Στις 29 Νοέμβρη 1964 ορίστηκε για πρώτη φορά ο γιορτασμός της επετείου του Γοργοπόταμου με κυβερνητική ευθύνη (κυβέρνηση Ενωσης Κέντρου).
Τούτος ο γιορτασμός δεν ήταν σαν τους άλλους. Η συμμετοχή του κόσμου ήταν μεγαλύτερη παρά ποτέ. Σε χιλιάδες υπολογίζονται τα πλήθη που κατέκλυσαν το χώρο κάτω από τη γέφυρα και τις γύρω πλαγιές.
Παρούσα με τις οργανωμένες δυνάμεις της η ΕΔΑ και η «Νεολαία Λαμπράκη», παρόντα τα σωματεία της ΕΑΜικής Αντίστασης με χιλιάδες αντιστασιακούς αγωνιστές. Εκεί και ο στρατηγός Αυγερόπουλος του ΕΛΑΣ, καθώς και ο εκπρόσωπος αγωνιστών του ΕΔΕΣ στρατηγός Κοσίντας. Την κυβέρνηση εκπροσωπούσε ο υφυπουργός Αμυνας Μιχ. Παπακωνσταντίνου.
Ενταση προκλήθηκε όταν απαγορεύτηκε στους εκπροσώπους του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ να καταθέσουν στεφάνι.
Το πανδαιμόνιο που ακολουθεί καλύπτεται από έναν εκκωφαντικό κρότο και πυκνός καπνός κάλυψε τα πάντα. Τι είχε συμβεί;
Μια νάρκη που είχε σκάσει προκάλεσε το θάνατο 13 ατόμων και τον τραυματισμό 45.Ο δημοσιογράφος- ιστορικός Γιώργος Πετρόπουλος στο προλογικό του σημείωμα στο βιβλίο «Οι δίκες του Γοργοπόταμου (1964-1966).
Αγνωστα ντοκουμέντα απ’ την πολύκροτη υπόθεση», αναφέρεται σε σειρά στοιχείων που κλονίζουν την επίσημη τότε κυβερνητική εκδοχή περί νάρκης του Εμφυλίου. Σημειώνει ότι σύμφωνα με εκθέσεις του υπουργείου Αμύνης είχαν προηγηθεί τρεις εκκαθαρίσεις του ναρκοπεδίου της περιοχής (1951, 1955, 1957).
Αναφέρει, ακόμη, έγγραφο των αμερικανικών υπηρεσιών, το οποίο δημοσιεύτηκε στο «Εθνος» στις 5 Αυγούστου 1965 και το οποίο έλεγε ότι την αιματοχυσία στο Γοργοπόταμο οργάνωσαν πράκτορες της CIA που είχαν έρθει από τη Δ. Γερμανία και καταλήγει: «Το μετεμφυλιακό καθεστώς φρόντισε να κλείσει την υπόθεση, θεωρώντας ενόχους, ουσιαστικά, τα θύματα της αιματοχυσίας.
Συγκεκριμένα 17 αντιστασιακοί παράγοντες- ανάμεσά τους ο στρατηγός Γεράσιμος Αυγερόπουλος (του ΕΛΑΣ) και ο στρατηγός Ν. Κοσίντας (του ΕΔΕΣ) – και άλλοι απλοί πολίτες βρέθηκαν ξαφνικά κατηγορούμενοι για τα “γεγονότα του Γοργοπόταμου”.
Αρκετοί από αυτούς προφυλακίστηκαν και στις 26 Μαΐου 1965 άρχισε στη Λαμία η σχετική δίκη αποτέλεσμα της οποίας ήταν 12 από τους 18 κατηγορούμενους να καταδικαστούν και 6 να αθωωθούν».
Σε 3 χρόνια φυλάκιση καταδικάστηκε ο γ.γ. της Πανελλήνιας Ένωσης Αναπήρων Τραυματιών Εθνικής Αντίστασης Κώστας Τασόπουλος και το μέλος του Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ένωσης Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής «Φοίνιξ» Άννα Σολωμού.
Σε 2,5 χρόνια φυλάκιση ο γηραιός στρατηγός Γ. Αυγερόπουλος (ΕΛΑΣ) και ο Σπύρος Μπέκιος, που είχε λάβει μέρος στην ανατίναξη της γέφυρας το 1942, ως μαχητής του ΕΛΑΣ.
Σε 2 χρόνια (ερήμην) ο Κώστας Βαρσαμής, σε 17 μήνες ο Λουκάς Σωτηρόπουλος, σε 9 μήνες ο δήμαρχος Δάφνης Χρήστος Μιχαλόπουλος (με δικαίωμα εξαγοράς), σε 7 μήνες με 3ετή αναστολή ο γηραιός στρατηγός του ΕΔΕΣ Νικόλαος Κοσίντας και σε διάφορες ποινές οι Φωτεινή Σπυράτου, Ευστάθιος Καρπέτας, Δημ. Χριστόπουλος, Άγγελος Περγαντάς. (Αθωώθηκαν ο καπετάν-Νικηφόρος του ΕΛΑΣ Δ. Δημητρίου και οι Δημ. Αργυρόπουλος, Α. Καγιάς, Κ. Μαργαρίτης, Ηλ. Σπυρογιάννης και Γ. Κατσαρέλης). (Στο Εφετείο οι ποινές έπεσαν (8 μήνες στην Άννα Σολωμού, 4 μήνες στον Λ. Σωτηρόπουλο με δικαίωμα εξαγοράς, 5 μήνες με αναστολή στον Ε. Καρπέτα), ενώ οι λοιποί αθωώθηκαν, αλλά 3 από αυτούς που δεν παρέστησαν για λόγους υγείας, όταν εκδικάσθηκε η έφεσή τους (στρατηγός Αυγερόπουλος, Τασόπουλος και Βαλσαμής), έφαγαν από δυο χρόνια και οδηγήθηκαν στη φυλακή!).
Το τεράστιο θέμα της φονικής νάρκης δεν ερευνήθηκε δικαστικά και τα ερωτήματα που από την αρχή γεννήθηκαν έμειναν αναπάντητα: ήταν πράγματι παλιά ή είχε τοποθετηθεί (κι από ποιους;) για να προκαλέσει το μακελειό;
Το επίσημο κράτος επέμενε στην άποψή του. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Άμυνας, στην περιοχή υπήρχαν δύο ναρκοπέδια από την εποχή του εμφυλίου πολέμου, τα οποία εκκαθαρίστηκαν αργότερα:
Ένα με αριθμό ΕΘ7. Δημιουργήθηκε το 1948, με 182 νάρκες και 20 φωτοπαγίδες, και εκκαθαρίστηκε το 1957 (23.11 – 6.12), βρέθηκαν δηλαδή και αφαιρέθηκαν 182 νάρκες και 20 φωτοπαγίδες – το «σύνολον των εν τω μητρώων στρώσεως αναγραφομένων ναρκών και φωτοπαγίδων».
Δεύτερο, με αριθμό ΑΒ10. Δημιουργήθηκε το 1949, με 88 νάρκες, οι οποίες αφαιρέθηκαν τμηματικά από το 1951 (9 νάρκες) ως το 1955 (2) και το 1957 (77). Άρα, από «τας τρεις μερικάς ως άνω εκκαθαρίσεις φαίνεται αφαιρεθέν το σύνολον των 88 ναρκών». (Από αυτό το ναρκοπέδιο προερχόταν η νάρκη που εξερράγη…).
Αφού λοιπόν είχαν εκκαθαριστεί τα στρατόπεδα, πώς βρέθηκε η μοιραία νάρκη;
Οι αρμόδιοι είπαν ότι… ξέφυγε – συμβαίνουν αυτά καμιά φορά… Όταν – από την έρευνα που ακολούθησε – βρέθηκε… άλλη μια νάρκη άθικτη, επανέλαβαν το ίδιο «επιχείρημα»: μια – δυο νάρκες ξέφυγαν… Όταν βρέθηκαν… άλλες δύο (!), κανένας δεν έδωσε την παραμικρή εξήγηση:
Πώς … ξέφυγε ένα… μικρό ναρκοπέδιο;
Πώς, αν οι 4 νάρκες ήταν από παλιά εκεί, δεν εξερράγησαν όλα τα χρόνια που μαζεύονταν κόσμος κάθε Νοέμβριο, στην επέτειο για τον Γοργοπόταμο, και πώς δεν έγινε κάτι τέτοιο, αφού περνούσαν χωρικοί με τα ζώα τους σχεδόν καθημερινά από το σημείο εκείνο;
Πως, αφού από τις εκκαθαρίσεις φάνηκε ότι πολλές νάρκες είχαν ήδη καταστραφεί (1951-57), βρέθηκε μια (αυτή που εξερράγη) σε τόσο καλή κατάσταση, ώστε να σκοτώσει 13 ανθρώπους; Και τελικά γιατί κανένας δεν πλήρωσε γι’ αυτό το μακελειό;
Μια «απάντηση» ήρθε εντελώς απρόσμενα από την αμερικανική πρεσβεία: το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1965 (σημαδιακή σαν επέτειος, αλλά και για τα γεγονότα της Αποστασίας: έπεσε στη Βουλή η πρώτη βασιλική «κυβέρνηση» των αποστατών [Νόβας] με 167 – 133 ψήφους!) έφτασε στα γραφεία των εφημερίδων «Έθνος» και «Αθηναϊκή» ένα έγγραφο – βόμβα με ημερομηνία 18.6.65 (την επομένη της δίκης της Λαμίας).
Ο συνταγματάρχης Ο. Κ. Μάρσαλ, στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας, ενημέρωνε την Ουάσιγκτον (υπουργείο Στρατιωτικών) για τα γεγονότα του Γοργοπόταμου, τη δίκη, και για μια «Επιχείρηση ARROW-1» («BEΛΟΣ -1»), η οποία… μπορούσε να συνεχισθεί κανονικά! Το έγγραφο δεν δημοσιεύθηκε στην «Αθηναϊκή», αλλά μόνο στο «Έθνος» κι αφού προηγουμένως ο τότε πολιτικός συντάκτης της εφημερίδας Ηλίας Δημητρακόπουλος (διαπρεπής δημοσιογράφος στις ΗΠΑ, ο «Έλληνας που νίκησε τη CIA», όπως έγινε γνωστός απ” τις διώξεις που υπέστη επί χούντας και μετά), επικοινώνησε με την πρεσβεία, η οποία χαρακτήρισε το έγγραφο πλαστό.
Έτσι, ο τίτλος ήταν «Η πρεσβεία των ΗΠΑ διαψεύδει ανάμιξίν της εις τα αιματηρά γεγονότα του Γοργοποτάμου» και ο υπότιτλος: «Κατασκεύασμα χαρακτηρίζεται το “έγγραφον” του Στρατιωτικού Ακολούθου».
Ο δημοσιογράφος θυμάται ακόμα ότι εκείνο το πρωί στην πρεσβεία όλα ήταν έτοιμα για τη διάψευση (κι ο Μάρσαλ παρών), λες και περίμεναν το τηλεφώνημά του! Τι έλεγε ακριβώς το «κατασκευασμένο έγγραφο»; Με δυο λόγια:
Τα γεγονότα του Γοργοπόταμου (νάρκη) ήταν δουλειά της CIA: «Εκείνοι οι οποίοι ανεμείχθησαν, ενημερώθησαν πλήρως και ενήργησαν υπό τον αυστηρόν έλεγχον των αξιωματικών της CIA»!
Οι δράστες ήρθαν από τη Γερμανία και ήταν Έλληνες (ή και Έλλήνες), αφού «ουδεμίαν είχον επαφήν με τον τοπικόν πληθυσμόν ή μετά των συγγενών των και μετεφέρθησαν αμέσως εις βάσιν, εις Γερμανίαν»!
Γύρω από το θέμα «ουδεμία διαρροή πληροφοριών» υπήρξε, ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου «δεν γνωρίζει τα πραγματικά γεγονότα περί της καταστάσεως» και «αι Ελληνικαί Αρχαί δεν δύνανται να παράσχουν ουσιώδη στοιχεία εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών» για την σφαγή!
«Λεπτομερείας της επιχειρήσεως» γνώριζαν «πέραν του πρεσβευτού» (Λαμπουίς), και «οι κ. Ανσουτς (ζ), Μπρούστερ και Πάρκερ» της πρεσβείας. (Οι δύο πρώτοι γνωστοί πράκτορες της CIA, ο Άντσουτζ ήταν επιτετραμμένος…).
Η δίκη (που μόλις είχε τελειώσει) «δεν πρόκειται να επιδράση σοβαρώς επί της δραστηριότητος μας εις την Ελλάδα» και «εν πάση περιπτώσει δεν πρόκειται να επιδράσει δυσμενώς επί της επιχειρήσεως “ARROW-1′, την οποίαν εγκρίνατε ή να παραβλάψει την θέσιν των φίλων μας εις τον Στρατόν και το Ναυτικόν» – αυτό το διαβεβαιώνει και ο υπουργός Αμύνης Π. Γαρουφαλιάς!
Και το πιο σημαντικό: «Αναμφιβόλως η επιχείρησις θα ήτο πολύ περισσότερον αποτελεσματική, εάν οι φίλοι μας [αυτοί που οροαναφέρθηκαν: «εις τον Στρατόν και το Ναυτικόν»] εξεμεταλεύοντο καταλλήλως την κατάστασιν η οποία εδημιουργήθη εις την χώραν»!
Με δυο λόγια το έγγραφο (που είχε λάθη…) έλεγε ότι η νάρκη στον Γοργοπόταμο ήταν μια προβοκάτσια της CIA, στα πλαίσια μιας επιχείρηση «ΒΕΛΟΣ-1», η οποία συνεχιζόταν και την οποία προβοκάτσια δεν εκμεταλλεύτηκαν οι «άνθρωποι των Αμερικανών» στο στράτευμα!!!
Φοβερά πράγματα, αλλά το έγγραφο ήταν πλαστό – και το θέμα έκλεισε εκεί: κανένας δεν αντέδρασε από την πλευρά των Αμερικανών, ούτε μας είπαν ποτέ ποιος (και γιατί) άραγε το κατασκεύασε.
Μια μήνυση του δικηγόρου Χ. Ραχιώτη (που έχασε τη γυναίκα του Ασημούλα από την έκρηξη) εναντίον όσων μνημονεύονταν στο έγγραφο δεν προχώρησε (απαλλακτικό βούλευμα) και η δίωξη εναντίον του «Έθνους» αλλά και της «Αυγής» και του «Ανένδοτου» που αναδημοσίευσαν το θέμα δεν έφτασε ποτέ στο ακροατήριο…
Δίπλα στην επίσημη εκδοχή (4 νάρκες ξεχασμένες από το ’42!) υπήρχε από τότε – και ανεξάρτητα με το έγγραφο – η εκδοχή ότι η νάρκη είχε μπει είτε μια εβδομάδα πριν από τον γιορτασμό (22.11) είτε ένα χρόνο πριν, όταν έγινε στην περιοχή η άσκηση «Ζεύς 63», με συμμετοχή και Αμερικανών.
Και ήταν μια προβοκάτσια της CIA με στόχο την ομαλή πορεία της χώρας σ’ έναν δημοκρατικότερο δρόμο με το Κέντρο (ύστερα από την 11χρονη διακυβέρνηση από τη Δεξιά) στην εξουσία, ένα δρόμο που έτσι ή αλλιώς διεκόπη, αρχικά μ’ ένα συνταγματικό πραξικόπημα (15 Ιουλίου 1965) και μετά μ’ ένα στρατιωτικό: δικτατορία στις 21 Απριλίου 1967…
Ευτυχώς, σ’ αυτή την σύντομη πορεία (1964-67) δεν υπήρξαν άλλα περιστατικά τυφλής βίας.
Η τραγωδία του Γοργοπόταμου δεν επαναλήφθηκε αλλά και δεν διαλευκάνθηκε – οι δολοφόνοι 13 αθώων ανθρώπων παραμένουν ατιμώρητοι…
ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ1964
ΕΚΡΗΞΗ ΝΑΡΚΗΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΦΥΡΑ
www.gorgopotamosvillage.gr
