Οι πλέον συχνά εφαρμοζόμενες εναλλακτικές μέθοδοι στην κτηνιατρική πράξη

Για να περιγραφούν πρακτικές που αποκλίνουν από τις αντίστοιχες της κλασσικής ιατρικής και κτηνιατρικής, χρησιμοποιείται η λέξη «εναλλακτικές», όµως αυτή η λέξη δεν δηλώνει ουσιαστικά τίποτε από µόνη της, παρά µόνο µια κάποια ασαφή αντίθεση προς το mainstream.

Στις χώρες που έχουν επεξεργαστεί σχετικά νοµικά πλαίσια πιο δόκιµος είναι ο όρος «συµπληρωµατική και εναλλακτική θεραπευτική» (Complementary and Alternative Medicine - CAM), και µάλλον είναι πιο εύστοχος, εφόσον δεν εµπεριέχει την υπόνοια ότι αυτές οι θεραπείες υποκαθιστούν ή αντιµάχονται τη συµβατική ιατρική/κτηνιατρική. Συµβατική ιατρική και Συμπληρωματική και Εναλλακτική Ιατρική δεν είναι "αντίπαλοι", τουλάχιστον στο πεδίο των εφαρµογών ή είναι λάθος να είναι "αντίπαλοι".

Σε επέκταση το δίλημμα συμβατική Κτηνιατρική ή συμπληρωματική εναλλακτική Κτηνιατρική είναι τεχνητό και δεν υφίσταται. Ο συμβατικός τρόπος αντιμετώπισης των ασθενειών και η εναλλακτική προσέγγιση αλληλοσυμπληρώνονται με στόχο τη βελτίωση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων στους νοσούντες οργανισμούς.

Στην κτηνιατρική χρησιμοποιούμε τις πλέον γνωστές από τις συμπληρωματικές εναλλακτικές μεθόδους που εφαρμόζονται και στην ιατρική, άλλοτε συστηματικά και άλλοτε κατά περίπτωση.

Οι συμπληρωματικές εναλλακτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται κυρίως από τους κτηνιάτρους είναι: Αγιουβέρδα, Κινέζικη Ιατρική/Βελονισμός, Ομοιοπαθητική, Ισοθεραπεία, Φυτοθεραπεία .

Η μεθοδολογία προσέγγισης των οργανισμών της πλειοψηφίας των μεθόδων αυτών έχει ως κοινό σημείο την ολιστικότητα.

Σε κάθε ασθενή οργανισμό , όπως και σε κάθε ομάδα που θεωρείται σύνολο οργανισμών διερευνάται και αντιμετωπίζεται η τυχόν ανισορροπία σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο σε ένα οργανικό σύστημα που εκδηλώνονται συμπτώματα της ασθένειας.

Η ολιστική μεθοδολογία διάγνωσης και θεραπείας ακολουθεί δογματικά τον ορισμό της Υγείας , όπως τον έχει διατυπώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας : Υγεία είναι η πλήρης σωματική , ψυχοδιανοητική και κοινωνική ευεξία του ατόμου και η απουσία οποιουδήποτε νοσηρού φαινομένου. Ο ορισμός αυτός γίνεται κατανοητό ότι μπορεί να εφαρμοσθεί και στα ζώα και σε ομάδα ανθρώπων ή ζώων.

Οταν λοιπόν επιχειρείται να οριστεί η υγεία, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο τα φαινόμενα που σχετίζονται με την ασθένεια και τον θάνατο, αλλά και τα φαινόμενα τα οποία αντανακλούν τη θετική υγεία όπως αυτά διαπλέκονται στο πλαίσιο ενός ενιαίου «συστήματος. Σε αυτές ακριβώς τις αντιλήψεις που απορρέουν από τη Γενική Θεωρία των Συστημάτων, σύμφωνα με την οποία κάθε σύστημα εντάσσεται μέσα σ' ένα άλλο σύστημα και ότι κανένα σύστημα δεν είναι απομονωμένο, βασίζεται και ολιστικός προσδιορισμός της υγείας.

ΑΓΙΟΥΒΕΡΔΑ
Η Αγιουβέρδα είναι ένα περίπλοκο ιατρικό σύστημα που δημιουργήθηκε στην Ινδία πριν εκατοντάδες χρόνια. Οι βασικές αρχές της Ayurveda μπορούν να βρεθούν στα ινδικά ιερά κείμενα, τα αποκαλούμενα Vedas - τα αρχαία ινδικά βιβλία της φρόνησης.

Η Ayurveda είναι βασισμένη στην προϋπόθεση ότι ο κόσμος αποτελείται από πέντε στοιχεία: αέρα, φωτιά, νερό, γη και αιθέρα. Αυτά τα στοιχεία αντιπροσωπεύονται στους ανθρώπους από τρεις «doshas», ή τις ενέργειες: Vata, Pitta και Kapha. Όταν οποιαδήποτε από τις doshas συσσωρεύονται στο σώμα πέρα από το επιθυμητό όριο, το σώμα χάνει την ισορροπία του. Κάθε άτομο έχει μια ευδιάκριτη ισορροπία. Η υγεία και η ευημερία του ατόμου εξαρτώνται από του ότι πρέπει να υπάρχει ισορροπία των τριών ντόσας («tridoshas»).

Ορισμένες από τις αρχές της Αγιουβέρδα άρχισαν να εφαρμόζονται και στα ζώα . Χρησιμοποιούνται ειδικά βότανα και εφαρμόζονται τεχνικές μασάζ και αποτοξινωτική διατροφή. Η μέθοδος είναι αναγκαίο να εφαρμόζεται από κτηνίατρους , οι οποίοι γνωρίζουν σε βάθος τις ανάγκες διατροφής του κάθε είδους ζώου, την φυσιοπαθολογία του και φυσικά την αγιουβερδική μέθοδο θεραπείας. Η χρήση αγιουβερδικών φαρμάκων στα ζώα θέλει προσοχή και δεν πρέπει να χορηγούνται χωρίς κτηνιατρική συμβουλή.

ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ - ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΣ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ
Η κινέζικη ιατρική χρησιμοποιεί τη μέθοδο του βελονισμού και τη χρήση των κινέζικων βοτάνων είτε ξεχωριστά είτε σε συνδυασμό για μια θεραπευτική διάγνωση και αγωγή. Η λήψη του διαγνωστικού ιστορικού γίνεται σύμφωνα με τη κινεζική ολιστική θεώρηση της υγείας και της ασθένειας.

Ο Βελονισμός έχει χρησιμοποιηθεί στα ζώα πριν 3500 χρόνια. Ειδικότερα χρησιμοποιήθηκε στα άλογα και στα βουβάλια των Κινέζων πολεμιστών και χωρικών αντίστοιχα. Το πρώτο βιβλίο αποκλειστικά για κτηνιατρικό βελονισμό βρέθηκε γύρω στα 1600 μΧ. Ο Βελονισμός είναι η μέθοδος , κατά την οποία, μεταλλικές βελόνες εισάγονται σε ειδικά σημεία στο σώμα των ζώων για προληπτικούς ή θεραπευτικούς κυρίως λόγους.

Η διαταραχή στην αρμονική ροή της συμπατικής ενέργειας του ‘QI’’, κατά την βασική αντίληψη της κινέζικης ιατρικής για την υγεία και την ασθένεια, της απρόσκοπτης και ορθής σε ποσότητας ή κατεύθυνσης ροής του δια μέσου των μεσημβρινών σε όλο το σώμα των εν ζωή οργανισμών σηματοδοτεί την έκφραση των παθολογικών ή υγειών λειτουργιών.

Η ροή του Qi γίνεται κατά την κινέζικη θεωρία μέσω των συγκεκριμένων οδών ροής που διατρέχουν έναν οργανισμό και αυτοί οι οδοί ονομάζονται μεσημβρινοί. Τα βελονιστικά σημεία όπου εισάγονται οι ειδικές βελόνες ευρίσκονται πάνω στα σημεία ροής των μεσημβρινών. Η κινεζική αντίληψη για τον άνθρωπο, όλους τους ζωντανούς οργανισμούς και το σύμπαν, στηρίζεται επίσης στις αντίρροπες δυνάμεις γιν και γιανγκ που αποτελούν την αρσενική και θηλυκή αρχή της φύσης, Αντιπροσωπεύουν αντιθέσεις που όμως αλληλοσυμπληρώνονται Yin και Yang και είναι δύο στάδια μιας κυκλικής κίνησης , που συνέχεια και τα δύο αλλάζουν μορφή και μετατρέπονται το ένα στο άλλο.

Για παράδειγμα το Yang συνδέεται με την ημέρα , τον ήλιο, τη δραστηριότητα. Το Υιν συνδέεται με τη νύχτα , την σελήνη , την ηρεμία. Πάντα κάθε στάδιο περιέχει το φύτρο του άλλου σταδίου. Στον οργανισμό ορισμένα όργανα ανήκουν στο Yang άλλα ανήκουν στο Yin, ανάλογα με τη λειτουργία τους. Το κάθε όργανο που συνδέεται με το Yang περιλαμβάνει και μια άποψη του Yin και το αντίθετο. Η σχέση του Yin και του Yang δεν είναι ποτέ σταθερή αλλά βρίσκεται σε δυναμική ισορροπία. Η ανισορροπία στη σχέση του Yin και του Yang δημιουργεί πλεόνασμα του ενός ή του άλλου και μη ύπαρξη υγείας.

Υπάρχουν τέσσερις βασικές στρατηγικές θεραπείας για να γίνει σε πρώτο στάδιο κατανοητή η θεραπευτική λογική του βελονισμού : ενδυνάμωση του Yang, ενδυνάμωση του Yin , εξουδετέρωση του πλεονάσματος του Yang , εξουδετέρωση του πλεονάσματος του Yin. Ο βελονισμός εφαρμόζεται στα ζώα σε ειδικά σημεία και φυσικά πρέπει να γίνεται από κτηνιάτρους που γνωρίζουν τη σχετική ανατομία και φυσιολογία των ζώων, αλλά παράλληλα έχουν σπουδάσει και μελετήσει τον βελονισμό και την κινέζικη ιατρική .

ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ
Η ομοιοπαθητική κτηνιατρική είναι ένα διαγνωστικό και θεραπευτικό σύστημα που μας επιτρέπει να αξιοποιούμε τα ιδιαίτερα εκείνα συμπτώματα με τα οποία εκφράζεται η ασθένεια σε κάθε πάσχοντα οργανισμό, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του και να χορηγούμε την όμοια για αυτόν ομοιοπαθητική θεραπευτική ουσία.

Η βάση της ομοιοπαθητικής σκέψης επίσης είναι ότι η υγεία δεν είναι μια στατική κατάσταση , αλλά μια δυναμική διαδικασία που τείνει να διατηρεί την καλύτερη δυνατή ισορροπία στον οργανισμό.

Η αντίληψη αυτή προϋποθέτει την ύπαρξη ενός εγγενούς αυτόρρυθμιστικού μηχανισμού, ο οποίος προστατεύει από την απώλεια της ισορροπίας. Η ασθένεια αντανακλά μια έντονη προσπάθεια επιβολής ανισορροπίας που προκύπτει από εξωτερικούς ή εσωτερικούς παράγοντες.

Μία άλλη έννοια που θεωρείται το βασικό κλειδί για την Ομοιοπαθητική διάγνωση και θεραπεία είναι ή Ιδιοσυγκρασία, που ορίζεται, ως το σύνολο των ειδικών χαρακτηριστικών και των εκδηλώσεων ενός ζώου ή ομάδας ζώων όταν βρίσκονται σε κατάσταση υγείας ή ασθένειας και εμφανίζεται με σωματικές και ψυχοδιανοητικές αντιδράσεις ( ανάλογα φυσικά με το επίπεδο εξέλιξης του κάθε είδους).

Η διάγνωση στην ομοιοπαθητική κτηνιατρική ακολουθεί συγκεκριμένες αρχές οι οποίες λαμβάνονται υπόψη κατά τη λήψη του ομοιοπαθητικού κτηνιατρικού ιστορικού το οποίο ακολουθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία προσέγγισης. Μελετώνται όλες οι εργαστηριακές εξετάσεις και δεν αγνοείται η κληρονομικότητα ούτε οι προηγούμενες ασθένειες που προϋπήρχαν στο προς εξέταση ζώο ή στην εκτροφή ζώων.

Αξιολογούνται συμπτώματα Γενικά, που αφορούν το σύνολο του ζώου και σε ψυχονοητικό επίπεδο, Εντοπισμένα συμπτώματα, που αφορούν την συμπτωματολογία σε σωματικό επίπεδο και καθορίζονται οι τροποιητικές συνθήκες, υπό τον όρο modalities που επιδρούν και καθορίζουν τον τρόπο έκφρασης των συμπτώματα που εξετάζονται.

Ακόμη παρατηρούνται και καταγράφονται τα ονομαζόμενα συνοδά συμπτώματα που οφείλονται σε παλαιότερες νοσηρές καταστάσεις αλλά συνυπάρχουν παρόλο που δεν οφείλονται στην παρούσα νόσο. Για τη θεραπεία εφαρμόζονται και εδώ συγκεκριμένοι κανόνες οι οποίοι διαφέρουν από αυτούς που εφαρμόζονται στη συμβατική κτηνιατρική .

Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι φυσικές ουσίες που υφίστανται μια ειδική επεξεργασία τη δυναμοποίηση, η οποία περιλαμβάνει συνεχείς αραιώσει και κρούσεις.

Για να χαρακτηρισθεί μια φαρμακευτική δρόγη ως ομοιοπαθητικό φάρμακο, θα πρέπει απαραίτητα να συνοδεύει το όνομα της ουσίας ο βαθμός δυναμοποίησης , άλλως η ουσία που χορηγείται δεν είναι ομοιοπαθητικό φάρμακο. Πχ Calcarea carbonica 200CH , Echinacea 30 CH, Natrum muraiticum 10X, Valeriana 1M κλπ.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ομοιοπαθητική στα ζώα πρέπει να εφαρμόζεται από κτηνίατρους που γνωρίζουν την ανατομία, την φυσιοπαθολογία, τις ασθένειες και γενικότερα τις ανάγκες του κάθε οργανισμού για τον οποίο καλούνται να εφαρμόσουν τη μέθοδο.

Επίσης είναι απαραίτητο να υπάρχει σε βάθος γνώση της ομοιοπαθητικής θεωρίας και τεχνικής, όπως και των φαρμακολογιών ιδιοτήτων, τόσο των ομοιοπαθητικών φαρμάκων όσο και των συμβατικών φαρμάκων και των αλληλοεπιδράσεών τους.

ΙΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Είναι μια κυρίως θεραπευτική μέθοδος και όχι διαγνωστική μεθοδολογία που ομοιάζει στην ομοιοπαθητική . Λαμβάνεται παθολογικό υλικό από το ζώο και μεταφέρεται σε εξειδικευμένα εργαστήρια όπου γίνεται ειδική επεξεργασία των υλικών, η οποία περιλαμβάνει αραίωση και κρούση με ειδικό τρόπο, ώστε να προκύπτει ένα προϊόν με χαμηλού βαθμού δυναμοποίησης.

Χορηγείται αποκλειστικά στο ζώο που έχει το συγκεκριμένο πρόβλημα, είτε μπορεί να δοθεί σε ζώα του ίδιου χώρου ως αυτεμβόλιο προληπτικά. Καθ’ ολοκληρία τον κύκλο, από τη λήψη των υλικών μέχρι και τη χορήγηση των επεξεργασμένων ισοθεραπευτικών φαρμάκων, τον μεθοδεύει και τον εκτελεί αποκλειστικά κτηνίατρος, σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις υπάρχουν έτοιμα διαθέσιμα προπαρασκευασμένα ειδικά ισοθεραπευτικά φάρμακα, με την ονομασία νοσώδη από τις διάφορες εκτροφές της περιοχής.

Η θεραπεία προσαρμόζεται σε κάθε ζώο ή σε εκτροφή και μπορεί να συνδυαστεί με οποιαδήποτε άλλη θεραπεία.

ΦΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Είναι γνωστή η χρήση ουσιών από το φυτικό βασίλειο διαμέσου των αιώνων . Χρησιμοποιούνται διάφορα μέρη των φυτών αυτούσια ή μετά από ειδική επεξεργασία.

Επίσης σημαντικό μέρος στη φυτοθεραπεία καταλαμβάνουν διάφορα εκχυλίσματα, όπως είναι τα αιθέρια έλαια και τα ανθοιάματα Bach. Η σημερινή διάκριση των φυτών σε βότανα, λαχανικά , φρούτα ακόμη και "ζιζάνια" είναι μια σχετικά πρόσφατη επινόηση .

Για τους παλαιούς μαγείρους , το λάχανο , τα καρότα και τα αγγούρια ήταν όλα "βότανα" της κουζίνας , μαζί με την μαντζουράνα, το χαμομήλι, το θυμάρι, η αλόη , η καλλέντουλα, η άρνικα, το σπαθόχορτο, η ρίγανη, η αριστολόχεια, την τσουκνίδα, το granberry κ.α. Όλα μπορούν να είναι θεραπευτικά, όλα μπορούν σε λάθος ποσότητες εξειδικευμένες για το καθένα από αυτά να είναι βλαβερά για τον οργανισμό.

Ως προς το διαγνωστικό μέρος, η διαφορά της φυτοθεραπείας από την ομοιοπαθητική που συχνά γίνεται παρανόηση, είναι ότι:

1.στη φυσοθεραπεία δεν χρειαζόμαστε πλήρες ιδιοσυγκρασιακό ομοιοπαθητικό ιστορικό αλλά μόνον συμπτώματα και ενδείξεις ,

2. το φυτοθεραπευτικό φάρμακο δεν έχει υποστεί τη εξειδικευμένη διεργασία της δυναμοποίησης και

3. η ομοιοπαθητική φαρμακολογία περιλαμβάνει ουσίες προς χρήση, ζωικές , φυτικές και ανόργανες , ενώ η φυτοθεραπεία μόνο φυτικές ουσίες. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι το κάθε φυτοθεραπευτικό σκεύασμα μπορεί να έχει παρενέργειες, καθώς επίσης και να αφήνει κατάλοιπα.

Η αραίωση του τέλος δεν το καθιστά αβλαβές σε χρόνια ή εξειδικευμένη χρήση. Η χρήση φυτοθεραπευτικών φαρμάκων θα πρέπει να γίνεται υπό την εποπτεία κτηνιάτρου με ορθή δοσολογία , χρονική διάρκεια και έλεγχο καταλοίπων και παρενεργειών.

Η Κτηνιατρική Επιστημονική κοινότητα είναι γεγονός ότι διατηρεί επιφυλάξεις έναντι των συμπληρωματικών εναλλακτικών μεθόδων και της ολιστικής αντίληψης διάγνωσης και θεραπείας των νοσούντων ζώων.

Η έλλειψη βιβλιογραφικών αναφορών είναι από τους βασικούς λόγους του σκεπτικισμού αυτού. Λόγω όμως της μη ύπαρξης αυθυποβολής κατά την εφαρμογή στην πράξη με εμφανή αποτελέσματα, οιασδήποτε από αυτές τις μεθόδους στα ζώα από κτηνιάτρους, γνώστες τόσο της κτηνιατρικής επιστήμης, όσο και αυτών των εναλλακτικών συμπληρωματικών μεθόδων , οι επιφυλάξεις μπορούν να υποχωρήσουν και να υπάρξει δυνατότητα οι συμπληρωματικές εναλλακτικές μέθοδοι να προσθέσουν βέλη στη θεραπευτική και διαγνωστική φαρέτρα του κτηνίατρου, που τις χρησιμοποιεί.

Η επιμονή του εμπλουτισμού της βιβλιογραφίας είναι ένα άλλο στοίχημα το οποίο πρέπει να κερδίσουν οι ασχολούμενοι ή οι επιθυμούντες να ασχοληθούν και με αυτές τις μεθόδους και αυτό δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις εφικτό.

-Eπιμέλεια άρθρου-
Δρ. Κατερίνα Λουκάκη, Κτηνίατρος