδη, οι καθηγητές που διδάσκουν στα τμήματα των σχολών Νηπιαγωγών στα Πανεπιστήμια της χώρας έχουν εντοπίσει την αντίφαση και έχουν τοποθετηθεί σχετικά. Συνιστά μεγάλο ρίσκο η ένταξη προσώπων στις τάξεις των νηπίων τα οποία δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες δεξιότητες.
Εκτός αυτού όμως υπάρχει και μία άλλη ελληνική "ιδιαιτερότητα" που δεν λήφθηκε-δυστυχώς- υπόψη από την Υπουργό και την ομάδα της στη σύνταξη του νομοσχεδίου. Σε πολλά από τα νηπιαγωγεία της χώρας, τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στην επαρχία, φιλοξενούνται προσφυγόπουλα τα οποία επιχειρούν να κάνουν τα πρώτα τους δειλά βήματα στα ελληνικά τα οποία φυσικά δεν γνωρίζουν. Σ' αυτά τα παιδιά και τις τάξεις τους η εισαγωγή των αγγλικών θα προκαλέσει ένα απίστευτο μπάχαλο και δεν αποκλείεται να ματαιώσει την προσπάθεια των προσφυγόπουλων να μάθουν ομαλά τα ελληνικά. Σφουγγάρι ο εγκέφαλος των νηπίων αλλά υπάρχει και ένα όριο.
Τράπεζα Θεμάτων στις εξετάσεις του Λυκείου: Το 2014 εφαρμόστηκε για πρώτη-και μοναδική φορά ως σήμερα- το μέτρο της Τράπεζας Θεμάτων για τις προαγωγικές εξετάσεις στο Λύκειο. Εγινε σφαγή! Τα ποσοστά αποτυχίας των μαθητών εκτινάχθηκαν στα ύψη και κατά τόπους έφτασαν ακόμα και το 35 ή το 40% σε βασικά μαθήματα.
Υποτίθεται ότι η Τράπεζα Θεμάτων εξασφαλίζει μία ομογενοποίηση των ερωτημάτων που τίθενται στους μαθητές πανελλαδικά, άρα, σύμφωνα με το σχέδιο, και η βαθμολόγηση γίνεται αντικειμενική. Επί της ουσίας πάντως αυτοί που πανηγυρίζουν για την επιστροφή του θεσμού με το νομοσχέδιο της Νίκης Κεραμέως είναι οι... ιδιοκτήτες φροντιστηρίων αφενός γιατί η δυσκολία θα οδηγήσει περισσότερους μαθητές στην αγκαλιά τους, ακόμα και από την Α' Λυκείου και αφετέρου γιατί με την Τράπεζα Θεμάτων τα φρονιστήρια θα μπορούν πιο εύκολα να "προβλέπουν" τα θέματα.
Η Τράπεζα Θεμάτων είχε καταργηθεί από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αφού θεωρήθηκε μέτρο αντιεκπαιδευτικό που ευνοεί την παραπαδεία και συμβάλλει στην οικονομική αιμορραγία πολλών νοικοκυριών. Τώρα επιστρέφει μετά βαϊων και κλάδων και θα έχει, μάλιστα, άμεση εφαρμογή από το καλοκαίρι του 2021 για τα παιδιά που θα φοιτήσουν από τον Σεπτέμβριο στην Α' τάξη του Λυκείου.
Κατάργηση Καλλιτεχνικών μαθημάτων στο Λύκειο: Θα αναρωτηθεί κανείς και τι έγινε; Ετσι και αλλιώς τα μαθήματα αυτά είχαν μετατραπεί σε... "ώρα του παιδιού" στα περισσότερα σχολεία. Οι μαθητές αδιαφορούσαν, οι γονείς τα θεωρούσαν χαμένες ώρες. Η Νίκη Κεραμέως, προφανώς υπηρετώντας και τη δική της ιδεοληψία αλλά αφουγκραζόμενη και τα τα γνωστά στερεότυπα πήρε την απόφαση να...εξοβελίσει τόσο τα Καλλιτεχνικά όσο και τη Μουσική από το Λύκειο! Τα δύο μαθήματα παραμένουν μόνο στο γυμνάσιο.
Εδώ ένα υπάρχει ένα πρακτικό και ένα πιο θεωρητικό ζήτημα.
Ως προς το πρακτικό του πράγματος, η Υπουργός θα πρέπει να απαντήσει σ' ένα ουσιώδες ερώτημα: Τι ακριβώς θα γίνει με τα μαθήματα του Σχεδίου που θα συνεχίζουν να εξετάζονται στις Πανελλαδικές Εξετάσεις για τους υποψήφιους που δεν διαθέτουν χρήματα για φροντιστήριο. Από που θα αντλήσουν την γνώση που μέχρι στιγμής παρεχόταν στο σχολείο; Στις σχετικές σχολές θα εισάγονται πλέον όσοι έχουν τα χρήματα για τα σχετικά ιδιαίτερα μαθήματα;
Το θεωρητικό είναι πιο βαθύ. Ποια ακριβώς εκπαίδευση θέλουμε για τους νέους ανθρώπους και γιατί σ' αυτή δεν θα υπάρχει πλέον το παραμικρό στοιχείο Τέχνης στο Λύκειο; Αν το Υπουργείο θέλει να μετατρέψει το Λύκειο σ' ένα σχολείο το οποίο θα είναι ένας τεράστιος προθάλαμος για τα Πανεπιστήμια και το οποίο θα παρέχει μόνο δεξιότητες που θα "ικανοποιούν" την αγορά, καλό θα είναι το ξέρουμε. Αν όμως επιθυμεί τη σφαιρική παιδεία και την απόκτηση κουλτούρας, τότε μάλλον έχει κάνει ένα πολύ μεγάλο φάουλ. Στα προηγμένα εκπαιδευτικά συστήματα τα καλλιτεχνικά μαθήματα έχουν πρωτεύοντα ρόλο.
25 μαθητές ανά τάξη σε Νηπιαγωγεία και Δημοτικά: Εν έτει 2020, θα περίμενε κανείς ότι το αρμόδιο Υπουργείο θα προχωρούσε σε μείωση του αριθμού των παιδιών ανά τάξη στο δημόσιο σχολείο όχι μόνο για τους λόγους που έχουν να κάνουν με την πανδημία του κορονοϊού αλλά και για καθαρά εκπαιδευτικούς λόγους. Οσο λιγότερα τα παιδιά στην τάξη, τόσο καλύτερο και πιο μεστό το μάθημα, τόση περισσότερη και η πρόοδος.
Προς μεγάλη έκπληξη των πάντων όμως, το νομοσχέδιο Κεραμέως αυξάνει το σχετικό αριθμό και τον πηγαίνει στα 25 παιδιά τόσο στα Νηπιαγωγεία όσο και στα Δημοτικά. Τουτέστιν, η συντριπτική πλειοψηφία των σχολείων στα μεγάλα αστικά κέντρα θα λειτουργεί πλέον μ' αυτόν τον αριθμό παιδιών ανά τάξη (ενώ συχνά, λόγω προβλημάτων, ξέρουμε ότι ο αριθμός αυτός μπορεί να ανέβει και άλλο. Δεν δημιουργείται, ας πούμε, νέο τμήμα για πέντε παραπάνω παιδιά. Απλώς μοιράζονται στις υπάρχουσες τάξεις).
Πρόκειται για μέτρο που ναρκοθετεί το έτσι και αλλιώς δύσκολο έργο των δασκάλων αλλά βάζει και σε δεύτερες σκέψεις τους γονείς. Αν κάποιοι από αυτούς έχουν την οικονομική δυνατότητα (έστω και με μεγάλη δυσκολία) να προτιμήσουν ιδιωτικό σχολείο για τα παιδιά τους, τώρα θα έχουν ένα ακόμη επιχείρημα για να το πράξουν. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι ο αριθμός παιδιών ανά τάξη στα ιδιωτικά σχολεία είναι πολύ συχνά μικρότερος από 25, ίσως και από 20 παιδιά.
Αναγραφή διαγωγής στο απολυτήριο: Εδώ ο χρόνος γυρίζει πολύ πίσω. Στους γεννημένους ακόμα και τη δεκαετία του 40 που έτρεμαν για το χαρακτηρισμό της διαγωγής τους, λόγω (και) των πολιτικών τους φρονημάτων. Είναι έτσι και αλλιώς γνωστό ότι κατά τη διάρκεια της Χούντας οι μαθητές που είχαν εκδηλωθεί ως διαφωνούντες με το καθεστώς έβλεπαν τη διαγωγή τους να χαρακτηρίζεται απλώς κοσμία, στις καλύτερες των περιπτώσεων.
Ο αναχρονισμός αυτός καταργήθηκε το 2017 αλλά επανήλθε με το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή. Γιατί; Τόσο ο Πρωθυπουργός όσο και ο Υπουργός επιχείρησαν να εξηγήσουν ότι είναι θεμιτό να υπάρχει ένας τύπος ελέγχου και στο ήθος και τη συμπεριφορά των μαθητών και ότι αυτό κάπως πρέπει να αποτυπώνεται στους τίτλους σπουδών.
Ως προς το πρώτο, θα μπορούσε να απαντήσει κανείς ότι αυτό γίνεται. Και θεσμικό πλαίσιο υπάρχει και εφαρμογές όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο. Οι σχολικές μονάδες μπορούν να ελέγξουν πειθαρχικά τους μαθητές και να αναλάβουν τα σχετικά μέτρα προς προστασία της σχολικής κοινότητας.
Ως προς το δεύτερο, δεν υπάρχει ουσία. Αντιθέτως, η πιθανή καταγραφή μίας "προβληματικής" διαγωγής μπορεί να συνοδεύει τον ενήλικα πια σ' όλη την υπόλοιπη ζωή του και έτσι μία "φωτογραφία" της στιγμής να παίζει καθοριστικό ρόλο σε θέματα όπως η εύρεση εργασίας ή η επαγγελματική ανέλιξη. Δεν το λέμε εμείς. Το διατύπωσε γραπτώς η επιστημονικη επιτροπή της Βουλής στο σχετικό υπόμνηνα που εκπόνησε.
"Κόντρα" μάθημα στη Γ' Λυκείου: Αλλη μία αμφιλεγόμενη διάταξη του νομοσχεδίου που προκάλεσε-εύλογα θα έλεγε κανείς-μεγάλες αντιδράσεις και προβληματισμό στην εκπαιδευτική κοινότητα. Είναι το 5ο μάθημα στο οποίο θα εξετάζονται οι μαθητές και το οποίο δεν θα έχει σχέση με τη φύση των άλλων μαθημάτων στα οποία θα εξετάζονται. Πρόκειται για τα Μαθηματικά για τους μαθητές της Θεωρητικής Κατεύθυνσης και την Ιστορία για τους μαθητές της Θετικής.
Τα μαθήματα αυτά θα εξετάζονται ενδοσχολικά και όχι πανελλαδικά. Ωστόσο, αυξάνουν το βάρος της πίεσης των Πανελλαδικών εξετάσεων και -το σημαντικότερο- δημιουργούν νέες ανάγκες για φροντιστηριακά μαθήματα. Ο μαθητής της θεωρητικής κατεύθυνσης συνήθως δεν έχει ως μεγάλο φόρτε του τα Μαθηματικά, οπότε θα χρειαστεί έξτρα βοήθεια που το σχολείο δεν δίνει. Πιθανότατα το ίδιο θα ισχύσει και για τους μαθητές της θετικής κατεύθυνσης για την Ιστορία.
Τα φροντιστήρια της χώρας υπολογίζουν ότι θα μπορέσουν να αυξήσουν τους μαθητές και τους τζίρους τους εκμεταλλευόμενα αυτή ακριβώς τη διάταξη που ήρθε αιφνιδιαστικά και χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με την εκπαιδευτική κοινότητα. Μένει να δούμε αν οι φόβοι περί ενίσχυσης των φροντιστηρίων θα επιβεβαωθούν.
Από 4 σε 7 τα εξεταζόμενα μαθήματα στο Γυμνάσιο: Τα εξεταζόμενα μαθήματα στο Γυμνάσιο είχαν μειωθεί στο πλαίσιο μίας προσπάθειας να ξεφύγει το σχολείο από την τεράστια πίεση των προαγωγικών εξετάσεων έτσι ώστε να γίνεται πιο ουσιαστική δουλειά στις τάξεις χωρίς τον "μπαμπούλα" της γραπτής εξέτασης.
Πλέον τα μαθήματα αυξάνονται και σύμφωνα με το νέο νόμο θα είναι επτά για το γυμνάσιο. Θυμίζει τη διάταξη του νόμου Κοντογιαννόπουλου, που εν συνεχεία βελτιώθηκε από τον Γιώργο Σουφλιά, στις αρχές της δεκαετίας του 90. Τότε οι μαθητές των Γυμνασίων μάλιστα έδιναν δύο φορές το χρόνο γραπτές εξετάσεις και το φροντιστήριο (κυρίως με τη μορφή των ιδιαίτερων μαθημάτων) αποτελούσε καθημερινό φαινόμενο.
Με τα εξεταζόμενα μαθήματα να γίνονται επτά είναι πολύ πιθανό να γίνουμε μάρτυρες και πάλι του ίδιου φαινομένου. Παιδιά (και γονείς) που θα αγωνιούν για την επίδοση στις ενδοσχολικές εξετάσεις θα προσλαμβάνουν καθηγητές για ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι. Το σχολείο, κατ' αυτόν τον τρόπο, μετατρέπεται σ' ένα απέραντο εξεταστικό κέντρο και εκτός αυτού αυξάνει την καθημερινή πίεση στους εφήβους για μία καλή επίδοση η οποία θα είναι "μετρήσιμη". ΄
Κατάργηση της Κοινωνιολογίας και επιστροφή των Λατινικών στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα: Σήκωσε πολλή σκόνη η εν λόγω διάταξη του νομοσχεδίου και σχολιάστηκε-ποικιλοτρόπως-και κατά τη διάρκεια της ηλεκτρονικής διαβούλευσης. Γιατί όχι στην Κοινωνιολογία και γιατί ναι στα Λατινικά;
Υπήρχαν πολλά επιχειρήματα με τα οποία υποστηριζόταν η άποψη ότι η Κοινωνιολογία διδασκόταν μ΄ένα "μπακαλίστικο" τρόπο που είχε ως μοναδικό στόχο την αποστήθιση. Ακόμα και αν αυτό είναι πραγματικότητα, η κατάργηση του μαθήματος δεν μπορεί να δώσει λύση. Λύση θα έδινε προφανώς η αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας για ένα μάθημα που θεωρείται βασικό αν ο μαθητής επιθυμεί να μάθει τι ακριβώς συμβαίνει γύρω του, ποιες είναι οι κοινωνικές διεργασίες, ποια τα σημαντικότερα προβλήματα των κοινωνιών κτλ.
Αντ' αυτού, το μάθημα αντικαταστάθηκε από τα Λατινικά, μάθημα παπαγαλίας εκ φύσεως. Δεν έχει να κάνει με το γεγονός ότι η γλώσσα δεν μιλιέται. Εχει να κάνει και πάλι με τον τρόπο που διδάσκεται. Κάποτε οι μαθητές της 3ης Δέσμης μάθαιναν απ' έξω και το συντακτικό των 50 κειμένων που περιελάμβανε το βιβλίο, εκτός από τη μετάφραση. Δεν επρόκειτο για ουσιαστική γνώση αλλά για ένα μείγμα δεδομένων που έμπαινε στο μίξερ και παρήγαγε το αποτέλεσμα που ήθελε ο μαθητής για να γράψει άριστα ή σχεδόν άριστα σ' ένα μάθημα που πολύ σωστά είχε χαρακτηριστεί ως "τυφλοσούρτης".
Ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών στα Δημόσια Πανεπιστήμια: Η διάταξη έχει ως στόχο, εκτός των άλλων, και την προσέλκυση ξένων φοιτητών στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια οι οποίοι θα πληρώνουν δίδακτρα. Εχει εκφραστεί άλλωστε η επιθυμία από την κυβέρνηση να γίνει η χώρα ένας εκπαιδευτικός κόμβος για αλλοδαπούς φοιτητές, όπως τα τελευταία χρόνια έχει γίνει η Κύπρος.
Ωστόσο, μέσα από τη συγκεκριμένη διάταξη επιχειρείται να παρακαμφθεί δια της πλαγίας οδού του Αρθρου 16 του Ελληνικού Συντάγματος που απαγορεύει την ίδρυση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων και ξεκαθαρίζει ότι η φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση γίνεται δωρεάν.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου τόσο στην αρμόδια επιτροπή όσο και στην ολομέλεια της Βουλής εκφράστηκαν φόβοι από σύσσωμη την αντιπολίτευση ότι αν και εφόσον επιτραπεί η εγγραφή στα εν λόγω προγράμματα και Ελλήνων φοιτητών, το άρθρο 16 ουσιαστικά πετάγεται στον κάλαθο των αχρήστων και το Σύνταγμα ουσιαστικά παραβιάζεται. Δύο προσόντα θα πρέπει να έχει ο φοιτητής για να εγγραφεί στα ξενόγλωσσα προγράμματα. Αναγνωρισμένο πτυχίο γλωσσομάθειας και χρήματα για τα δίδακτρα.
Ανάδειξη πρυτανικών αρχών στα Πανεπιστήμια: Η σχετική διάταξη που φέρνει το νομοσχέδιο δεν θα έλεγε κανείς ότι προάγει τη Δημοκρατία στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Το αντίθετο θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος. Οτι θα παρατηρείται από τώρα και στο εξής ένα έλλειμμα δημοκρατίας.
Ας δούμε τι ορίζει το σχετικό άρθρο (68) για το σώμα των εκλεκτόρων: "Ο Πρύτανης και οι Αντιπρυτάνεις εκλέγονται από ειδικό σώμα εκλεκτόρων το οποίο απαρτίζεται από το σύνολο των καθηγητών πρώτης βαθμίδας, των αναπληρωτών καθηγητών, των επίκουρων καθηγητών, μόνιμων και επί θητεία, καθώς και των υπηρετούντων λεκτόρων του Α.Ε.Ι.". Απουσιάζουν, άρα, οι επιστημονιμοί Σύμβουλοι, οι διοικητικοί υπαλληλοι, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές.
Πλέον δικαίωμα ψήφου στις πρυτανικές εκλογές θα έχουν πολύ λίγοι. Και εκτός αυτού για κάθε έναν συνδυασμό θα υπάρχει ενιαίο ψηφοδέλτιο κάτι που ίσχυε και παλαιότερα και είχε οδηγήσει σε φαινόμενα έλλειψης διαφάνειας και συνδιαλλαγής τα οποία σαφώς και δεν προάγουν τη δημοκρατία στα ελληνικά πανεπιστήμια. Τι, άραγε, έχουν να φοβηθούν οι σχολές από το "πλάτεμα" των δημοκρατικών διαδικασιών αλλά και από τη διεύρυνση του σώματος των εκλεκτόρων στις εκλογές; Μήπως έτσι θα είναι πολύ πιο εύκολο για την εκάστοτε κυβέρνηση να προωθεί τους εκλεκτούς της με ότι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργία των τμημάτων;
Πρότυπα Σχολεία: Ισως είναι το αγαπημένο θέμα της Υπουργού, ίσως το μεγάλο της προσωπικό στοίχημα. Τεράστιο μέρος του νομοσχεδίου αφιερώθηκε στη λειτουργία των προτύπων σχολείων, στην περαιτέρω ενίσχυσή τους, στην αύξηση του αριθμού τους. Δεν μπορείς κάποιος να την ψέξει γι' αυτό.
Ωστόσο, παρατηρώντας κανείς περισσότερο το σύνολο του νομοσχεδίου αντιλαμβάνεται ότι δίνεται πολύ μεγαλύτερη βάση στα Πρότυπα, κατά κύριο λόγο, και στα πειραματικά ενώ τα υπόλοιπα σχολεία αφήνονται, κατά κάποιο τρόπο, στην τύχη τους. Ομως στα υπόλοιπα σχολεία φοιτά και θα εξακολουθήσει να φοιτά ο συντριπτικά μεγαλύτερος αριθμός μαθητών της χώρας. Μιλάμε για παραπάνω από 1.000.000 Ελληνες πολίτες που, όπως το Σύνταγμα ορίζει, αξίζουν και δικαιούνται υψηλού επιπέδου δωρεάν παιδεία.
Είναι, κοντολογίς, σωστό να δημιουργούνται Πρότυπα σχολεία για παιδιά που είναι προικισμένα με πολύ ταλέντο, είναι όμως σωστότερο, δικαιότερο και πιο δημοκρατικό εν τέλει να διασφαλίζονται ίδιες συνθήκες και ίσες ευκαιρίες για όλα τα παιδιά.
