Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά, πολλές φορές, την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει.
Umberto Eco, 1932-2016, Ιταλός συγγραφέας
Όταν στις 9 Μαΐου 1945 στην αίθουσα της στρατιωτικής σχολής μηχανικού σε προάστιο του Βερολίνου, ο στρατάρχης Κάϊτελ, ο ναύαρχος Φρίντερμπουργκ και ο στρατηγός της αεροπορίας Στούμπφ υπέγραψαν την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας ενώπιον του στρατάρχη Γ. Κ. Ζούκωφ και των υπόλοιπων συμμαχικών εκπροσώπων, κανείς δεν ήταν σε θέση να αμφισβητήσει ότι η συντριβή του Γ ΡAΙΧ, στην ουσία ήταν επίτευγμα της Σοβιετικής Ένωσης και του Κόκκινου Στρατού.
Γράφει ο Περικλής Καπετανόπουλος
Δημοσιογραφος
Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 30 Απριλίου του 1945, σοβιετικοί μαχητές ύψωσαν την κόκκινη σημαία της Νίκης, στη κεντρική στέγη του Ράϊχσταγκ.Όσοι έζησαν τα γεγονότα του Β Παγκοσμίου Πολέμου αναγνώριζαν, τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε ο Κόκκινος Στρατός και η Σοβιετική Ένωση στην συντριβή της πολεμικής μηχανής του Άξονα.
Αυτό αποτυπώνεται και στα συγχαρητήρια μηνύματα που έστειλαν στον ηγέτη της Ε.Σ.Σ.Δ και αρχιστράτηγο της Νίκης Ιωσήφ Στάλιν, οι ηγέτες της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ, στις 9 Μαΐου.
«Σας διαβιβάζω εγκάρδιον χαιρετισμόν με την ευκαιρίαν της λαμπράς νίκης που εσημειώσατε εκδιώξαντες τους επιδρομείς από το έδαφός σας και συντρίψαντες την ναζιστικήν τυραννίαν»,έγραφε στο μήνυμά του της 9ης Μαΐου 1945, προς τον Σοβιετικό ηγέτη, ο βρετανός πρωθυπουργός Ουιν. Τσώρτσιλ.
Στο δικό του μήνυμα ο αμερικανός πρόεδρος Χ. Τρούμαν σημείωνε : «Τώρα που τα σοβιετο- αγγλο- αμερικανικά στρατεύματα εξηνάγκασαν τας στρατιάς των φασιστών επιδρομέων να συνθηκολογήσουν άνευ όρων, επιθυμώ να μεταδώσω προς Σας και δι' Υμών προς τας ηρωικάς σας στρατιάς τα θερμά συγχαρητήρια του λαού μας και της Κυβερνήσεώς του.
Εκτιμώμεν μεγάλως την μεγαλειώδη συμβολήν της πανισχύρου Σοβιετικής Ενώσεως εις την υπόθεσιν του πολιτισμού και της ελευθερίας. Διαδηλώσετε την ικανότητα ενός φιλελευθέρου και εις ύψιστον βαθμόν ανδρείου λαού να συντρίψη τας κακάς δυνάμεις της βαρβαρότητος, οσονδήποτε ισχυραί και αν είναι αύται. Επ' ευκαιρία της κοινής μας νίκης χαιρετίζομεν τον λαόν και τας στρατιάς της Σοβιετικής Ενώσεως και την ανυπέρβλητον ηγεσίαν τους».
Η καθοριστική συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης, αναγνωριζόταν ακόμα και από τους πολίτες των χωρών, οι οποίοι είχαν γνωρίσει ως απελευθερωτές τους αμερικανούς και βρετανούς στρατιώτες.
Είναι ενδεικτικό ότι αμέσως μετά τον πόλεμο, σε έρευνα που διενεργήθηκε στη Γαλλία, το 57% των Γάλλων θεωρούσε ότι η Σοβιετική Ένωση συνέβαλλε περισσότερο στην ήττα της Γερμανίας. Τα αντίστοιχα ποσοστά συμβολής στην συμμαχική νίκη, ήταν για τις ΗΠΑ 20% και για την Μ. Βρετανία μόλις το 12%.
Μισό αιώνα αργότερα, το 1994, απαντώντας στην ίδια ερώτηση, ο ένας στους δυο Γάλλους,(49%) υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ έπαιξαν τον καθοριστικότερο ρόλο στην ήττα της Γερμανίας. 1
Δέκα χρόνια αργότερα, το 2004, στην ίδια ερώτηση, οι νεώτεροι Γάλλοι απάντησαν ότι ο φασισμός νικήθηκε χάρις στην αποφασιστική συμβολή των ΗΠΑ. Η καθοριστική συμβολή της ΕΣΣΔ στην αντιφασιστική νίκη αναγνωρίζεται πλέον μόνο από το 20% των ερωτώμενων.
Δεν είναι τυχαίο ότι στις κινηματογραφικές παραγωγές του Χόλυγουντ η Σοβιετική Ένωση δεν συνέτριψε τον κύριο όγκο του γερμανικού στρατού στο Ανατολικό μέτωπο, αλλά τον νίκησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, μετά την απόβαση στη Νορμανδία.
Η αμερικανική βιομηχανία θεάματος, συστηματικά και επίμονα, τα τελευταία 50 χρόνια ξαναγράφει την ιστορία, αλλοιώνοντας τα ιστορικά γεγονότα. Μέσα από την εικόνα γίνεται καλύτερα και ευκολότερα η ανασύνθεση της συλλογικής ιστορικής μνήμης.
Η διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας υφίσταται βεβαίως και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μετά την διάλυση της Σ.Ε το 1991, η προσπάθεια αυτή εντάθηκε και πήρε την μορφή σταυροφορίας, με την ανιστόρητη απόφαση της Ε.Ε να ταυτίσει τον Φασισμό με τον Κομμουνισμό.
Τα προγράμματα της Ε.Ε, τροφοδότησαν με ακριβοπληρωμένο μελάνι τις γραφίδες πανεπιστημιακών, ιστορικών και συγγραφέων, που προσφέρθηκαν πρόθυμα να εξυπηρετήσουν την «ιστορική αλήθεια».
Επιχειρείται συστηματικά να διαμορφωθεί μια νέα ιστορική συνείδηση στην παγκόσμια κοινότητα, με την εξίσωση Φασισμού και Κομμουνισμού, Ναζιστικής Γερμανίας και Σοβιετικής Ένωσης.
Το πρόβλημα δεν είναι απλά επιστημονικό ή καλύτερα δεν είναι μόνο επιστημονικό.
Είναι ζήτημα κοινωνικού προτσές και ιστορικής αλήθειας.
Είναι ζήτημα που πρέπει να απασχολεί τον κάθε εργαζόμενο, τον κάθε νέο και νέα, τον κάθε προοδευτικό άνθρωπο που ενδιαφέρεται να ξέρει το παρελθόν του τόπου και γενικότερα της ανθρωπότητας όπως πραγματικά ήταν, ανεξαρτήτως αν έχει δυσάρεστες ή ευχάριστες πλευρές, ανεξαρτήτως αν ήθελε κανείς τα γεγονότα να είχαν ακολουθήσει διαφορετική πορεία.
Ας δούμε λοιπόν ποια ήταν η συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης, των ΗΠΑ και της Μ.Βρετανίας στην ήττα του Αξονα.
Στις μάχες που έγιναν στο ανατολικό μέτωπο, ο γερμανικός στρατός απώλεσε το 80% της δύναμης του. Από τις 22 Ιουνίου 1941, όταν τα ναζιστικά στρατεύματα εισέβαλαν στην ΕΣΣΔ, ως τις 9 Μαΐου1945, στο ανατολικό μέτωπο καταστράφηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν 607 γερμανικές μεραρχίες.
Οι απώλειες αυτές είναι τριπλάσιες ως και τετραπλάσιες σε σχέση με τις απώλειες της Βέρμαχτ σε όλα τ' άλλα μέτωπα.
Ο Κόκκινος στρατός είχε μακρύ και δύσκολο δρόμο να διανύσει , από την Μόσχα, το Στάλινγκραντ και το Λένινγκραντ, μέχρι το Βερολίνο.
Σ' ένα μέτωπο το μήκος του οποίου κυμαινόταν από 3.000 έως 6.200 χιλιόμετρα- αλλά και πίσω από τις γραμμές του μετώπου σε περιοχές κατεχόμενες από τον εχθρό- οι σοβιετικοί μαχητές και παρτιζάνοι, έδωσαν σκληρές μάχες, για 1.418 μέρες και νύχτες. Κάθε λεπτό του πολέμου υπήρχαν κατά μέσο όρο 9 νεκροί, κάθε ώρα 507 και κάθε μέρα 1.400. Ο Κόκκινος Στρατός σχεδίασε και επιχείρησε εννιά μεγάλες πολεμικές εξορμήσεις σε ευρεία κλίμακα και 210 μικρότερες επιχειρήσεις.
Ο γερμανικός στρατός ακόμα και στη ζώνη του λυκόφωτος, διατηρούσε ισχυρή κρουστική δύναμη. Με το 80% της δύναμης τους ταγμένο στη γραμμή αντιπαράθεσης με τον Κόκκινο Στρατό, οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις τον Ιανουάριο του 1945 αριθμούσαν 5.400.000 στρατιώτες όλων των όπλων, 30.000 πυροβόλα και ολμοβόλα, 4.000 άρματα μάχης και 2.000 μαχητικά αεροπλάνα. Επίσης όταν οι σοβιετικοί εισέβαλλαν στην Γερμανία, χρησιμοποιήθηκαν εναντίον τους οι εφεδρείες του γερμανικού στρατού, οι οποίες αριθμούσαν 2.500.000 άνδρες, 2.900 πυροβόλα, 5.500 άρματα μάχης και 3.250 αεροπλάνα.
Από τον Μάρτιο του 1945, οι γερμανικές δυνάμεις που πολεμούσαν στο δυτικό μέτωπο, προέβαλλαν «συμβολικά» αντίσταση και παραδίδονταν μαζικά στις αμερικανοβρετανικές δυνάμεις. Αντίθετα, πολεμούσαν λυσσαλέα ενάντια στις σοβιετικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες προωθούνταν μέσα στο γερμανικό έδαφος και πλησίαζαν στο Βερολίνο.
Για την σημασία αλλά και τον συμβολισμό της κατάληψης του Βερολίνου, είναι αποκαλυπτικό το τηλεγράφημα του Τσώρτσιλ προς τον Ρούσβελτ, την 1η Απριλίου 1945.
«Τα ρωσικά στρατεύματα- έγραφε ο Τσώρτσιλ στον αμερικανό πρόεδρο- αναμφίβολα θα καταλάβουν όλη την Αυστρία και θα μπουν στη Βιέννη. Εάν καταλάβουν και το Βερολίνο τότε δεν θα δημιουργούσαν την ισχυρή εντύπωση ότι αυτά πρόσφεραν τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην κοινή νίκη, και αυτό δεν θα δημιουργήσει το κλίμα που θα προκαλεί σοβαρές και εξαιρετικά σημαντικές δυσκολίες στο μέλλον;
Γι' αυτό κι εγώ νομίζω ότι από πολιτική άποψη, εμείς πρέπει να προελάσουμε όσο μπορούμε πιο βαθιά ανατολικά της Γερμανίας και στην περίπτωση που το Βερολίνο θα είναι μέσα στα όρια της προέλασή μας, αναμφίβολα πρέπει να το καταλάβουμε».
Από τα 50.000.000 των νεκρών του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο ένας στους δύο νεκρούς είναι σοβιετικός στρατιώτης ή πολίτης. Οι απώλειες της Σοβιετικής Ένωσης σε ανθρώπινες ζωές ανέρχονται σε 27.000.000 θύματα, ενώ οι αντίστοιχες απώλειες της Αγγλίας ήταν 375.000 νεκροί και των ΗΠΑ 405.000.
Σε επίπεδο υλικών υποδομών, οι χιτλερικοί κατέστρεψαν στη Σοβιετική Ένωση 1.710 πόλεις και κωμοπόλεις, έκαψαν και ξεθεμελίωσαν πάνω από 70 χιλιάδες χωριά, κατέστρεψαν 32 χιλιάδες περίπου βιομηχανικά εργοστάσια, 65.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικές γραμμές, λήστεψαν 98 χιλιάδες κολχόζ, 1.876 σοβχόζ, 2.890 μηχανοτρακτερικούς σταθμούς.
Το συνολικό ύψος των υλικών ζημιών από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σε ότι αφορά τις ευρωπαϊκές χώρες ανέρχεται στα 260 δισεκατομμύρια δολάρια, εκ των οποίων τα 128 δισεκατομμύρια δολάρια αναλογούν στην ΕΣΣΔ.
Αν τώρα σ' αυτό το ποσό, προστεθούν και τα 357 δισεκατομμύρια δολάρια που είναι οι σοβιετικές πολεμικές δαπάνες, τότε προκύπτει ότι ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος στοίχισε στην ΕΣΣΔ το κολοσσιαίο ποσό των 485 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δηλαδή ένα ποσό αρκετά μεγαλύτερο απ' αυτό που δαπάνησαν ΗΠΑ, Αγγλία και Γαλλία μαζί.
Στο επίπλαστο ερώτημα λοιπόν, της αναθεωρητικής ιστορικής σχολής σε Αμερική και Ευρώπη, «ποιος συνέβαλλε καθοριστικά στη Νίκη επί της χιτλερικής Γερμανίας και του φασιστικού Άξονα», η Ιστορία έχει δώσει, οριστικά και τελεσίδικα, την απάντηση της.
Μια σκέψη περνά από το μυαλό μου, καθώς γράφω τις τελευταίες γραμμές αυτού του άρθρου.
Άραγε, μήπως σήμερα οι πόλεμοι έχουν αλλάξει μορφή και δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν, στις περισσότερες περιπτώσεις, όπλα μαζικής καταστροφής, όταν υπάρχουν οι τράπεζες και η τηλεόραση;
Πηγές:
-Στρατάρχης Γ. Κ. Ζούκοφ: «Αναμνήσεις και Στοχασμοί», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 1980.
-«Αλληλογραφία Στάλιν - Τσώρτσιλ - Ατλη - Ρούσβελτ - Τρούμαν», εκδόσεις «Μέλισσα».
-Λ. Γιερεμέγιεφ: «Η Σοβιετική Ενωση στο Β` Παγκόσμιο Πόλεμο» εκδόσεις «Ζαχαρόπουλος».
-«Ο Β` Παγκόσμιος Πόλεμος 1939-1945», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».
-Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β` Παγκόσμιος Πόλεμος 1939-1945», εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ.
-Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, Συλλογικό έργο, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 1994.
- Ι. Β. Στάλιν: «Ο Μεγάλος Πόλεμος για την Πατρίδα», εκδόσεις «ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ», Αθήνα 1946.
-Α.Βασιλεφσκι, Απομηνονεύματα, Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1975.
-Ρεϊμόν Καρτιέ, Ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τ. Β΄, εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1964 (μτφ. από τα Γαλλικά)
-Henri Michel, Histoire de la Seconde Guerre Mondiale, Paris, Omnibus, 2001
