Ο Θανάσης Μπίρλης είναι ιδιοκτήτης της αλυσίδας οπτικών καταστημάτων «Οφθαλμός» αλλά και ένας παθιασμένος καλλιτέχνης.

Κείμενο / Φωτογραφίες: Στέφανος Καστρινάκης (http://www.protothema.gr)

Συνεχίζοντας τις διαδρομές μου στο κέντρο της Αθήνας επέστρεψα στην αναγεννημένη Στοά Νικολούδη και ανακάλυψα σε ποιόν ανήκει η υπογραφή που συνοδεύει τα έργα που φιλοξενούνται στους τοίχους του καταστήματος οπτικών «Οφθαλμός».

Ας πάρουμε, όμως, την ιστορία από την αρχή.

Ο επισκέπτης της στοάς θα δει στις ιδιαίτερες βιτρίνες του καταστήματος γυαλιά. Γυαλιά ηλίου, οράσεως και ότι άλλο ικανοποιεί το …μάτι. Πάντως, ο προσεκτικός παρατηρητής θα δει πίσω από το τζάμι της βιτρίνας και έργα τέχνης κρεμασμένα στους τοίχους.

Προφασίστηκα ότι θέλω να αγοράσω γυαλιά ηλίου και πέρασα τη πόρτα του καταστήματος. Καθώς η κοπέλα μου μιλούσε για σχέδια και μάρκες, το μυαλό μου ήταν στους πίνακες. Σε καμιά περίπτωση δεν ήταν αντίγραφα… Αντίθετα, είχαν τη στόφα του αυθεντικού και πρωτότυπου. Τελικά είχα δίκιο. Το χέρι και η ψυχή πίσω από τα έντονα κόκκινα και κίτρινα χρώματα, τους τυπωμένους στίχους του Καββαδία πάνω σε μορφές πλοίων ήταν ο ιδιοκτήτης του Οφθαλμού, ο Θανάσης Μπίρλης.

Το ραντεβού κλείστηκε για την επομένη. Στο υπόγειο του καταστήματος με περίμενε μια μεγαλύτερη έκπληξη. Ένα στούντιο ζωγραφικής με καβαλέτο, μπογιές, πίνακες στους τοίχους και άλλους, πουλημένους προφανώς, πακεταρισμένους, έτοιμους να φύγουν. Σαν ένας κρυφός τεκές τέχνης στα υπόγεια ενός καταστήματος βιτρίνα.

Η συνομιλία με τον καλλιτέχνη και επιχειρηματία ήταν άκρως κατατοπιστική. Ο Μπίρλης, είναι ένας εικαστικός που ξεκίνησε να εκθέτει με επιτυχία τα έργα του από το 2006. Η τελευταία του έκθεση ήταν στην Τζια φέτος το καλοκαίρι. Ο υπόγειος «τεχνο-τεκές» δεν ήταν ο μόνος στην Αθήνα. Όπου υπάρχει «Οφθαλμός» με τον οποίο ασχολείται προσωπικά ο Μπίρλης υπάρχει και ένα οργανωμένο καλλιτεχνικό εργαστήρι.

Είναι προφανές, ότι τα έργα δε βγαίνουν από μια αποστειρωμένη ακαδημαϊκή αντίληψη της τέχνης. Ούτε ως στρατευμένη διακήρυξη κάποιου μοντέρνου ρεύματος ή κάποιας ιδεολογίας. Τα έργα βγαίνουν από τα ερεθίσματα της καθημερινότητας, από την πεζή πραγματικότητα της εμπορικής διαδικασίας. Από τις εντάσεις της, τις αποτυχίες ή τις επιτυχίες.

Σε ένα πρόσφατο σημείωμα του διαβάζουμε:

«Μέσα από την τέχνη δραπετεύω από το επιχειρείν που ολοένα μας δυσκολεύει»
«Μη αντιμετωπίσιμος, ασταμάτητος, ο όλεθρος και ο σωτήρ της ανθρωπότητας. Κι ο βαθύς καημός του ανθρώπου. Απόλυτα συμμετρικός, μια τέλεια μελωδία, σε έναν μόνο τόνο, το «τικ» που κάθε χρόνο ακούγεται πιο δυνατά στα αυτιά μου. Που χιονίζει τα μαλλιά, και κάνει τα πόδια μου όλο και πιο βαριά, να ξεκολλούν πια σαν κορμοί από το χώμα για να του ξεφύγουν.

Περπατώ ενώ ήθελα να τρέξω μακριά του. Του κρύβομαι στις γωνιές και τον φωτογραφίζω στα μουλωχτά. Τα κτήρια που ρήμαξε, τα παράθυρα που ξεθώριασε, τις πόρτες που δεν περιμένουν πια κανέναν να τις ανοίξει. Μετράω τις πληγές και τις καταστροφές του. Ποιον πάω άραγε να ξεγελάσω;

Κάθε μου κάδρο και ένα παράθυρο στη θέα του. Μια προσπάθεια με πινέλα και μπογιές για μια κλεφτή ματιά στην πηγή του. Από πού ξεκινά, ποιο είναι το άχρονο και το αθέατο, πώς αναλύεται στο φως, τα σχήματα και τις μορφές. Πώς δημιουργεί τη ζωή και πως αυτή γίνεται αναμνήσεις. Αναμνήσεις που μας βαραίνουν και μας ενώνουν. Ενωμένοι μπρος στο ακατάληπτο να το μυρίζουμε μέσα από την τέχνη.

Αυτή είναι η σχέση μου με τον χρόνο».

Αν μαλώσετε με έναν δύστροπο πελάτη, κατεβαίνετε στο υπόγειο και ζωγραφίζετε;

«Όχι, αλλά φτιάχνω αυτά», απάντησε με γοερό γέλιο και μου παρουσίασε τα έντομά του.

Μικρογλυπτά με ανακυκλωμένα μέταλλα και φακούς από γυαλιά, ρολόγια και ένα σωρό ακόμα αντικείμενα. Σκορπιούς, σκαθάρια, λιβελούλες, και ένα σωρό ακόμα έντομα, που έδιναν νόημα στη σκέψη ότι επρόκειτο απροκάλυπτα για έναν ευφάνταστο και δημιουργικό άνθρωπο.

Μια ώρα συζήτησης και δεν είχα καταλάβει ακόμα πως συνδέονταν τα γυαλιά με τους πίνακες, τη φωτογραφία, και τα γλυπτά. Πώς παντρεύονταν το εμπόριο και η τέχνη στο μυαλό αυτού του ανθρώπου. Αποφάσισα λοιπόν να γίνω πιο καίριος και επιθετικός.

Τελικά, τι ζωγραφίζετε;

Τον χρόνο που φεύγει, εξαιτίας των ασχολιών που πρέπει να γίνουν για να εξασφαλίζουμε τα προς το ζην. Δουλεύεις, φτιάχνεις μαγαζιά, πουλάς γυαλιά, και ο χρόνος περνάει. Και ποιος είναι εκεί για να τον συλλάβει; Ο άλλος σου εαυτός, που προσπαθεί με μπογιές, με πεταμένα υλικά, ή με τα κλικ της μηχανής, να συλλάβει μια στιγμή, να την μπογιατίσει, να την αποτυπώσει κάπου, μήπως και παγώσει. Μήπως και μείνει κάτι τελικά.

Τελικά όμως, δεν αφαιρεί χρόνο αυτή η διαδικασία από την πραγματική δουλειά, δεν την πάει πίσω;

Το αντίθετο! Η ενασχόληση με την τέχνη, εκτός της ορμής, προϋποθέτει και τεχνική. Μαθαίνεις τα χρώματα, τα σχήματα, τις μορφές. Κι ύστερα έρχεται η ώρα να διαλέξεις τι γυαλιά θα φέρεις, τι θα βάλεις στη βιτρίνα. Θα τα κοιτάξεις όλα στο φως και θα απορρίψεις τα περισσότερα. Θα κρατήσεις αυτά που έχουν την αισθητική που σε εκφράζει, την αισθητική που καλυτερεύει κατά τη γνώμη σου το μέσο επίπεδο στο δρόμο. Θα δώσεις αυτά τα γυαλιά στον κόσμο, αυτή την ιδιαίτερη αισθητική σου, και θα τη ζωντανέψεις, θα της βάλεις μέσα ψυχή, με τη χαρά του πρώτου φορέματος, με τις στιγμές που θα λάμψουν τα μάτια από μέσα ή θα δακρύσουν πάνω στον φακό. Ακόμα και από τις στιγμές που θα σπάσουν λόγω ενός τσακωμού ή μιας έκρηξης και θα γυρίσουν σ’ εσένα για να τα επισκευάσεις.

Ναι αλλά κάποια στιγμή θα χαλάσουν τελείως και θα πεταχτούν.

Όχι αν γυρίσουν σ’ εμένα. Θα τα αποσυναρμολογήσω και θα δημιουργήσω ένα αντικείμενο με μια μικρή ψυχή. Ένα έντομο που όμως έχει μνήμη, και είναι σε θέση να θυμηθεί ο,τι έζησε κάποιος φορώντας αυτά τα γυαλιά ή τους φακούς.

Φεύγοντας, έμεινα με την απορία. Πώς αυτός ο λαός ο δημιουργικός, ο ικανός για το καλύτερο προσφεύγει σε χαμηλής ποιότητας λύσεις σε όλες του τις επιλογές. Είτε στο τι φοράει είτε στο τι επιλέγει για να τον κυβερνάει.

Πώς η αισθητική του έχει ξεπέσει στο επίπεδο της φτήνιας και της ευκολίας. Κι ύστερα θυμήθηκα πώς για κάθε έναν Μπίρλη εκεί έξω υπάρχουν δέκα χαμηλής αισθητικής αδούλευτοι στο μάτι και στο μυαλό επιχειρηματίες, που το μόνο τους ενδιαφέρον είναι τα «έσοδα – έξοδα».

Ούτε καν το αντικείμενο που φτιάχνουν ή πουλάνε. Και ότι με κάποιον τρόπο πρέπει να τονιστεί το παράδειγμα του ενός απέναντι στους πολλούς. Αλλά αυτή είναι η δική μου δουλειά… και η χαρά της.

Για περισσότερα Facebook: Athanasios Birlis | twitter: t_birlis | instagram: birlisathanasios