Αν συναντηθούν τυχαία στο δρόμο, μετά από πολλά χρόνια, δύο παλιοί καλοί φίλοι και συμμαθητές, το πιθανότερο είναι να σταματήσει η κυκλοφορία. Μετά από τα πρώτα «θυμάσαι ρε…» ακολουθεί ο καφές, η νοσταλγία και τα ταξίδια στο τότε, που μόνο παλιοί συμμαθητές μπορούν να κάνουν γιατί έχουν και τους χάρτες και τους κώδικες.
Μια τέτοια συνάντηση, όμως, μπορεί απρόβλεπτα να οδηγήσει σε γεγονότα και καταστάσεις που ξεπερνούν τα όρια μιας περιπέτειας, όπως εκρηκτικά συμβαίνει και στο «Πες κι άλλο ψέμα, Οδυσσέα».
Στην εξέλιξη του μύθου, αλλάζουν σταδιακά όλα και αναδεικνύεται μέσα από την αφήγηση το άλλοτε και το τώρα μιας αθεράπευτα νοσταλγικής Ελλάδας που γελά και δακρύζει στο ραγισμένο καθρέφτη της. Ο βασικός μύθος
Στην ώριμη φάση της επαγγελματικής τους πορείας, δύο παλιοί συμμαθητές και αχώριστοι φίλοι βιώνουν μια Ελλάδα διαφορετική από εκείνη που αναπολούν. Ο αφηγητής και ο φίλος του, Λευτέρης Μιχελής, καθηγητής των Νέων Τεχνολογιών στο Τμήμα ΜΜΕ του Πανεπιστημίου της Αθήνας, είναι άνθρωποι με δημιουργική καρτεσιανή αντίληψη αλλά και λόγια ευαισθησία.
Ο καθηγητής, σε συμφωνία με γνωστό του διευθυντή μεγάλης εφημερίδας, αναθέτει σε ομάδα φοιτητών του να ερευνήσουν ένα αρχείο, να επιλέξουν τα ενδιαφέροντα άρθρα και παράλληλα να γράψουν δικά τους κείμενα, με τελικό σκοπό να διαμορφωθεί ένα βιβλίο που θα διανείμει η εφημερίδα, με το κυριακάτικο φύλλο της.
Το εγχείρημα δημιουργεί εντάσεις και αντιπαραθέσεις που εξελίσσονται σε μομφή προς τον καθηγητή και καταλήγουν σε γενική ρήξη. Στην προσπάθεια να αποτρέψει τη σύγκρουση, ο καθηγητής τραυματίζεται σοβαρά με αποτέλεσμα την απώλεια της μνήμης του. Μια ζωή που υπήρξε έντονα δημιουργική και συναισθηματική βυθίζεται στο σκοτάδι.
Ο φίλος του προσπαθεί με κάθε τρόπο να τον βοηθήσει να επαναφέρει τη μνήμη του και τη ζωή του. Τα πρόσωπα της νιότης τους παρελαύνουν ξανά μέσα από περιστατικά και ιστορίες που σε στιγμές νοσταλγίας είχαν οι ίδιοι διηγηθεί. Ένα από τα πρόσωπα του μύθου είναι και η σύζυγος του καθηγητή, η Κάτια, που ενώ υπάρχει δίπλα του, απουσιάζει από τη μνήμη και την προηγούμενη ζωή του, μέχρι που ένα παλιό ερωτικό γράμμα την επαναφέρει ως μνήμη και ως αγκαλιά δίνοντας έτσι συνέχεια στη ζωή.
Οι διάλογοι του βιβλίου
Οι διάλογοι που περιέχονται στο βιβλίο, δεν αποτελούν μόνο τα εργαλεία της αφήγησης και των χαρακτήρων, αλλά σχεδόν πάντα προχωρούν πιο πέρα, αναζητούν, ερευνούν, σχολιάζουν απαντούν και συχνά ξαφνιάζουν. Γενικά το βιβλίο δεν αφηγείται απλά μια ιστορία, αλλά τα δρώμενα δίνουν αφορμές για διαλόγους που συνήθως ξεπερνούν τη δράση.
Αυτόνομα κείμενα ως μέρος της πλοκής
Τα περισσότερα από όσα περιέχονται στην αφήγηση και στους διαλόγους αναφέρονται στην προσπάθεια των φοιτητών να διαμορφώσουν τα κείμενα ενός βιβλίου. Αυτό τους αναγκάζει να επιλέξουν και να γράψουν οι ίδιοι κείμενα που ενώ φαίνονται αυτόνομα – και κινούνται από το γκροτέσκο στη συγκίνηση και τη σύγκρουση – στην ουσία αποτελούν τα δομικά στοιχεία που συνθέτουν το έργο. Έτσι στην αναζήτηση των θεμάτων και στη διαφοροποίηση του ύφους της γραφής, ο αναγνώστης υποσυνείδητα γίνεται και αυτός αξιολογητής και αναζητά το θέμα και το είδος της γραφής που εκφράζει καλύτερα και τον ίδιο, μετέχοντας πιο ενεργά στην εξέλιξη του μύθου.
Επίμετρο
Το «Πες κι άλλο ψέμα, Οδυσσέα» είναι το κατεξοχήν αφήγημα της νιότης. Ανασταίνεται, αναπτύσσεται, αλλάζει και ωριμάζει, όπως ακριβώς ένα παιδί γεννιέται, μεγαλώνει, μαθαίνει και αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Ξεκινάει με λόγο διασκεδαστικό που συνοδεύει ευχάριστα τις αναμνήσεις της εφηβείας, σύντομα όμως μας εισάγει στην ώριμη νιότη, με τα προβλήματα, τις συγκρούσεις και τις τραυματισμένες στην εποχή μας προοπτικές της.
Στην ιστορία αυτή, που έχει ως φόντο το σχολείο των Ελλήνων, η έρευνα, η επιστήμη και η ποίηση γίνονται εργαλεία του λόγου που βοηθούν αποτελεσματικά την αφήγηση, όχι μόνο να περιγράψει, αλλά και να χαρτογραφήσει το εκπαιδευτικό, το πολιτικό και το κοινωνικό στίγμα της – δια βίου – νιότης.
Ο «Οδυσσέας» του Νικηφόρου Μαρκάκη δε λέει, τελικά, κανένα ψέμα. Ταξιδεύει με «το καραβάκι του μυαλού» στην ενδοχώρα του νου και της ψυχής και περιγράφει με τη λογική αυτά που βλέπει και με το συναίσθημα αυτά που θα ήθελε να δει. Όπως περίπου δρουν και μέσα στο βιβλίο δυο φιλικές σκιές του μύθου, ο Τσάρλυ Τσάπλιν και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν.
Αφορμές και περιστατικά που οδήγησαν στη συγγραφή του βιβλίου
Πριν από αρκετά χρόνια, το 1990, ο Μιχάλης Μεϊμάρης, καθηγητής των Νέων Τεχνολογιών στο τμήμα ΜΜΕ του Πανεπιστημίου της Αθήνας, ζήτησε από το φίλο του Νικηφόρο Μαρκάκη να του δώσει ένα αρχείο που διατηρούσε σχετικό με την εκπαίδευση. Τα εκρηκτικά πρωτοσέλιδα των εφημερίδων – όλων των πολιτικών αποχρώσεων – κυρίως τις περιόδους των εξετάσεων και των μεταρρυθμίσεων – θα αποτελούσαν το αντικείμενο έρευνας των φοιτητών.
Έπρεπε να εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο τα έντυπα μέσα της εποχής επηρεάζουν και διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις των αναγνωστών.
Η έρευνα έγινε, καταγράφηκε το συμπέρασμα και τελείωσε το περιστατικό, το οποίο, όμως, έδωσε την αφορμή και δημιούργησε τη βάση στην οποία στηρίχθηκε ο σημερινός μύθος. Όλα όσα ακολουθούν είναι, φυσικά, μυθοπλασία.
Ο Νικηφόρος Μαρκάκης πίστευε πάντα ότι η αφήγηση και η γραφή αποτελούν βασικό στοιχείο και εργαλείο, όχι μόνο της επικοινωνίας, αλλά και της εκπαίδευσης και αναζητούσε διαρκώς τρόπους να το αναδείξει. Σήμερα, μετά από σαράντα χρόνια εκπαιδευτικής θητείας, ο «Οδυσσέας» αναλαμβάνει με το «ψέμα» και το μύθο του να αφηγηθεί την «αλήθεια» του συγγραφέα.
Για την παρουσίαση
Νικηφόρος Μαρκάκης, Πες και άλλο ψέμα Οδυσσέα, Μυθ-ιστόρημα για την αχαρτογράφητη νιότη,
Εκδόσεις ΜΕΘΟΔΙΚΟ
Παρασκευή 3 Ιουνίου, 19:00 στο Public Συντάγματος
Με αφορμή το βιβλίο, η Αλίκη Καγιαλόγλου διαβάζει, τραγουδά και παίζει.
Μαζί της διαβάζουν αποσπάσματα ο καθηγητής Μιχάλης Μεϊμάρης και ο συγγραφέας.
Σύντομο βιογραφικό
Ο Νικηφόρος Μαρκάκης σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και ασχολήθηκε, κυρίως, με την εκπαίδευση. Από το 1978 επιμελείται και εκδίδει εκπαιδευτικά βιβλία και από το 1983 συμμετέχει σε συγγραφή σχολικών βιβλίων.
Το 2006 εγκρίθηκε το βιβλίο της συγγραφικής του ομάδας: «Μαθηματικά Α΄ Γυμνασίου» και διδάσκεται στα ελληνικά σχολεία.
Το 2000 δημιούργησε για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σειρά βιντεομαθημάτων με θέμα: «Ο κόσμος των μαθηματικών». Το 1996 στο Φεστιβάλ της Aλεξάνδρειας πήρε, μαζί με το σκηνοθέτη Γιώργο Ζερβουλάκο, το βραβείο καλύτερου σεναρίου για την ταινία: «Με τον Ορφέα τον Αύγουστο».
Έχει εκδώσει το διήγημα «Κελί με θέα» (1984) και τη νουβέλα «Undernet Story» (2001)
