Πενία τέχνας κατεργάζεται!

Και για να γίνω πιο σαφής, τώρα που η Ελλάδα ασφυκτιά υπό το βάρος του οικονομικού κλοιού, η διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων θα ήταν η πρόσφορη λύση. Πέραν του ηθικού χρέους που έχουμε στη μνήμη όσων βασανίστηκαν, σκοτώθηκαν, πυρπολήθηκαν, σφαγιάστηκαν…

Νομικοί, διπλωμάτες, εκπρόσωποι της Κυβέρνησης αλλά και της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφοι, βουλευτές αλλά και απλοί πολίτες διατυπώνουν καθημερινά τις απόψεις αλλά και τις απορίες τους, θέτουν τα ερωτήματα και τις ανησυχίες τους, συζητούν για το θέμα και μας γνωστοποιούν τα συμπεράσματά τους.

Επειδή ασχολήθηκα ενδελεχώς με την υπόθεση των γερμανικών αποζημιώσεων, αφού ήταν το θέμα της διδακτορικής διατριβής μου, καταθέτω στο παρόν άρθρο, τις απόψεις μου ως νομικός αλλά και ως Ελληνίδα. Δίνω στοιχεία, ταυτόχρονα όμως διευκρινίζω και θέματα που στο μυαλό των περισσοτέρων δεν έχουν αποσαφηνιστεί. Αναφέρομαι σε γεγονότα, σε αποφάσεις δικαστηρίων και σε νομικούς όρους. Όχι όμως με νομική ορολογία αλλά …σε απλά ελληνικά. Για να γίνουν κατανοητά τα δύσκολα αυτά νομικά θέματα ώστε όλοι μαζί οι Έλληνες, να καταλήξουμε σε ένα και μοναδικό συμπέρασμα. Ότι ήρθε η ώρα η Ελλάδα να διεκδικήσει τις γερμανικές αποζημιώσεις!

Τι περιλαμβάνει ο όρος «γερμανικές αποζημιώσεις»

Στον όρο «γερμανικές αποζημιώσεις» περιλαμβάνονται: 1. Η επιστροφή του κατοχικού δανείου, 2. Οι αποζημιώσεις που αντιστοιχούν στις επανορθώσεις που προέρχονται από την καταστροφή υποδομών: δρόμων, κτιρίων, λιμένων κλπ. 3. Οι αποζημιώσεις που διεκδικούν οι ιδιώτες από την απώλεια των δικών τους ανθρώπων και της περιουσίας τους και τέλος 4. Οι αποζημιώσεις από την αρπαγή των αρχαιολογικών θησαυρών μας και την καταστροφή αρχαίων μνημείων.

Κατοχικό δάνειο

Το κατοχικό δάνειο, είναι ένα καθόλα κανονικό δάνειο που συνήφθη μεταξύ της Γερμανίας, Ιταλίας και Ελλάδος την 2.12.1942, με καθαρά συμβατικό χαρακτήρα. Ο ίδιος ο Χίτλερ είχε αναγνωρίσει το νομικό χαρακτήρα του δανείου αυτού ως δανείου και είχε δώσει εντολή να αρχίσει η διαδικασία εξόφλησής του. Μάλιστα από τον Απρίλιο του 1943 καταβλήθηκαν 2 δόσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος, σε λογαριασμό των κυβερνήσεων και όχι των αρχών κατοχής. Γεγονός που αποδεικνύει ότι το Γερμανικό κράτος έχει αναγνωρίσει από τότε την οφειλή του προς την Ελλάδα.

Έκτοτε, η Ελλάδα, στη διάσκεψη των επανορθώσεων του 1945, στη διάσκεψη των Παρισίων το 1946 και στη διάσκεψη των Υπουργείων Εξωτερικών των τεσσάρων μεγάλων δυνάμεων του 1947, ζήτησε την επιστροφή του δανείου από το Γερμανικό κράτος. Το 1964 ομοίως, ο Άγγελος Αγγελόπουλος, ως εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης έθεσε επισήμως το θέμα της επιστροφής του κατοχικού δανείου στο Υπουργείο Οικονομικών και Εθνικής Οικονομίας της Γερμανίας.

Το θέμα τέθηκε επίσης στη Γερμανία στο 1965, το 1966, το 1974 και το 1991 από τους: Ανδρέα Παπανδρέου, διπλωματικούς αντιπροσώπους, Ξενοφώντα Ζολώτα και Αντώνη Σαμαρά αντίστοιχα.
Επίσης: Μετά την υπογραφή της Συνθήκης ενοποίησης των δύο Γερμανιών το 1990, ο τότε πρέσβης στη Βόννη Ιωάννης Μπουρλογιάννης- Τσαγγαρίδης, επέδωσε στον υφυπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας, ρηματική διακοίνωση για την έναρξη των συνομιλιών για το θέμα των αποζημιώσεων και των επανορθώσεων.

Ας μη ξεχνάμε ότι μέχρι την ενοποίηση των δύο Γερμανιών, το 1990, δεν ήταν δυνατή η διεκδίκηση ούτε του κατοχικού δανείου ούτε των λοιπών αποζημιώσεων από τις δύο Γερμανίες: την Ανατολική και τη Δυτική.

Παραιτήθηκε ποτέ η Ελλάδα από τη διεκδίκηση του κατοχικού δανείου, όπως επικαλούνται οι Γερμανοί;

Η Ελλάδα ουδέποτε παραιτήθηκε από τις απαιτήσεις της όσον αφορά στο κατοχικό δάνειο. Οι Γερμανοί επικαλούνται προφορική αλλά μυστική παραίτηση από τον τότε Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, στη Βόννη το 1958. Ο εκπρόσωπος της Ελληνικής κυβέρνησης Άγγελος Αγγελόπουλος, το 1964, ερεύνησε τους σχετικούς φακέλους των εμπιστευτικών συνομιλιών Καραμανλή- Adenauer, αλλά δεν βρήκε ποτέ καμία παραίτηση Καραμανλή.

Αντίθετα, το 1967 η Γερμανία δέχθηκε ότι η Ελλάδα έχει νόμιμες αξιώσεις στο κατοχικό δάνειο και τις επανορθώσεις, απαντώντας με κείμενο, σε ρηματική διακοίνωση της Ελλάδος.

Το ιστορικό της διεκδίκησης των αποζημιώσεων ιδιωτών κατά του Γερμανικού κράτους.

Οι συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου, με δικηγόρο τον αείμνηστο Ιωάννη Σταμούλη, ξεκίνησαν έναν δικαστικό αγώνα κατά του Γερμανικού Δημοσίου, διεκδικώντας τις αποζημιώσεις από την απώλεια των δικών τους ανθρώπων και της περιουσίας τους. Μετά από μεγάλη περιπέτεια μέσα στα δικαστήρια της Ελληνικής επικράτειας, οι άνθρωποι αυτοί, κατάφεραν αρχικά να πετύχουν μια μεγάλη νίκη με την έκδοση της σχετικής απόφασης του Αρείου Πάγου (ΑΠ 11/2000), η οποία τους δικαίωνε και τους άνοιγε το δρόμο για να τους καταβληθούν αποζημιώσεις από το γερμανικό κράτος. Εντούτοις, η απόφαση αυτή δεν εκτελέστηκε ποτέ, γιατί ο τότε αρμόδιος Υπουργός της κυβέρνησης Σημίτη, δε χορήγησε ποτέ την απαιτούμενη κατά το νόμο άδεια για να προχωρήσει η αναγκαστική εκτέλεση στην Ελλάδα κατά του Γερμανικού Δημοσίου. Στη συνέχεια, η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου ήρθε για να σφραγίσει τη πόρτα των Ελληνικών Δικαστηρίων οριστικά, κρίνοντας ότι το Γερμανικό Κράτος απολάμβανε του προνομίου της ετεροδικίας που το εξαιρούσε από την δικαιοδοσία των Ελληνικών Πολιτικών Δικαστηρίων. Στο μεσοδιάστημα, όπως εξάλλου ήταν αναμενόμενο, τα Γερμανικά Δικαστήρια είχαν ήδη απορρίψει αντίστοιχες αγωγές που είχαν ασκηθεί στη Γερμανία.

Ο αγώνας για την ηθική, κατά κύριο λόγο, δικαίωση των θυμάτων συνεχίστηκε μετέπειτα σε Ιταλικά εδάφη, όπου τα Ιταλικά Δικαστήρια θαρραλέα είχαν ήδη ανοίξει τη πόρτα σε θύματα των Γερμανικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, καθιστώντας υπόλογο το Γερμανικό Κράτος για τον εξαναγκασμό Εβραίων Ιταλών πολιτών σε καταναγκαστικά έργα.

Η απόφαση για τη σφαγή του Διστόμου μεταφέρθηκε στην Ιταλία, κι από εκεί, μεταφέρθηκε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Το δικαστήριο αυτό, στην απόφασή του τόνισε το γεγονός πως η αρχή της ετεροδικίας αφορά μόνο σε ενέργειες ιδιωτών ενώπιον εθνικών δικαστηρίων και όχι στις τυχόν ενέργειες στις οποίες το Κράτος τους μπορεί να προβεί σε διεθνές επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν ιδιώτες, όπως ήταν οι συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου, να ενάγουν το γερμανικό κράτος στα ελληνικά δικαστήρια, αλλά ότι μόνον το Ελληνικό κράτος έχει το δικαίωμα να προσφύγει κατά του γερμανικού κράτους. Κράτος κατά κράτους δηλαδή…

Στο σημείο αυτό γεννάται το ακόλουθο εύλογο ερώτημα.

Τι έχει κάνει η Ελληνική Πολιτεία για αναζήτηση δικαιοσύνης για τους υπηκόους της; Τι θα μπορούσε να κάνει; Και γιατί δεν το κάνει;

Η μέχρι τώρα στάση της Ελληνικής Πολιτείας, δηλαδή η μακροχρόνια απραξία στην έγερση των αξιώσεων, η αρνητική στάση των Ελληνικών Δικαστηρίων που είχαν ήδη υιοθετήσει την αντίθετη άποψη από αυτή που η Ελλάδα υποστήριξε στην Χάγη, αλλά και επίσης η αντιφατική συμπεριφορά των Ελλήνων Υπουργών που δεν επέτρεψαν την εκτέλεση στην Ελλάδα κατά του Γερμανικού Δημοσίου της απόφασης για το Δίστομο, αναδεικνύουν τη διαχρονική επικοινωνιακή διγλωσσία των Ελληνικών Κυβερνήσεων, οι οποίες, στο εσωτερικό μεν επίπεδο, φαίνεται ότι υποστηρίζουν τις θέσεις των συγγενών των θυμάτων και επιδιώκουν την επίλυση του ζητήματος, στο διεθνές, δε, επίπεδο, δεν έχουν πράξει τίποτα κατ' ουσίαν αφού δεν έχουν εγείρει, δεν έχουν απαιτήσει δηλαδή κατά επίσημο τρόπο, την αποκατάσταση των εγκλημάτων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Επανορθώσεις που προέρχονται από την καταστροφή υποδομών.

Καμία ενέργεια δεν έγινε όλα αυτά τα χρόνια από την Ελληνική Πολιτεία για αυτό το τόσο σημαντικό θέμα. Αναλογίζεστε πόσο πιο αναπτυγμένη θα ήταν η οικονομία μας εάν τα κονδύλια που απαιτήθηκαν για την αποκατάσταση όλων αυτών των υποδομών, διοχετεύονταν σε άλλους τομείς; Αναλογίζεστε επίσης ταυτόχρονα πόσο πιο ωφελημένη βγήκε η Γερμανία από την αξιοποίηση των κονδυλίων αυτών για ίδιες επενδύσεις υπέρ των πολιτών της; Ένα μέρος του «γερμανικού θαύματος» σίγουρα έχει ενισχυθεί και με αυτά τα χρήματα…

Αρχαιολογικοί θησαυροί.

Τι φοβάται ακόμη και σήμερα η ελληνική κυβέρνηση για να απαιτήσει την επιστροφή των κλαπέντων αρχαιολογικών θησαυρών μας; Ποιος θα αμφισβητήσει αυτό καθαυτό το γεγονός της κλοπής; Μια επίσκεψη στα μουσεία της Γερμανίας αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Υπάρχουν επίσης δημοσιεύματα που ακόμη και αυτή τη στιγμή αποδεικνύουν την πώληση αρχαιοτήτων μας από Γερμανούς ιδιώτες μέσω internet…
Τόσο απλά…

Οι ενέργειες των Ελληνικών κυβερνήσεων- ο θεσμός της παραγραφής στο διεθνές δίκαιο δεν υφίσταται

Κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα, το ζήτημα των αξιώσεων της Ελλάδας κατά της Γερμανίας έχει απασχολήσει αρκετές φορές τα Μ.Μ.Ε. και έχει αποτελέσει αντικείμενο δηλώσεων των Κυβερνήσεων των δύο χωρών. Η Ελλάδα φαίνεται να προσπαθεί να αναδείξει το ζήτημα ή έστω να το κρατήσει ζωντανό και η Γερμανία προσπαθεί να το απαξιώσει επικαλούμενη δήθεν «παραγραφή» των Ελληνικών αξιώσεων. Θεσμό, όμως της «παραγραφής» των αξιώσεων ενός κράτους κατά άλλου, το Διεθνές Δίκαιο δεν γνωρίζει και ούτε θα μπορούσε βάσιμα να υποστηριχθεί πως η Ελλάδα έχει παραιτηθεί των σχετικών της αξιώσεων, καθώς σε καμία διεθνή συνθήκη μέχρι σήμερα δεν έχει τεθεί τέτοια παραίτηση εκ μέρους της Ελληνικής Πολιτείας, ούτε επίσημα τέτοια παραίτηση έχει δηλωθεί δια των αρμοδίων οργάνων της.

Τι πρέπει να γίνει;

Η Ελληνική Πολιτεία οφείλει να θέσει επιτέλους στο Γερμανικό Κράτος, επίσημα και δημόσια, το ζήτημα της αποκατάστασης των εγκλημάτων των Γερμανικών κατοχικών δυνάμεων, της επιστροφής του κατοχικού δανείου εντόκως και αναμφισβήτητα της επιστροφής των αρχαιολογικών θησαυρών μας.

Κατά πρώτο λόγο, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μέσω της διπλωματικής οδού και, γιατί όχι, στο πεδίο αντιπαράθεσης των διεθνών δικαιοδοτικών forum, αφού αυτό επιβάλλεται τόσο από το εθνικό συμφέρον όσο και από την ιστορική ευθύνη του Ελληνικού Κράτους.

Φυσικά σε καμία άλλη «Μεγάλη Δύναμη» (π.χ.Γαλλία, ΗΠΑ κλπ) δεν θα αρέσει μια πιθανή συμφωνία Ελλάδος- Γερμανίας, αφού μια τέτοια περίπτωση θα αποτελέσει πρόκριμα για καταβολή από μέρους τους ανάλογων αποζημιώσεων σε χώρες όπως η Αλγερία, το Αφγανιστάν κλπ.

Και επειδή γίνεται μεγάλη αναφορά στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης πρέπει να διευκρινίσω ότι: Για να προσφύγει το Ελληνικό κράτος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, πρέπει και τα δύο κράτη να έχουν αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του, σύμφωνα με το Καταστατικό του. Και η μεν Ελλάδα έχει ήδη προβεί σε δήλωση αποδοχής της υποχρεωτικής δικαιοδοσίας του, η Γερμανία όμως προέβη στην παραπάνω δήλωση το 2008 και με τον περιορισμό ότι αποδέχεται τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου αυτού, για τα γεγονότα που συνέβησαν μετά την 1.5.2008. Γιατί άραγε; Τι φοβάται το Γερμανικό κράτος;

Παρόλα αυτά, σε περίπτωση προσφυγής της Ελλάδος για το θέμα αυτό, δεν είναι και πολύ εύκολο για τη Γερμανία να αποφύγει την αντιμετώπιση του, επικαλούμενη απλά τη μη αποδοχή της δικαιοδοσίας, γιατί τότε θα έχει να αντιμετωπίσει αφενός τη Διεθνή κοινότητα, αφετέρου την κοινή γνώμη, δηλαδή την παγκόσμια κατακραυγή…

Η πρόταση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και το πόρισμα της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών.

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους πρότεινε τον Ιανουάριο του 2014, με εμπεριστατωμένη, απόρρητη(!) έκθεση, (πηγή CNN Greece), ως την πλέον ενδεδειγμένη λύση για το θέμα των γερμανικών διεκδικήσεων, την προσφυγή στη διπλωματική οδό μέσω διαπραγματεύσεων με τη Γερμανία. Σε περίπτωση που αυτή αρνηθεί τις διαπραγματεύσεις ή δεν υπάρξει συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, πρότεινε την απευθείας προσφυγή της Ελλάδος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, παρακάμπτοντας το Διαιτητικό Δικαστήριο της Συμφωνίας του Λονδίνου.

(Η συμφωνία του Λονδίνου, το 1953, προέβλεπε τη σύσταση ενός Διαιτητικού Δικαστηρίου με δεκαμελή σύνθεση που απαρτίζεται από τέσσερις Γερμανούς, έναν Έλληνα και ακόμη πέντε εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων: Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, ΗΠΑ κλπ.

Μια σύνθεση εκ προοιμίου αποθαρρυντική για τη χώρα μας.

Ποια μπορεί να είναι η τύχη της ελληνικής υπόθεσης σε αυτό το δικαστήριο;

Η Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή για τη διεκδίκηση γερμανικών οφειλών, εξέδωσε, πρόσφατα, έκθεση- πόρισμα, που στηρίχθηκε στο πόρισμα της ομάδας εργασίας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και στην έκθεση της ειδικής επιτροπής του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Η έκθεση υπολογίζει το ύψος των απαιτήσεων της ελληνικής πλευράς και προτείνει τη διπλωματική οδό ως πλέον ενδεδειγμένη λύση διεκδίκησης πριν από την προσφυγή στα δικαστήρια.

Η πορισματική αυτή έκθεση εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία στη συνεδρίαση της 27.7.2016 της Βουλής.

Εν κατακλείδι…

Σε κάθε περίπτωση και επειδή όπως αναλύθηκε στο παρόν άρθρο, εκτός από την επιστροφή του κατοχικού δανείου και τις αποζημιώσεις που διεκδικούν οι ιδιώτες από την απώλεια των δικών τους ανθρώπων και της περιουσίας τους, υπάρχουν και οι αποζημιώσεις που αντιστοιχούν στις επανορθώσεις που προέρχονται από την καταστροφή υποδομών: δρόμων, κτιρίων, λιμένων κλπ. αλλά και οι αποζημιώσεις από την αρπαγή των αρχαιολογικών θησαυρών μας και την καταστροφή αρχαίων μνημείων, νομίζω- και τώρα μιλώ και ως νομικός και ως Ελληνίδα, ότι η Ελληνική πολιτεία έχει, επιτέλους, πέραν των νομικών επιταγών και ηθικό χρέος, στη μνήμη όσων βασανίστηκαν, σκοτώθηκαν, πυρπολήθηκαν, σφαγιάστηκαν, αλλά και απέναντι στους πολίτες και τις επερχόμενες γενεές, να διεκδικήσει τις γερμανικές αποζημιώσεις και αδιαμφισβήτητα να απαιτήσει την επιστροφή των αρχαιολογικών θησαυρών μας. Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των Ευρωπαίων κατ΄ αρχήν αλλά και όλου του κόσμου σταδιακά με μια εμπεριστατωμένη καμπάνια από πλευράς της χώρας μας, θα ήταν η καλύτερη αρχή…

*Δρ Αλεξάνδρα Γωγούση, Δικηγόρος παρ΄Αρείω Πάγω

το διαβάσαμε στο: www.zougla.gr