Το ζήτημα της κατασκευής ενός νέου αυτοκινητόδρομου στον Υμηττό, απασχολεί την τοπική κοινωνία της Ηλιούπολης και των όμορων δήμων από τα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Η παράκαμψη της κεντρικής περιοχής της Αθήνας και η οδική σύνδεση των βόρειο-ανατολικών περιοχών της Αττικής με τις νότιες περιοχές και την παραλία του Σαρωνικού, μέσω της δημιουργίας μιας Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, θεσμοθετήθηκε αρχικά στο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας (ΡΣΑ), το 1985, και στην συνέχεια με την τροποποίηση του ΡΣΑ, το 1990.
Η διάνοιξη στις αρχές της δεκαετίας του ’80 αρχικά της Λεωφόρου Κατεχάκη, ανατολικά των δήμων Ζωγράφου - Καισαριανής- Βύρωνα, μέχρι τον οικισμό του Καρέα, και στην συνέχεια, η διάνοιξη την δεκαετία του ‘90 της Αττικής Οδού, στον δασικό χώρο του Υμηττού πάνω από τους δήμους Αγ. Παρασκευής - Χολαργού-Παπάγου, μέχρι το ύψος της Καισαριανής, δημιούργησε νέα κυκλοφοριακά δεδομένα στην περιοχή.
Ειδικότερα ο δήμος Καισαριανής καθώς και οι δήμοι Ηλιούπολης και Αργυρούπολης, αποτελούν έκτοτε τους κύριους αποδέκτες της κυκλοφορίας διερχόμενων οχημάτων, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα δυσλειτουργίας των τοπικών οδικών δικτύων, ρύπανσης και ασφάλειας.
Όσον αφορά τους Δήμους Ηλιούπολης –Αργυρούπολης, διαμορφώθηκε από την δεκαετία του ’80, επί δημαρχίας Δ. Κιντή, το αίτημα για «απομάκρυνση» της διαμπερούς υπερτοπικής κυκλοφορίας με την κατασκευή μιας νέας επιφανειακής Περιφερειακής λεωφόρου στον δασικό χώρο του Υμηττού.
1.Προτάσεις υπογειοποίησης
Με την δημιουργία το 1989 της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για την προστασία του Υμηττού», τέθηκε ένας διαφορετικός προβληματισμός: αντί μιας νέας επιφανειακής λεωφόρου στον Υμηττό, θα μπορούσε να διεκδικηθεί είτε μια υπογειοποιημένη λεωφόρος στο βουνό, είτε μια υπογειοποιημένη λεωφόρος εντός της πόλης. Κατατέθηκαν μάλιστα προσχέδια με διάφορες εναλλακτικές προτάσεις διέλευσης του νέου αυτοκινητόδρομου, καθώς και συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές.
«…Η Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού»… προτείνει τον διαχωρισμό της τοπικής από την υπερτοπική κυκλοφορία στο τμήμα εκείνο του οδικού δικτύου της Ηλιούπολης που χρησιμοποιείται σήμερα για διερχόμενη διέλευση οχημάτων (Λ.Ελ.Βενιζέλου – Πρωτοπαππά - Αθηνών- 17ης Νοέμβρη (Ηρώων Πολυτεχνείου)…Πιστεύουμε ότι …η διαφορετική διαχείριση του σημερινού οδικού δικτύου της Ηλιούπολης… μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αναβάθμιση συνολικά, περιοχών του Δήμου που με τα σημερινά δεδομένα είναι καταδικασμένες στο να υποβαθμίζονται συνεχώς. Επιπλέον… θα σωθεί και ο Υμηττός από την καταστροφή…» (1)
Οι προτάσεις αυτές θεωρήθηκαν ανεδαφικές, δαπανηρές και απερρίφθησαν τότε ασυζητητί . Το ζήτημα του περιβαλλοντικού κόστους από την συρρίκνωση του δασικού χώρου και από την εκ των πραγμάτων οικιστική επέκταση, δεν απασχολούσε τις δημοτικές αρχές και τις δημοτικές παρατάξεις, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων.
Έτσι φθάσαμε στα μέσα της δεκαετίας του 2000, όπου τα δεδομένα είχαν πλέον αλλάξει. Ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος Γ. Σουφλιάς, παρουσίασε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο κατασκευής στην Αττική 71,6 χιλιομέτρων νέων αυτοκινητόδρομων. Μεταξύ αυτών και η «Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού», ως επέκταση της Αττικής Οδού, μέσα στον δασικό χώρο πάνω από την Καισαριανή, τον Βύρωνα την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη, και στην συνέχεια μέχρι το πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού και την παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος.
Αξίζει να επισημανθεί ότι από τα 71,6 χιλιόμετρα των προγραμματιζόμενων νέων αυτοκινητόδρομων στην Αττική, τα μισά περίπου προβλέπονταν να κατασκευαστούν είτε πάνω στο Υμηττό είτε στις παρυφές του, ενώ 11, 5 από τα 14 περίπου χιλιόμετρα της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού προβλέπονταν να υπογειοποιηθούν (!), αφήνοντας έτσι μετέωρους όσους μέχρι τότε θεωρούσαν ανεδαφικές τις προτάσεις μας περί υπογειοποίησης.
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, η «Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού» και στη συνέχεια η «Διαδημοτική Συντονιστική Επιτροπή για την διάσωση του Υμηττού», που είχε εν τω μεταξύ συγκροτηθεί, προχώρησαν και διαμόρφωσαν μια νέα πρόταση: αντί της κατασκευής μιας υπόγειας - κατά κύριο λόγο - «Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου» στον δασικό χώρο του Υμηττού μήκους 14 χιλιομέτρων, πρότειναν να συνδεθεί ο υπάρχον περιφερειακός δρόμος, από τον Καρέα μέχρι την Λ. Βουλιαγμένης , μέσω σήραγγας μήκους 3- 3,5 χιλιομέτρων, κάτω από τον αστικό ιστό της Ηλιούπολης, συμπληρώνοντας έτσι και τον ενδιάμεσο οδικό δακτύλιο που προβλέπονταν από το προηγούμενο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας.
Ενάντια στα σχέδια του Γ. Σουφλιά για τους νέους αυτοκινητόδρομους στον Υμηττό, αναπτύχθηκε την περίοδο 2007 -2009 ένα σημαντικό κίνημα αντίστασης, από συλλογικότητες πολιτών και ορισμένες δημοτικές αρχές (Ελληνικού- Αργυρούπολης, Καισαριανής κ.α). Η κατάρρευση της τότε κυβέρνησης, είχε ως τελικό αποτέλεσμα και την ακύρωση των σχεδίων Σουφλιά.
Παράλληλα, η πρότασή μας για την σήραγγα Καρέα-Λ. Βουλιαγμένης αντί της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφ. Υμηττού, έγινε τελικά δεκτή από την μετέπειτα διοίκηση του ΥΠΕΧΩΔΕ και θεσμοθετήθηκε στο ισχύον ΡΣΑ.
2. Αναδρομή θέσεων και απόψεων συλλογικοτήτων πολιτών.
«…Το κυκλοφοριακό αναδεικνύεται σήμερα σε ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της Ηλιούπολης, σε ένα από τα σημαντικότερους παράγοντες υποβάθμισης του περιβάλλοντος της πόλης μας… Έτσι για την Ηλιούπολη το ζήτημα της απομάκρυνσης της διερχόμενης κυκλοφορίας οχημάτων παραμένει ένα πρόβλημα αιχμής, και η αποφασισμένη δημιουργία της Περιφερειακής λεωφόρου Υμηττού, απ’ το βουνό, θα ανακουφίσει σε μεγάλο βαθμό την κατάσταση. Δεν θα πρέπει, ωστόσο να υποτιμήσουμε τις επιπτώσεις αυτής της νέας λεωφόρου σχετικά με την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος του Υμηττού, τον οποίο θα διασχίζει…»
Εισήγηση στην εκδήλωση για τα «60 χρόνια Ηλιούπολη», Μάϊος 1985 (2)
Τον Απρίλιο του 1990 διοργανώθηκε στην Ηλιούπολη από την «Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού» μια Ημερίδα με τίτλο 1η «Συνάντηση για τον Υμηττό», στην οποία συμμετείχαν κινήσεις πολιτών και τοπικοί φορείς από δήμους που συνορεύουν με τον Υμηττό. Ακολούθησε η 2η Συνάντηση (διημερίδα) στον Χολαργό τον Δεκέμβριο του 1990, η 3η Συνάντηση στα Γλυκά Νερά το 1992, η 4η Συνάντηση στον Βύρωνα (Καρέα) το 1993, η 5η Συνάντηση στην Άνω Γλυφάδα το 1997, η 6η Συνάντηση στην Αγ. Παρασκευή το 1999, η 7η Συνάντηση στην Καισαριανή το 2007 και η 8η Συνάντηση στην Αργυρούπολη το2011.
Σε όλες αυτές τις Συναντήσεις συμμετείχαν ως ομιλητές ειδικοί επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων (δασολόγοι, πολεοδόμοι, περιβαλλοντολόγοι, κυκλοφοριολόγοι, αρχαιολόγοι, ιστορικοί κ.ά ),ακτιβιστές, αλλά και δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι κ.ά. Στις Συναντήσεις έγινε εκτεταμένη αναφορά και στο ζήτημα των σχεδιαζόμενων αυτοκινητόδρομων στον Υμηττό και ειδικότερα στα σχέδια επέκτασης της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού.
Παραθέτω στη συνέχεια κάποια αποσπάσματα από κάποιες εισηγήσεις σε αυτές τις Συναντήσεις καθώς και από Υπομνήματα που έχουν κατατεθεί σε αρμόδιους-δημόσιους φορείς.
«… Η πιο άμεση επιβουλή που έχουμε σήμερα να αντιμετωπίσουμε είναι η λογική ενθάρρυνσης της κυκλοφορίας του ιδιωτικής χρήσης αυτοκινήτου…. Είναι η νέα χάραξη του περιφερειακού Κατεχάκη – Αλίμου μέσα από το δάσος, γιατί;… Σκεφτήκαμε όμως τις επιπτώσεις που θα έχει στο δάσος το οποίο ακριβώς διχοτομεί ο νέος δρόμος;… Νομίζει μήπως κανείς πως μετά το πέρασμα του δρόμου από το δάσος η Ηλιούπολη θα γίνει μια ήσυχη και ειρηνική πόλη χωρίς κυκλοφοριακή κίνηση;
Ελπίζουμε και θα αγωνιστούμε αυτός ο δρόμος να μην γίνει, αν όμως γίνει φοβούμαστε ότι πολύ γρήγορα οι Ηλιουπολίτες θα ανακαλύψουν πως σχετική μόνο βελτίωση θα υπάρξει στην κυκλοφορία και μάλιστα πρόσκαιρη… Μια άλλη λογική πρέπει να ακολουθηθεί, λογική αποκέντρωσης, συγκράτησης της αστυφιλίας, περιορισμού της χρήσης του Ι.Χ, ενίσχυσης των μαζικών μέσων μεταφοράς. Ταυτόχρονα υπάρχουν τρόποι βελτίωσης της κατάστασης στον υπάρχοντα δρόμο.
Θα μπορούσαν να μελετηθούν λύσεις όπως υπέργειες ή υπόγειες διαβάσεις πεζών, ανισόπεδοι κόμβοι όπου είναι δυνατόν, ρύθμιση της ροής της κυκλοφορίας, μέτρα για την μείωση του θορύβου και το βασικότερο, δρομολόγηση μέσων μαζικής μεταφοράς στην σημερινή διαδρομή του περιφερειακού. Τον Υμηττό ας τον αφήσουμε εκεί που στέκεται, καμιά αξιοποίηση δεν χρειάζεται, είναι άξιος από μόνος του.
Είναι άνοιξη κάντε ένα περίπατο, ανεβείτε στο δάσος, αναπνεύστε τον καθαρό αέρα, απολαύστε την ηρεμία, ακούστε τα πουλιά που κελαϊδούν, παρατηρήστε τη ζωή του δάσους, τις μέλισσες, τις πεταλούδες, τις χελώνες, τα αγριολούλουδα, μετά ρίξτε μια ματιά προς την πόλη και αποφασίστε».
Εισήγηση στην «1η Συνάντηση για τον Υμηττό», Δήμος Ηλιούπολης, 1990 (3)
«…Είναι προφανές ότι οι ανακατατάξεις στις χρήσεις γης που εκδηλώνονται ήδη γύρω από το Αεροδρόμιο των Σπάτων δεν πρόκειται να αφήσουν ανεπηρέαστο τον Υμηττό… Στον βαθμό που δεν προωθούνται κάποιες διαφορετικές επιλογές για τις μετακινήσεις στην πρωτεύουσα, όπως η ενίσχυση των δημόσιων μεταφορικών μέσων και, κυρίως, των μέσων σταθερής τροχιάς, ο περιορισμός της χρήσης του Ι.Χ κλπ, αλλά προγραμματίζονται αυτοκινητόδρομοι, πιστεύουμε ότι «εναλλακτική λύση» αποτελεί η «υπογειοποίηση» κάποιων τμημάτων τους προκειμένου να διασωθούν οι τελευταίοι εναπομείναντες δασικοί χώροι και να αποτραπούν οι επιφανειακές διαμπερείς υπερ-τοπικές κινήσεις των αυτοκινήτων μέσα στον αστικό χώρο, με τα προβλήματα που αυτές συνεπάγονται…»
Εισήγηση στην «6η Συνάντηση για τον Υμηττό», Δήμος Αγ. Παρασκευής, 1999 (4)
«…Θέλουμε να επισημάνουμε ότι η προγραμματιζόμενη επέκταση της Αττικής Οδού στον Υμηττό δεν συνεπάγεται την κατάργηση της λειτουργίας του σημερινού οδικού άξονα Κατεχάκη-Αλίμου, όπως ισχυρίζονται ή φαντάζονται κάποιοι. Απλώς θα υπάρξει μια πρόσκαιρη ανακούφιση σε επιβαρημένες σήμερα περιοχές - στην Ηλιούπολη και στην Αργυρούπολη, ιδιαίτερα - η οποία πολύ σύντομα θα εξουδετερωθεί από την κυκλοφορία εκατοντάδων χιλιάδων νέων Ι.Χ. αυτοκινήτων στην Αττική και τη δημιουργία ενός νέου πολεοδομικού συγκροτήματος στον χώρο του πρώην Αεροδρομίου του Ελληνικού…»
Εισήγηση στην «7η Συνάντηση για τον Υμηττό», Δήμος Καισαριανής, 2007 (5)
«…Σύμφωνα με όσα προτείνουμε, αντί να κατασκευαστεί η νέα ΝΔ Περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού, διαμορφώνεται υπόγειος οδικός άξονας (κάτω από τις υφιστάμενες λεωφόρους και μπαζωμένα ρέματα), από την περιοχή Καρέα μέχρι την Λ. Βουλιαγμένης στο ύψος της Ηλιούπολης- Αργυρούπολης, ελαχίστου μήκους 3.100 μ. (Εναλλακτική Πρόταση 1) και μέγιστου 4.500 μ. (Εναλλακτική Πρόταση 3). Έτσι, ολοκληρώνεται ο λεγόμενος ενδιάμεσος δακτύλιος της πρωτεύουσας και συνδέονται οδικά οι περιοχές της βόρειας με τη νότια Αθήνα, παρακάμπτοντας το Κέντρο. Ακόμα, αποτρέπονται παρεμβάσεις και τεχνικά έργα στην δυτική πλευρά του Υμηττού που εκ των πραγμάτων θα δημιουργήσουν πολλαπλά προβλήματα… (Τέλος), περιορίζεται σημαντικά το κόστος του έργου, το οποίο μπορεί να κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο και όχι ως Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Έτσι, οι οδηγοί δεν θα είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν και άλλα διόδια, πέραν αυτών πού θα πληρώνουν στον σημερινό σταθμό, πάνω από την Καισαριανή.
Υπόμνημα προς το ΥΠΕΧΩΔΕ
της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για την προστασία του Υμηττού», 16.3.2009 (6)
«…Για την αντιμετώπιση των άμεσων και οξυμένων προβλημάτων που προέρχονται από την διερχόμενη υπερτοπική κυκλοφορία Ι.Χ οχημάτων … αντί μιας νέας Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, που θα αποτελεί επέκταση της υφιστάμενης Αττικής Οδού, προτείνουμε:
- Την υπόγεια σύνδεση του υφιστάμενου οδικού άξονα Κατεχάκη –Καρέα με την Λεωφόρο Βουλιαγμένης όπως προβλέπεται και από το ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ενδιάμεσος δακτύλιος) καθώς και από το ισχύον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ηλιούπολης.
- Την αναβάθμιση του ρόλου και της λειτουργίας της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, μετά την συμβολή της με το ρέμα της Πικροδάφνης, ως άξονα υπερτοπικής κυκλοφορίας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις προβλέψεις των κυκλοφοριακών φόρτων μετά την επικείμενη επέκταση του Μετρό μέχρι τον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού.
- Την ακύρωση της λειτουργίας ως υπερτοπικού, του σημερινού οδικού άξονα Καρέα – Λεωφ. Αλίμου, που διέρχεται μέσα από την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη, με κατεύθυνση την κάλυψη μόνο τοπικών αναγκών.
- Την δημιουργία μιας νέας λεωφορειακής γραμμής – εξπρές από την Γλυφάδα μέχρι την Λεωφόρο Μεσογείων (Μετρό Κατεχάκη), μέσω μιας ειδικής λεωφορειολωρίδας, με μια στάση σε κάθε ενδιάμεσο Δήμο και σύνδεση με τοπικές δημοτικές λεωφορειακές γραμμές…»
Εισήγηση στην «8η Συνάντηση για τον Υμηττό», Δήμος Αργυρούπολης, 30.1.2011 (7)
«…Θεωρούμε ότι, κατόπιν της ακύρωσης της δημοπράτησης του έργου «Νέοι Οδικοί Άξονες Αττικής» και της αναμενόμενης κατάργησης της Κ.Υ.Α. με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι, πρέπει: …Να προωθηθεί μέσω του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αττικής η οργάνωση της μεταφορικής υποδομής ώστε να δοθεί προτεραιότητα στην ενίσχυση των δημόσιων μεταφορικών μέσων και κυρίως των μέσων σταθερής τροχιάς, καθώς και στην προώθηση των λεωφορειολωρίδων, των ποδηλατόδρομων και των πεζόδρομων.
Να ολοκληρωθεί ο ενδιάμεσος δακτύλιος με βάση το ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο (υπόγεια σύνδεση της υφιστάμενης Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού στην περιοχή Καρέα-Ηλιούπολης με την Λεωφ. Βουλιαγμένης). Να δρομολογηθεί η υπόγεια σύνδεση της σημερινής απόληξης της Αττικής οδού στην περιοχή της Καισαριανής με την κεντρική περιοχή της Αθήνας (περιοχή Χίλτον). Να αποτραπούν νέες κτιριακές εγκαταστάσεις και οικιστικές επεκτάσεις στον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού και να μετατραπεί ο χώρος σε «Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πράσινου, με ήπιες πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες….».
Υπόμνημα της «Διαδημοτικής Συντονιστικής Επιτροπής για την Διάσωση του Υμηττού», Δεκ.2012 (8)
3. Λεωφόρος Πικροδάφνης
Πέραν της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού, στον κεντρικό σχεδιασμό των αναγκαίων κυκλοφοριακών ρυθμίσεων της πρωτεύουσας, προβλέπονταν και η δημιουργία ενός ενδιάμεσου οδικού δακτυλίου, από το βουνό μέχρι την παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος, μέσω του ρέματος της Πικροδάφνης. Οι πρώτες αντιδράσεις απέναντι σ’ αυτά τα σχέδια, που ουσιαστικά συνεπάγονταν την καταστροφή και την εξαφάνιση του εναπομείναντος ανοικτού ρέματος της Πικροδάφνης, εμφανίστηκαν ήδη από την δεκαετία του ’80.
Όπως αναφέρεται σε σχόλιό μου στην τοπική εφημερίδα «Αλήθεια» τον Ιούλιο 1984: «…Το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει να γίνεται ξανά λόγος για την διέλευση μέσα από την Ηλιούπολη της «Λεωφόρου Πικροδάφνης», μιας οδικής αρτηρίας υπερτοπικής σημασίας, η οποία προβλέπονταν σε όλα τα «Ρυθμιστικά Σχέδια» της Αθήνας των τελευταίων ετών, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του γενικότερου κυκλοφοριακού προβλήματος της πρωτεύουσας…
Νομίζουμε ότι η απόφαση για τη δημιουργία αυτοκινητόδρομου μεγάλης κυκλοφορίας αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για όλη την Ηλιούπολη και δεν θα πρέπει να ξεκινήσει η εφαρμογή της χωρίς να εκφραστεί προηγουμένως η γνώμη των άμεσα ενδιαφερομένων συμπολιτών μας, των Συνοικιακών τους Συμβουλίων και φυσικά, της δημοτικής αρχής …» (9)
Ωστόσο, το 1992-93, επί δημαρχίας Θοδ. Γεωργάκη, στην Kυκλοφοριακή Mελέτη του Δήμου Ηλιούπολης ( Κ. Ζέκκος κ.α) επανήλθε η πρόταση του «ενδιάμεσου δακτυλίου», μέσω της οδικής σύνδεσης της Λ. Βουλιαγμένης με την περιοχή της Ν. Ελβετίας Βύρωνα. Με την πρόταση αυτή, (Στάδιο ΙΙ),το ανοιχτό ρέμα της Πικροδάφνης, μέχρι την Λ. Μαρίνου Αντύπα, μετατρέπονταν σε αυτοκινητόδρομο ταχείας κυκλοφορίας ο οποίος στην συνέχεια, μέσω σήραγγας κατέληγε στην περιοχή του ανοιχτού θεάτρου Βύρωνα, στα «Νταμάρια Kοπανά». Η πρόταση αυτή, ύστερα από την καθολική τοπική αντίθεση που εκδηλώθηκε, απορρίφθηκε, τόσο κεντρικά όσο και από την τότε δημοτική αρχή Ηλιούπολης.
Καταθέτοντας τότε μια σειρά παρατηρήσεις επί της Α’ Φάσης της «Μελέτης Οργάνωσης Κυκλοφορίας και Στάθμευσης Δήμου Ηλιούπολης», είχα επισημάνει:
«Θεωρούμε απαράδεκτη οποιαδήποτε απόπειρα τροποποίησης του εγκεκριμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Ηλιούπολης με βάση κάποιες προτάσεις του Σταδίου ΙΙ της Κυκλοφοριακής Μελέτης… Αυτή η πόλη, με μία διαφορετική διαχείριση του υφιστάμενου Οδικού δικτύου και με κάποιες έξυπνες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, μπορεί να αντιμετωπίσει σε σημαντικό βαθμό τα σημερινά κυκλοφοριακά προβλήματα και να προλάβει τα επερχόμενα…
Αυτή η πόλη πρέπει να ιεραρχήσει ξανά όχι μόνο το οδικό της δίκτυο, αλλά και τις αξίες της και να σκεφτεί αν αξίζει, προκειμένου να εξασφαλιστούν καλύτερες συνθήκες μετακίνησης (πολύ αμφίβολες και αυτές), να ολοκληρώσει την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντός της».(10)
4. Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο(Γ.Π.Σ) Ηλιούπολης και Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας
Μέσα σε αδιευκρίνιστες συνθήκες, τροποποιείται το 1994 το Γ.Π.Σ του Δήμου Ηλιούπολης και η λεγόμενη «Λεωφόρος Πικροδάφνης» μετονομάζεται σε «Άξονα Πικροδάφνης». Αρκετά χρόνια αργότερα, το 2009, ο τότε δήμαρχος Γ. Αναγνώστου εξαγγέλλει την «αναβάθμιση» του Πολεοδομικού Κέντρου του Δήμου.
Στη συνέχεια, παραθέτω αποσπάσματα από Υπόμνημα (11) που κατέθεσα τότε στο ΥΠΕΧΩΔΕ (ΔΜΕΟ), επισημαίνοντας μια σειρά ζητήματα :
«… Στο αρχικά θεσμοθετημένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ) του Δήμου Ηλιούπολης (ΦΕΚ 407 Δ’/ 1988), προβλέπονταν η «Λεωφόρος Πικροδάφνης» ως βασική οδική σύνδεση της υφιστάμενης Περιφερειακής Λεωφ. Υμηττού στο ύψος του Καρέα, με τους δήμους νότια της Λ. Βουλιαγμένης.
Στο τροποποιημένο και ισχύον σήμερα Γ.Π.Σ Δήμου Ηλιούπολης (ΦΕΚ 1225 Δ’/1994), καταργείται η «Λεωφόρος Πικροδάφνης» και προβλέπεται η δημιουργία του οδικού «άξονα Πικροδάφνης» υπερτοπικής κυκλοφορίας, από την Λ. Βουλιαγμένης, διαμέσου των Λ. Βίτσι – Ανδρ. Παπανδρέου – Ισαύρων έως την Λ. Ελ. Βενιζέλου (στην συμβολή με την Λ. Αναστάσεως). Επίσης, το τμήμα της Λ. Ελ. Βενιζέλου έως τον Καρέα, θεωρείται κύριος οδικός άξονας υπερτοπικής σημασίας.
Ακόμη, στο εγκεκριμένο και ισχύον Γ.Π.Σ του 1994 του Δήμου Ηλιούπολης, προβλέπεται η δημιουργία ανισόπεδου κόμβου στη συμβολή του ρέματος Πικροδάφνης με την Λ. Βουλιαγμένης. Η λεγόμενη «Λεωφόρος Πικροδάφνης» θεωρείτο τμήμα του θεσμοθετημένου «ενδιάμεσου οδικού δακτυλίου της πρωτεύουσας», που προβλέπονταν από το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ν.1515/1985).
Στο σχέδιο του νέου Ρ.Σ.Α που κατατέθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, προτείνεται να καταργηθεί ο «ενδιάμεσος οδικός δακτύλιος της πρωτεύουσας» και προωθείται η δημιουργία ενός «εσωτερικού περιφερειακού δακτυλίου του Λεκανοπεδίου της Αθήνας». Τμήμα του «δακτυλίου» αυτού, αποτελεί η επέκταση της Αττικής οδού στον ορεινό όγκο του Υμηττού, πάνω από την Ηλιούπολη ( Νοτιο-Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού – ΝΔΠΛΥ)…».
Σχέδια αναβάθμισης του Πολεοδομικού Κέντρου Ηλιούπολης (11)
«… Με την απόφαση 355/2.7.09 του Δήμου Ηλιούπολης, επί δημαρχίας Γ. Αναγνώστου, εγκρίθηκε η υπ’αριθμ.16/08 «Μελέτη εφαρμογής για την αναβάθμιση του Πολεοδομικού Κέντρου του Δήμου Ηλιούπολης με σημειακές παρεμβάσεις στο κύριο οδικό δίκτυο» και εγκρίθηκαν για άμεση εφαρμογή παρεμβάσεις για τις οποίες λήφθηκαν οι υπ’ αρ. 408,409, 410 και 411/2009 κανονιστικές αποφάσεις.
Με τις αποφάσεις αυτές, πέραν των κυκλοφοριακών παρεμβάσεων στην περιοχή της κεντρικής πλατείας Εθνικής Αντίστασης, μεταξύ άλλων τροποποιείται η θεσμοθετημένη από το ισχύον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Ηλιούπολης ιεράρχηση του οδικού δικτύου, καταργείται η θεσμοθετημένη Β’ είσοδος προς Ηλιούπολη από την Λ. Βουλιαγμένης, με αποτέλεσμα να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις στην πολεοδομική οργάνωση και λειτουργία του Δήμου Ηλιούπολης.
Δεδομένου ότι δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα δημόσια διαβούλευση στον Δήμο Ηλιούπολης επί των προαναφερόμενων και προγραμματιζόμενων έργων (πέραν μιας σχετικής συζήτησης στις 18/3/09 για το κέντρο του Δήμου), για όλους τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω, ζητώ να μην εγκριθούν από την Υπηρεσία σας οι αιτούμενες με την απόφαση 355/09 του Δήμου Ηλιούπολης κυκλοφοριακές παρεμβάσεις, οι οποίες συνεπάγονται την τροποποίηση του εγκεκριμένου και ισχύοντος Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Ηλιούπολης, πριν ολοκληρωθεί:
α) Η δημόσια διαβούλευση επί του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αττικής.
β) Η διαδικασία προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου «Νέοι Οδικοί Άξονες Αττικής».
Υπόμνημα προς το ΥΠΕΧΩΔΕ (ΔΜΕΟ) – 17 Σεπτ. 2009 (11)
Επισημαίνεται ότι, από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, τελικά δεν εγκρίθηκαν τα σχέδια της τότε δημοτικής αρχής Γ. Αναγνώστου περί «αναβάθμισης του Πολεοδομικού Κέντρου της Ηλιούπολης», τα οποία προφανώς δεν εναρμονίζονταν με το θεσμοθετημένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, όπως επισημάνθηκε στο προαναφερόμενο Υπόμνημα.
5. Θέσεις και απόψεις σχετικά με την σήραγγα Ηλιούπολης
Όπως αναφέρθηκε ήδη, από τις αρχές της δεκαετίας του’80 οι εκάστοτε δημοτικές αρχές Ηλιούπολης είχαν ως μόνιμο αίτημα την «απομάκρυνση» του σημερινού αυτοκινητόδρομου που διασχίζει τον Δήμο μας και την «μετατόπισή» του στον δασικό χώρο του Υμηττού.
Η επιφανειακή χάραξη μιας «Περιφερειακής λεωφόρου στον Υμηττό» αποτέλεσε πάνω από τρεις δεκαετίες την μοναδική πρόταση των εκάστοτε δημάρχων και σχεδόν όλων των δημοτικών παρατάξεων της Ηλιούπολης. Επισημαίνεται ότι μέχρι το 2013, σε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης επί δημαρχίας Β. Βαλασόπουλου, εξακολουθούν να διατυπώνονται ως αιτήματα τα προηγηθέντα σχέδια Σουφλιά για δημιουργία υπογειοποιημένης Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, μέχρι την Αργυρούπολη και το Ελληνικό:
«…Το Δημοτικό Συμβούλιο Ηλιούπολης …απαιτεί να προχωρήσει άμεσα η κατασκευή της επέκτασης της Περιφερειακής Υμηττού με υπόγεια σήραγγα μέχρι το ύψος της Αργυρούπολης, και από εκεί με υπόγεια διάνοιξη μέχρι την πλατεία Κύπρου Αργυρούπολης / Λεωφ. Βουλιαγμένης, με κόμβο στο σημείο αυτό και υπόγεια προέκταση μέχρι την Παραλιακή Λεωφόρο στο ύψος του Ελληνικού. Ως τμήμα του έργου να προχωρήσει επίσης η διάνοιξη σήραγγας στον Υμηττό από το ύψος της Αργυρούπολης προς την περιοχή Κορωπίου για σύνδεση με το Αεροδρόμιο και την Ανατολική Αττική.»
Απόφαση 18/2013 Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης, 24.1.2013 (12)
Όμως τρία χρόνια αργότερα, ο δήμαρχος Ηλιούπολης Β. Βαλασόπουλος διαπιστώνοντας το ανεδαφικό των απόψεών του, ενώ είχε απορριφθεί από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες η προαναφερόμενη «απαίτησή» του περί επέκτασης της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού και είχε ήδη ενταχθεί στο ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας η πρόταση για την σήραγγα Καρέα -Λ. Βουλιαγμένης, αλλάζει γραμμή πλεύσης, διακηρύσσοντας:
«…Φτάνει πιά! ..Η αστική Σήραγγα Ηλιούπολης, η υπόγεια σύνδεση της Λ. Βουλιαγμένης με την Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού αποτελεί έργο κρίσιμης ανάγκης, έργο πνοής... Είναι η νέα πρόταση που εκτρέπει την υπερτοπική κυκλοφορία εντός του ιστού της πόλης, αφήνει άθικτο τον Υμηττό...κλπ» (13)
Θεωρώντας αναγκαίο, τότε, ένα σχόλιο για το ζήτημα της σήραγγας σημείωνα, μεταξύ άλλων:
« Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να κατανοήσει-επιτέλους-ο σημερινός Δήμαρχος Ηλιούπολης κ. Βαλασόπουλος και οι περί αυτόν ότι η κατασκευή μιας νέας Περιφερειακής Λεωφόρου στον ορεινό όγκο του Υμηττού δεν μπορεί να αποτελεί αποδεκτή λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διαμπερούς κυκλοφορίας οχημάτων στην Ηλιούπολη…. Κάλλιο αργά παρά ποτέ θα έλεγε κάποιος…
…Σήμερα, που τα κυκλοφοριακά δεδομένα στην περιοχή αλλά και γενικότερα έχουν αλλάξει, τίθεται ζήτημα διερεύνησης της σκοπιμότητας μιας τέτοιας σήραγγας καθώς και προτεραιότητας σε σχέση με άλλα αναγκαία οδικά έργα στην πρωτεύουσα και γενικότερα.
Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι ο κ. Βαλασόπουλος, που τόσα χρόνια ήταν αντίθετος με την εναλλακτική πρόταση της "Πρωτοβουλίας Πολιτών", σήμερα εμφανίζεται ως ο "πνευματικός πατέρας" της γράφοντας: "Μέσα από την συνεχή, επίμονη και πιεστική παρέμβασή του προς το Υπουργείο Υποδομών και προς άλλους εμπλεκόμενους φορείς τα τελευταία χρόνια, ο Δήμαρχος κ. Βαλασόπουλος συνέβαλε σημαντικά ώστε το έργο να έχει περιληφθεί στο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας..."
Εν τέλει, μήπως η όψιμη μεταστροφή του κ. Βαλασόπουλου λειτουργεί στα πλαίσια των απαιτήσεων κάποιων "επενδυτών" και των σχεδίων τους για δημιουργία ενός νέου πολεοδομικού συγκροτήματος στον χώρο του πρ. αεροδρομίου Ελληνικού;..» (14)
6.Τι ακριβώς προβλέπεται να γίνει με την σήραγγα της Ηλιούπολης;
Η υπό κατασκευή σήραγγα Καρέα - Λ. Βουλιαγμένης προβλέπεται να χρηματοδοτηθεί από το λεγόμενο «πακέττο Γιουνκέρ» και ενδεχομένως από άλλες πηγές (π.χ Περιφέρεια Αττικής).
Επισημαίνεται ότι γίνονται άτυπες παρεμβάσεις, από θεσμικά και εξωθεσμικά κέντρα, των οποίων τα κίνητρα δεν είναι απολύτως σαφή. Σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάζονται σε αυτοδιοικητικούς παράγοντες διάφορα σχέδια, ένα εκ των οποίων ακολουθεί την τεχνική cut and cover, ενώ ένα άλλο σχέδιο αφορά επιλογή κατασκευής υπόγειας σήραγγας με διάτρηση. Διαφοροποιήσεις παρουσιάζονται και στο ζήτημα της δημιουργίας νέων σταθμών διοδίων στα όρια του νέου έργου. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα των λύσεων που παρουσιάζονται φαίνεται ότι ιεραρχούνται ψηλά οι οικονομικές και τεχνικές πτυχές του έργου, ενώ υποβαθμίζονται οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές του, ιδιαίτερα για την τοπική κοινωνία της Ηλιούπολης.
Σύμφωνα με «ανεπίσημη» πληροφόρηση, δεν προβλέπονται διόδια για την κυκλοφορία των οχημάτων στην σήραγγα Ηλιούπολης ενώ σύμφωνα με τον Διον. Μακρή, Γεν. Διευθυντή Συγκοινωνιακών υποδομών, στον υπάρχοντα προγραμματισμό του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (ΥΜΕΔΙ), μεταξύ των νέων έργων που προτίθεται να υλοποιηθούν με το σύστημα Συμβάσεων παραχώρησης περιλαμβάνεται και η «Σύνδεση Δυτ. Περιφ. Λεωφ. Υμηττού από συμβολή με Αττική Οδό μέχρι την Λ. Βουλιαγμένης». (15)
Όσον αφορά κάποια τεχνικά ζητήματα:
• Το έργο αποτελεί συνέχεια της Λεωφόρου Κατεχάκη- Καρέα και θα διαθέτει 2 λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση (και όχι 3 λωρίδες ανά κατεύθυνση, όπως η Αττική Οδός).
• Η σήραγγα θα είναι διόροφη, συνολικού πλάτους 10 μ. Προβλέπεται να γίνει με σύστημα cut and cover, στο μεγαλύτερο μήκος της.
• Η σήραγγα, ξεκινώντας από την περιοχή του Καρέα , προβλέπεται να υπογειοποιηθεί στην Ηλιούπολη κάτω από την Λ. Ελ. Βενιζέλου- Πλατεία Εθνικής Αντίστασης – Λ. Σοφ. Βενιζέλου έως την Λ. Βουλιαγμένης, όπου θα δημιουργηθεί εναέριος κόμβος.
• Κόμβοι προβλέπονται να δημιουργηθούν και στη συμβολή της Λ. Βουλιαγμένης με την Λ. Εθνάρχου Μακαρίου στην Ηλιούπολη, στην συμβολή με την Λ. Κύπρου στην Αργυρούπολη και στην συμβολή με την Λ. Αλίμου.
• Στην υπό κατασκευή σήραγγα δεν θα περνάνε φορτηγά/βαρέα οχήματα λόγω του περιορισμένου ύψους που προβλέπεται να έχουν οι δύο όροφοι .
• Δεν εξετάζεται ως εναλλακτική λύση η κατασκευή ενιαίας σήραγγας 4 λωρίδων και επαρκούς ύψους ώστε να περνάνε και φορτηγά.
Όσον αφορά τον υφιστάμενο επιφανειακό οδικό άξονα Καρέα - Λ. Ελ. Βενιζέλου – Λ. Πρωτόπαππα - Λ. Ηρώων Πολυτεχνείου- Λ. Αργυρουπόλεως, σύμφωνα με την «ανεπίσημη» ενημέρωση:
• Θεωρείται δεδομένη η παράλληλη λειτουργία τμήματος της Λ. Ελ. Βενιζέλου ως «κύριου οδικού άξονα υπερτοπικής σημασίας» και ως «συλλεκτήριου οδικού άξονα», όπως χαρακτηρίζεται στο ισχύον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ηλιούπολης (ΦΕΚ 1225 Δ’/1994).
• Θεωρείται δεδομένη η υπερτοπική κυκλοφορία από το υφιστάμενο οδικό δίκτυο της Ηλιούπολης (Λεωφ. Ελ Βενιζέλου κ.α) διερχόμενων φορτηγών και βαρέων οχημάτων και προβλέπεται η κατασκευή δύο πεζογεφυρών, για την ασφάλεια των πεζών.
• Γίνεται επίκληση πρόσφατων μετρήσεων που υπολογίζουν στο 3% (μόνο) τις διερχόμενες κινήσεις βαρέων οχημάτων σε σχέση με τις συνολικές.
• Δεν υπάρχουν υπολογισμοί αναγωγής της κυκλοφορίας των διερχόμενων σήμερα από την Ηλιούπολη βαρέων οχημάτων, με την προβλεπόμενη κυκλοφορία κατά την μακροχρόνια περίοδο κατασκευής και λειτουργίας του προγραμματιζόμενου τερατώδους πολεοδομικού συγκροτήματος στο Ελληνικό.
Επισημαίνουμε ότι, ο ίδιος ο δήμαρχος Ηλιούπολης , έχει διατυπώσει το ακόλουθο ερώτημα : «…Ακούγοντας τις μεγάλες επενδύσεις που σχεδιάζονται να γίνουν στο Ελληνικό, από πού θα φεύγουν τα φορτηγά, τα πούλμαν και όλη η μεγάλη τροφοδοσία εξοπλισμών όλων αυτών των χρήσεων που θα γίνουν εκεί χωρίς μία δίοδο ενός μεγάλου οδικού άξονα για την Εθνική Οδό; Προφανώς θα πρέπει να φύγουν από την Αττική Οδό και οι δρόμοι όπως αυτοί μέσα από την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες λειτουργίες σε καμία περίπτωση…» (16)
Συμπερασματικά:
Αν θεωρήσουμε ως δεδομένα τα προαναφερόμενα «ανεπίσημα» στοιχεία, είναι προφανές ότι η υπό κατασκευή σήραγγα Καρέα – Λ. Βουλιαγμένης καθώς και η προγραμματιζόμενη διαχείριση της κυκλοφορίας του υφιστάμενου οδικού άξονα στην Ηλιούπολη (Ελ. Βενιζέλου κλπ), δεν εξυπηρετούν και δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της το
