Συντάκτης: Μάνος Τσαλδάρης (εφημερίδα των συντακτών)

Μια δουλειά που λίγοι μπορούν να την αντέξουν, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά.

Μια μάχη που δεν αποκλείεται να τους κοστίσει και την ίδια τους τη ζωή

Είναι οι άνθρωποι που κάθε φορά, όπου χρειάζεται, θα κληθούν να ριχτούν στην καρδιά της πύρινης απειλής. Οταν χτυπά το κουδούνι του συναγερμού στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, η αδρεναλίνη ανεβαίνει στα ύψη.

Φωτιά! Σε χρόνo-ρεκόρ οι πυροσβέστες οφείλουν να επανδρώσουν τα οχήματα και να φτάσουν όσο πιο γρήγορα μπορούν εκεί που κινδυνεύουν άνθρωποι και περιουσίες.

Το καλοκαίρι τα πράγματα είναι σαφώς πιο δύσκολα. Οταν οι περισσότεροι από εμάς μετράμε μέρες για τις διακοπές μας, εκείνοι οπλίζονται με ψυχραιμία και γενναιότητα για να είμαστε ασφαλείς.

«Κάθε καλοκαίρι είμαι στις επάλξεις, όμως πάντα σκέφτομαι την αντιπυρική περίοδο και προετοιμάζομαι ψυχολογικά. Αν και ξεκινά από την 1η Μάη, αρχίζω να τη σκέφτομαι από την 1η Μάρτη».

Ο αντιπύραρχος Στέφανος Κολοκούρης, ο διοικητής της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ) της Πυροσβεστικής, δεν είναι ο μόνος πυροσβέστης που κάθε χρόνο αισθάνεται έτσι.

Υπηρετεί 26 χρόνια στο Σώμα, τα δεκαέξι στην ΕΜΑΚ, περνώντας σχεδόν από όλες τις βαθμίδες της νευραλγικής υπηρεσίας.

Την ίδια όμως αγωνία για το τι πρόκειται να αντιμετωπίσουν και πώς θα εξελιχθεί η αντιπυρική περίοδος έχουν σχεδόν όλοι οι πυροσβέστες.

Είτε είναι έμπειροι είτε πρόκειται για νεοεξερχόμενους από τη σχολή, αυτή την περίοδο βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού.

Οταν χτυπήσει το κουδούνι, θα πρέπει να επιβιβαστούν στα οχήματά τους ώστε να σπεύσουν στο μέτωπο της φωτιάς και εκεί θα δώσουν τη μάχη με τις φλόγες για να σώσουν όχι μόνο τις περιουσίες, αλλά ίσως και τις ίδιες τις ζωές των συνανθρώπων τους. Μια μάχη που δεν αποκλείεται να κοστίσει και τη δική τους ζωή.

«Η δουλειά μας είναι πολύ επικίνδυνη. Λίγο να αφαιρεθεί το μυαλό σου και μπορεί να το χάσεις το παιχνίδι. Κάηκες. Ταυτόχρονα όμως ζούμε και το δράμα κάθε ανθρώπου.

»Οταν πάθει κάποιος κάτι, το σκεφτόμαστε σαν να το έχει πάθει κάποιος από την οικογένειά μας. Και αυτό μας βασανίζει. Με τον καιρό έχουμε μάθει να ξεχωρίζουμε αυτά τα πράγματα και να κάνουμε τη δουλειά μας.

»Μετά όλοι μαζί συζητάμε τι ζήσαμε, πρωτίστως για να ξαλαφρώσουμε από την ένταση, αλλά και για να εντοπίσουμε τα τυχόν λάθη ώστε να αναζητήσουμε τη διόρθωσή τους.

»Παράλληλα όμως ο καθένας σκέφτεται ξεχωριστά και το τι έχει βάλει μέσα του. Αυτό μάλιστα το θέμα τα τελευταία χρόνια απασχολεί την υπηρεσία μας. Εδώ στην ΕΜΑΚ δεν είμαστε κάτι διαφορετικό, αλλά έχουμε μάθει να διαχειριζόμαστε καλύτερα τον ανθρώπινο παράγοντα», ανέφερε στην «Εφ.Συν.» ο πολύπειρος διοικητής της πλέον «μάχιμης» μονάδας της Πυροσβεστικής και ως παράδειγμα έφερε την αγωνία που πέρασαν οι άνδρες του και οι άλλοι πυροσβέστες όταν, στη φωτιά στα Δερβενοχώρια, έπεσε το πυροσβεστικό αεροπλάνο.

«“Πάει, σκοτωθήκαν τα παιδιά”, σκεφτήκαμε όλοι και λυγίσαμε. Υπό φυσιολογικές συνθήκες θα κλαίγαμε. Ομως ήμασταν αναγκασμένοι για ακόμη μια φορά να πάμε μπροστά. Ετσι είναι: πέφτεις, σηκώνεσαι και συνεχίζεις».

«Συνήθως, όταν συμβαίνει κάτι κακό δεν διαχέουμε την πληροφορία στα νέα παιδιά. Το ίδιο κάναμε όταν χάθηκαν οι δυο συνάδελφοί μας στην Κύπρο.

»Οι παλαιότεροι έχουν μάθει να αντεπεξέρχονται τέτοιες καταστάσεις και αυτοί αναλαμβάνουν να εμψυχώνουν τους νεότερους έπειτα από κάποια απώλεια. Γι’ αυτό, μετά από κάθε επιχείρηση, γίνονται κουβέντες και οι παλαιοί ως πιο έμπειροι αναλαμβάνουν να βοηθήσουν τους νεότερους, καθώς οι συνέπειες στην ψυχολογία τους μπορεί να είναι τραγικές.

»Γεγονός είναι ότι χρειάζεται να γίνει μια ειδική υπηρεσία ψυχολογικής υποστήριξης όχι μόνο για τους πυροσβέστες αλλά και για τις οικογένειές τους. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της ψυχικής κατάρρευσης», μας λέει ο πρώην πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος (ΠΕΑΠΣ) Φίλιππος Παντελεάκος.

Ο κ. Παντελεάκος, με 25ετή υπηρεσία στην Πυροσβεστική -τώρα είναι διοικητής των υπηρεσιών της Δυτικής Αττικής- γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει να έρχεσαι αντιμέτωπος με τη φωτιά:

«Το πρώτο που σκέφτεσαι είναι ότι είσαι τυχερός που δεν σκοτώθηκες. Ακολουθούν ώρες περισυλλογής που συνήθως οδηγούν για κάποιο διάστημα στην πτώση του ηθικού, αλλά και στην απόδοση του προσωπικού, αφού η επόμενη σκέψη είναι: “Δεν πρέπει να κινδυνεύσω”».

Στα μέσα Μαΐου η ΠΕΑΠΣ και η οργάνωση «Μέριμνα» υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας, σύμφωνα με το οποίο η οργάνωση θα συνεισφέρει στην εξειδικευμένη επιμόρφωση στελεχών του Π.Σ., ενώ θα αναλάβει να παρέχει ψυχολογική στήριξη στη σοβαρή αρρώστια ή στο πένθος παιδιών μέχρι 18 ετών που θρηνούν την απώλεια γονιού πυροσβέστη, καθώς και στην οικογένειά του.

«Το πυροσβεστικό επάγγελμα δεν είναι ένα οποιοδήποτε επάγγελμα», μας λέει η επιπυραγός Καλλιόπη Βηλαρά, που υπηρετεί στο Κέντρο Επιχειρήσεων («199») και ως κοινωνική λειτουργός και ψυχοθεραπεύτρια έκανε εξειδικευμένη διπλωματική εργασία με θέμα τις επιδράσεις του στρες και των μετατραυματικών διαταραχών στο προσωπικό της Πυροσβεστικής.

Οι εργασιακές συνθήκες

«Ο πυροσβέστης εκθέτει τη ζωή του σε κίνδυνο αρκετές φορές τη μέρα και καθημερινά αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο τραυματισμού ή και θανάτου, του ιδίου και των συναδέλφων του. Επεμβαίνει σε συμβάντα όπου όλοι οι άλλοι φεύγουν, βρίσκεται σε ένα συνεχές επίπεδο ετοιμότητας και σε ώρες ανίας, τις οποίες συνήθως διαδέχονται ξαφνικές κι απρόσμενες στρεσογόνες καταστάσεις. Ακόμη και όταν ο πυροσβέστης είναι εκτός υπηρεσίας, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να συμβεί ένα γεγονός και να κληθεί να επιστρέψει άρον άρον».

«Αρκετές φορές», μας λέει η συνομιλήτριά μας, «όταν συμβεί να χαθεί μια ζωή σε συμβάν, βιώνεται ως αποτυχία, ανεξάρτητα από το αν οι συνθήκες ήταν τέτοιες που να επέτρεπαν κάτι καλύτερο ή όχι. Ακόμα και το πιο εύκολο συμβάν μπορεί να έχει δυσκολίες που δεν μπορούν να προβλεφθούν. Το σύνηθες μοντέλο, όμως, του πυροσβέστη δεν του επιτρέπει να βγάζει στην επιφάνεια τα συναισθήματά του και πολλές φορές θεωρείται αδυναμία».

Οι εργασιακές συνθήκες επιβαρύνονται από τις συνεχιζόμενες ελλείψεις που παρουσιάζει το Πυροσβεστικό Σώμα και εν περιλήψει εκτέθηκαν από την ΠΕΑΠΣ σε ανοιχτή επιστολή που έστειλαν με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα.

«Ο πυροσβεστικός υπάλληλος μάχεται χωρίς να του έχει χορηγηθεί, εδώ και έτη, στολή πυρκαγιάς. Ενας μεγάλος αριθμός από το προσωπικό δεν έχει το σύνολο των αναγκαίων Μέσων Ατομικής Προστασίας. Το 1/3 του προσωπικού είναι μειωμένης εργασιακής αξιοποίησης, με δεδομένες τις υπάρχουσες πιστώσεις, ενώ εξακολουθεί η επαγγελματική τριχοτόμηση, με ό,τι αυτό σημαίνει για την αποτελεσματικότητά του.

»Δεν έχει θεσμοθετηθεί κανένα πλαίσιο υγείας και ασφάλειας για να προστατέψει τους πυροσβέστες. Η πυρόσβεση υποστηρίζεται από “ώριμα” πυροσβεστικά οχήματα, που αυτή τη στιγμή, ένας μεγάλος αριθμός τους έχει ανάγκη επισκευής. Η υποστήριξη των επιχειρήσεων δασοπυρόσβεσης θα γίνεται από τον μειωμένο αριθμό των “ώριμων” πυροσβεστικών αεροσκαφών», τονιζόταν στην επιστολή.

«Είσαι πυροσβέστης όταν...»
Το τι σημαίνει για τους ίδιους τους πυροσβέστες το επάγγελμά τους το περιγράφει σε ανάρτησή του στις 3 Απριλίου του 2013 στο blog «Πυροσβέστης» ένας από τους συντάκτες του.

«Είσαι πυροσβέστης όταν: Τα παιδιά σου δεν θα τολμήσουν ποτέ να παίξουν μπουγέλο μαζί σου. Κοιτάς συστήματα πυρασφάλειας και εξόδους κινδύνου σε κατάστημα με παιχνίδια. Καταλαβαίνεις τι καίγεται από τη μυρωδιά. Αναρωτιέσαι τι συμβαίνει ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ που ακούς σειρήνες. Πιστεύεις ότι άκουσες σειρήνες, ενώ δεν υπάρχουν.

»Κόβεις την πρότασή σου στη μέση όταν ακούσεις σειρήνες. Ρισκάρεις τη ζωή σου για ανθρώπους που δεν γνωρίζεις. Οι γείτονες σου ζητάνε βοήθεια πριν καλέσουν το 199. Είσαι ατάραχος στο πράσινο φανάρι με ανθρώπους να κορνάρουν πίσω σου, περιμένοντας την κάθετη κίνηση να σταματήσει, γιατί έχεις κόψει αρκετά αυτοκίνητα ώστε να μη θες να είσαι ο επόμενος.

»Σου παίρνει 6 ώρες να τελειώσεις το φαΐ σου. Εχεις κάνει 3 μπάνια και είσαι ο μόνος που δεν καταλαβαίνει ότι μυρίζεις καπνό. Καταλαβαίνεις ότι το νόημα της ζωής ξεπερνά κατά πολύ τους εαυτούς μας.

»Δεν μπορείς να κοιμηθείς τα βράδια γιατί αναρωτιέσαι μήπως έκανες κάτι λάθος και τελικά δεν γλίτωσε εκείνο το παιδί. Στους τοίχους της υπηρεσίας σου υπάρχουν κορνίζες με συναδέλφους που δεν στάθηκαν τυχεροί σε κάποιο συμβάν».

Είκοσι δύο (22) νεκροί πυροσβέστες συμπληρώνουν τον θλιβερό κατάλογο από το 1998 έως σήμερα.

Η αναλυτική λίστα των πυροσβεστών που έχασαν τη ζωή τους

- Πυροσβέστης Χαϊδάς Χρήστος (28). Στις 20 Ιουνίου 2012, κατά τη διάρκεια κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς στον Ασπρόπυργο Αττικής, ένιωσε αδιαθεσία, μεταφέρθηκε άμεσα στο Θριάσιο Νοσοκομείο, όπου και διαπιστώθηκε ο θάνατός του.

- Πυρονόμος Ευαγγέλου Νικόλαος (36). Στις 19 Νοεμβρίου 2011, όταν το πυροσβεστικό όχημα, το οποίο οδηγούσε, ανετράπη σε χορτολιβαδική πυρκαγιά, στην περιοχή της Καλλιθέας, του Δήμου Πρεσπών, στο Νομό Φλώρινας.

- Αντιπύραρχος Καστρής Κωνσταντίνος (49). Στις 22 Αυγούστου 2011, κατά τη διάρκεια κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς στην περιοχή Βαθύ του Δήμου Ανατολικής Μάνης στη Λακωνία.

- Αρχιπυροσβέστης Γιαννοπουλάκης Κωνσταντίνος (46). Τραυματίστηκε σοβαρά όταν στις 25 Μαρτίου 2011, το πυροσβεστικό όχημα στο οποίο επέβαινε, ανετράπη στην περιοχή Άνω Αρχανών, στο Ηράκλειο Κρήτης, ενώ κατευθύνονταν για εξακρίβωση πυρκαγιάς εν υπαίθρω. Μετά από πολυήμερη νοσηλεία εξέπνευσε στις 20 Αυγούστου 2011.

- Εποχικός Πυροσβέστης Τσώκος Ιωάννης (23). Μέλος της εθελοντικής ομάδας για την πρόληψη και καταστολή πυρκαγιών στο Δ.Δ. Μίστρου του Δήμου Διρφύων Νομού Ευβοίας όπου διέμενε.

Έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς, στην περιοχή του Μίστρου της Εύβοιας, στις 26 Αυγούστου 2007, μαζί με το συνάδελφό του εποχικό πυροσβέστη Γιαπλέ Δημήτριο, 25 ετών.

- Εποχικός Πυροσβέστης Τζούμας Ανδρέας (43). Στις 24 Αυγούστου 2007 κατά τη διάρκεια κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς, στην περιοχή της Ζαχάρως Ηλείας, μαζί με τους συναδέλφους του εποχικούς πυρ/στες Δρακόπουλο Ιωάννη και Νιάρχο Αθανάσιο, 29 και 44 χρόνων αντίστοιχα.

- Εποχικός Πυροσβέστης Δούνιας Κωνσταντίνος (43). Στις 24 Αυγούστου 2007 κατά τη διάρκεια κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς, στην περιοχή της Αρεόπολης Λακωνίας.

- Εποχικός Πυροσβέστης Μαρκάκης Στυλιανός (37). Στις 11 Ιουλίου 2007 κατά τη διάρκεια κατάσβεσης δασικής πυρκαγιάς, στην περιοχή Δοξαρό του Δήμου Κουκουλώνα, του Νομού Ρεθύμνης, μαζί με τους συναδέλφους του εποχικούς πυροσβέστες, Κορομηλά Νικήτα, 34, και Τζανάκη Ηρακλή 40 χρόνων.

-Αντιπύραρχος Γκάτσος Ηλίας (48). Ο τραυματισμός που υπέστη κατά την κατάσβεση δασικής πυρκαγιάς στον Ταΰγετο, στις 14 Ιουνίου 2000, αποδείχθηκε μοιραίος.

Στις 23 Ιουλίου, ύστερα από δοκιμασία 37 ημερών στη μονάδα εντατικής θεραπείας του 401 Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών, έχασε τελικά τη μάχη με το θάνατο.

- Εποχικός Πυροσβέστης Καρβουνιάρης Σταύρος (31). Έχασε τη ζωή του μαζί με την εποχική πυροσβέστρια Ι. Τασοπούλου, στις 28-7-1999, κατά την κατάσβεση δασικής πυρκαγιάς στη βορειοδυτική Χίο.

Στην ίδια πυρκαγιά έχασε τη ζωή της η αρραβωνιαστικιά του, εποχική πυροσβέστρια Τασοπούλου Ιωάννα 27 ετών και υπέστη σοβαρά εγκαύματα ο Ανθυποπυραγός Άγγελος Μπαρμπαγιάννης.

- Πυροσβέστης Σκούρτης Παύλος (27). Ο θάνατός του σημειώθηκε στις 15 Ιουλίου 1999, στη θέση Κρεμαστός Λαγός στη Βάρη, όταν το πυροσβεστικό όχημα, στο οποίο επέβαινε μαζί με το συνομήλικο συνάδελφό του Πυροσβέστη Ανδρέα Μπόσινα, εξετράπη της πορείας του, την ώρα που μετέβαιναν σε συμβάν.

- Αρχιπυροσβέστης Μαλούκος Δημήτριος (47). Έχασε τη ζωή του μαζί με τους συναδέλφους του Αρχιπυροσβέστη Θεμιστοκλή Μαυραειδή 41 ετών, τον πυροσβέστη Αλέξανδρο Διαβολή 26 χρονών και τον εθελοντή πυροσβέστη του Δήμου Καισαριανής Δημήτρη Καραμολέγκο 20 ετών, στις 22 Ιουλίου 1998, κατά την κατάσβεση δασικής πυρκαγιάς στην περιοχή του Καρέα.