του Περικλή Καπετανόπουλου
δημοσιογράφου-ιστορικού
Από τα μεγαλύτερα ιστορικά γεγονότα του 20ου αιώνα, μαζί με την Οκτωβριανή Επανάσταση, είναι ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945). Διήρκεσε 2.194 μέρες και οι φλόγες του αγκάλιασαν μια έκταση 22 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων.1
Στα πεδία των μαχών αναμετρήθηκαν πάνω από 110 εκατομμύρια άνθρωποι φορώντας στολές των αντιπάλων κρατών. Οι νεκροί του Πολέμου πλησίασαν τα 60 εκατομμύρια, εκ των οποίων 27 εκατομμύρια ήταν στρατιώτες και πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης.
Τον Μάιο του 1945 ο Πόλεμος έληξε με την συντριβή της ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της και την κατάληψη του Βερολίνου από τον Κόκκινο Στρατό. Η συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης στη Νίκη των Λαών επί του Φασισμού και του Ναζισμού ήταν αποφασιστική και καθοριστική.
Πρόσφατα, η πρέσβειρα των ΗΠΑ στη Βαρσοβία κα Τζορτζέτ Μοσμπάχερ, υποστήριξε με δήλωση της στο twitter, ότι η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση ήταν συνυπεύθυνες για το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η δήλωση της κας Μοσμπάχερ θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαία και ανιστόρητη, αν δεν απαντούσε σε μια συντονισμένη προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορίας του μεγαλύτερου Πολέμου του 20ου αιώνα. Τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα μετά το 1991, ξεκίνησε παγκοσμίως μια συντονισμένη προσπάθεια, κυρίως από πανεπιστήμια και ιδρύματα των ΗΠΑ, αναθεώρησης της ιστορίας του Β Παγκοσμίου Πολέμου.2
Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που αναφέρει ότι το σύμφωνο μη επίθεσης Ρίμπεντροπ-Μολότοφ το 1939, μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης, "άνοιξε τον δρόμο για το ξέσπασμα" του πολέμου.
Ποιος βοήθησε όμως τον Χίτλερ να δημιουργήσει την γερμανική πολεμική μηχανή και εξαπολύσει τις ορδές του σπέρνοντας τον θάνατο σε όλη Ευρώπη.
-Μήπως όμως ήταν οι οικονομικοί γίγαντες των ΗΠΑ, όπως η Στάνταρ Οιλ, η Φορντ και άλλοι κολοσσοί, που με τεράστιες επενδύσεις χρηματοδότησαν αφειδώς το Ναζιστικό Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα να εξοπλίσει και να στρατιωτικοποιήσει την Γερμανία;
-Μήπως οι ίδιοι οικονομικοί κολοσσοί των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας δεν συνέχισαν να έχουν εμπορικές σχέσεις με την Γερμανία και κατά την διάρκεια του Πολέμου;
-Γιατί άραγε βοήθησαν την ηττημένη στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Γερμανία να ανασυγκροτήσει ταχύτατα την πολεμική βιομηχανία και τον στρατό της, παραβιάζοντας την Συνθήκη των Βερσαλλιών της 28 Ιουνίου 1919;
-Μήπως για να την στρέψουν την κατάλληλη στιγμή, ως δύναμη κρούσης του διεθνούς καπιταλισμού, κατά της Σοβιετικής Ένωσης;3
Οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης, ΗΠΑ, Γαλλία και Μ.Βρετανία ανέχτηκαν παθητικά την προσάρτηση της Αυστρίας στην Γερμανία στις 12 Μαρτίου 1938. Η υποχωρητικότητα που επέδειξαν απέναντι στην επιθετική πολιτική της χιτλερικής Γερμανίας, οδήγησε στην παραχώρηση της Τσεχοσλοβακίας με το Σύμφωνο του Μονάχου στις 30 Σεπτέμβριου 1939.
Στις επίμονες προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης για την σύναψη αντιφασιστικής συμμαχίας οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Μ.Βρετανία και η Γαλλία τηρούσαν αρνητική στάση. Οι δυνάμεις αυτές υπολόγιζαν ότι μια πολεμική αναμέτρηση της Σοβιετικής Ένωσης με την χιτλερική Γερμανία θα οδηγούσε στην εξασθένιση και των δύο, ώστε μετά εκείνες να υποβάλλουν τους όρους τους στη διεθνή σκακιέρα.4
Στις 29 Ιουλίου 1939 η Σοβιετική Ένωση πρότεινε, για μια ακόμα φορά, στις κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Μ.Βρετανίας να οργανωθεί στη Μόσχα συνδιάσκεψη, ώστε να βρεθεί οδός συνεννόησης και να συναφθεί ισότιμη και όχι ετεροβαρής συμμαχία, φραγμός στα επεκτατικά σχέδια της Γερμανίας του Χίτλερ.
Τελικά αυτές οι συζητήσεις οδηγήθηκαν σε ναυάγιο, παρά την θέληση των σοβιετικών. Μόνο τότε η σοβιετική κυβέρνηση δέχτηκε να συζητήσει την πρόταση της Γερμανίας για την υπογραφή «συμφώνου μη επίθεσης», το οποίο τελικά υπογράφτηκε στις 23 Αυγούστου 1939.
Αυτό που συνήθως παραλείπουν να αναφέρουν οι επικριτές του «Συμφώνου» είναι ότι τα κράτη της Δύσης αρνήθηκαν την συνεννόηση με την Σοβιετική Ένωση, διότι σκοπός τους ήταν η ανατροπή της σοβιετικής εξουσίας μέσω μιας πολεμικής σύγκρουσης Γερμανίας-Σοβιετικής Ένωσης. Το Σύμφωνο «Μολότοφ-Ρίμπεντροπ», έδωσε το χρόνο στην σοβιετική κυβέρνηση να προετοιμαστεί καλύτερα μπροστά στην επικείμενη παγκόσμια σύρραξη.
Το Σύμφωνο διήρκεσε έως τις 22 Ιουνίου 1941 οπότε η Γερμανία το παραβίασε και επιτέθηκε στα δυτικά σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης.5
Η τακτική της Μ.Βρετανίας απέναντι στην Σοβιετική Ένωση άρχισε να αλλάζει όταν η Γερμανία κατέλαβε την Γαλλία. Τότε ουσιαστικά η γηραιά Αλβιών μπήκε στον πόλεμο και ο Τσόρτσιλ αντικατέστησε τον Τσάμπερλεν στην πρωθυπουργία. Μετά την επίθεση των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ (7 Δεκεμβρίου 1941), δημιουργήθηκε ένα τεράστιο οικονομικό – στρατιωτικό σύμπλεγμα, ΗΠΑ και Βρετανίας το οποίο δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει η γερμανική οικονομία σε περίπτωση μακροχρόνιας παράτασης πολέμου.
Μετά την δημιουργία του «αντιφασιστικού συνασπισμού», και την απόφαση για το άνοιγμα του δευτέρου μετώπου τον Μάιο-Ιούνιο του 1942, η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ χρειάστηκαν ακόμα δυο χρόνια για πραγματοποιήσουν την απόβαση στη Νορμανδία, στις 6 Ιουνίου 1944, και να ανοίξουν το δυτικό μέτωπο.
Ολο αυτό το διάστημα, η Σοβιετική Ένωση σήκωνε, ουσιαστικά, μόνη της το τεράστιο βάρος του Πολέμου. Η απόφαση για το δεύτερο μέτωπο πάρθηκε, όταν ο σοβιετικός στρατός εξεδίωκε τα γερμανικά στρατεύματα από τα εδάφη της ΕΣΣΔ, ετοιμαζόταν να απελευθερώσει τις κατεχόμενες ευρωπαϊκές χώρες και να καταλάβει μόνος του το Βερολίνο. Στο ρωσικό μέτωπο οι απώλειες των Γερμανών και των συμμάχων τους, ήταν τέσσερις φορές περισσότερες σε σύγκριση με όλα τα υπόλοιπα μέτωπα Δυτικής Ευρώπης, Ιταλίας και Βορείου Αφρικής.
Αλλά και οι απώλειες της ΕΣΣΔ ήταν τεράστιες. Πάνω από 30 εκατομμύρια ήταν οι ανάπηροι και οι τραυματίες και 27 εκατομμύρια οι νεκροί, ανάμεσα τους τα καλύτερα μέλη και στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης.6
Μετά την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στις ανατολικές χώρες, την διετία 1989-1991, ξεκίνησε μια συστηματική προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι «αναθεωρητές» της Ιστορίας αποκρύπτουν ότι ο Πόλεμος δεν οφείλεται στους «μανιακούς» Μουσολίνι και Χίτλερ, αλλά στις αντιθέσεις μεταξύ των καπιταλιστικών χωρών για το μοίρασμα των αγορών και την διεύρυνση του ζωτικού οικονομικού τους χώρου.
Δεν αναφέρουν επίσης ότι η Σοβιετική Ένωση κατέβαλε μεγάλες και πολύχρονες προσπάθειες για να αποτραπεί η πολεμική σύρραξη και στο τέλος υποχρεώθηκε να διεξάγει ένα πόλεμο που η ίδια δεν τον ήθελε. Αποκρύπτουν επίσης ότι η γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ αναθέρμανε τις ελπίδες των οπαδών του παλιού καθεστώτος να πάρουν την ρεβάνς για την ήττα που είχαν υποστεί στο ρωσικό εμφύλιο 1918-1922. Έτσι οι δυνάμεις αυτές έσπευσαν να συμμαχήσουν με τους Γερμανούς και να σχηματίσουν ένοπλα τμήματα ενταγμένα στο γερμανικό στρατό, όπως για παράδειγμα η Μεραρχία Galicia των SS, η ταξιαρχία Καμίνσκι και ο στρατός του Βλασόφ.7
Σήμερα μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη παρατηρείται αναστήλωση των χιτλερικών συμβόλων καθώς και διώξεις και διακρίσεις σε βάρος των στελεχών των πρώην σοσιαλιστικών καθεστώτων. Πρωτεύοντα ρόλο στην απάλειψη της ιστορικής μνήμης διαδραματίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την καθιέρωση της 9ης Μαΐου, ως «Ημέρας της Ευρώπης», θέλοντας να σβήσει από την συλλογική μνήμη των Λαών την «Ημέρα Νίκης», επί του ναζισμού και του φασισμού.
Η παραχάραξη των γεγονότων κινείται στα πλαίσιο της αποϊδεολογικοποίησης της ιστοριογραφίας, της ταύτισης του Στάλιν με τον Χίτλερ και του κομμουνισμού με τον φασισμό και τον ναζισμό. Η βία αποσυνδέεται από τις κοινωνικές αιτίες που την προκαλούν και ο Πόλεμος εμφανίζεται ως φυσικό φαινόμενο, περίπου όπως η βροχή ή στην καλύτερη περίπτωση ως αποτέλεσμα σταδιακής όξυνσης προσωπικών σχέσεων και παρανοϊκών επιλογών από αμφιλεγόμενες προσωπικότητες.
Η βία που ασκείται στον Πόλεμο αυτονομείται από τον κυρίαρχο ερώτημα : Ποια κοινωνική τάξη επιδιώκει τι κάθε φορά και για ποιόν σκοπό; 8
Η «αναθεωρητική σχολή» της Ιστορίας ή αλλιώς ο «ιστορικός ρεβιζιονισμός», αποσιωπώντας τον ταξικό χαρακτήρα του φασισμού, ως μια άλλη μορφή ταξικής εξουσίας, εξισώνει τον φασισμό με την σοσιαλιστική εξουσία. Αυτό το ρεύμα του ιστορικού αναθεωρητισμού, δεν είναι ούτε νέο ούτε πρωτότυπο.
Η θεωρία του «ολοκληρωτισμού» εμφανίστηκε τον μεσοπόλεμο στην Ιταλία, ένα χρόνο μετά την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία, από τον Τζιοβάνι Αμεντόλα αστό πολιτικό, θέλοντας να προσδιορίσει την ταυτότητα του νέου πολιτικού συστήματος.
Άσχετα από τις επιμέρους διαφορές των διαφόρων σχολών του «ιστορικού ρεβιζιονισμού» βασικός στόχος όλων η απάλειψη της έννοιας της ταξικότητας στην ερμηνεία της Ιστορίας. Βασική επιδίωξη είναι να αθωωθεί ο ρόλος του ιμπεριαλισμού, ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού, από τις καταστροφές που υπέστη η ανθρωπότητα από τους πολέμους για το ξαναμοίρασμα του κόσμου. Σε αυτό το σημείο συναντούνται όλες οι σχολές του «ιστορικού αναθεωρητισμού».9
Οι εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν το 2020 με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 75 χρόνων από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, μπορεί και πρέπει να αποτελέσουν βήμα αναφοράς για την διαχρονικότητα των αξιών του αντιφασιστικού αγώνα και την ανιστόρητη εξίσωσης του φασισμού με τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό. Ιδιαίτερα πρέπει να αναδειχθεί η ταξική διάσταση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ποιες κοινωνικές δυνάμεις δηλαδή, τάχθηκαν με ποιόν και γιατί.
Αν αγνοήσουμε αυτή την διαλεκτική σχέση της αιτιότητας, η ιστορική έρευνα κατρακυλά στο επίπεδο της κατασκευασμένης «ιστοριούλας» που εξυπηρετεί προφανείς πολιτικούς και ιδεολογικούς σκοπούς, που δεν είναι άλλοι από την υπεράσπιση και διαιώνιση του σημερινού κοινωνικού συστήματος.
Σε αυτό τον στρατηγικό στόχο εντάσσεται και η τακτική, που σε ιδεολογικό επίπεδο και εργαλειοποιώντας την ιστορία, αποκρούει οποιαδήποτε προσπάθεια αμφισβήτησης του παγκόσμιου καπιταλισμού των μεγάλων πολυεθνικών και χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων που όμορφα και κομψά τις ονομάζουν "αγορές".
Κάθε τι που θυμίζει, ότι μπορεί να υπάρχει ένας άλλος κόσμος, με διαφορετική σχέση παραγωγής και διανομής των παραγομένων αγαθών, υπέρ του κοινωνικού συνόλου πρέπει να ξεχαστεί.
Αυτός είναι ο Πόλεμος της Μνήμης ενάντια στη Λήθη που συνεχίζεται έως σήμερα και θα συνεχιστεί γιατί ως παρελθόν έχει πολύ μέλλον ακόμα.
Βιβλιογραφία:
1. Υπουργείο Αμύνης της ΕΣΣΔ.,(1959), Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945), Αθήνα: Κυψέλη.
2. Αντωνιάδου,Ε.,(2005), Οδηγός η Ιστορία, στο «Έπος και διδάγματα από την αντιφασιστική νίκη των Λαών», Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή.
3. Μάϊσκι, Ι.,(2014), Ποιος βοήθησε τον Χίτλερ, Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή.
4. Ρούμπικς, Α.,(2005), Ο ρόλος της Σοβιετικής Ενωσης και του ΚΚΣΕ στον παγκόσμιο πόλεμο και η επιχείρηση αναθεώρησης της Ιστορίας, Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή.
5. Συμπόσιο για την Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, (1984), Αθήνα Σύγχρονη Εποχή.
6. Υπουργείο Αμύνης της ΕΣΣΔ.,(1959), Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945), Αθήνα: Κυψέλη
7. УКРАИНСКАЯ ПОВСТАНЧЕСКАЯ АРМИЯ (УПА)
8. Mazower,M.,(2003),After the War Was Over, Princeton University Press.
9. Καλύβας,Σ., «Ποιοι φοβούνται την επιστημονική έρευνα της ιστορίας», Τα Νέα, 8-9-2003.
