Υπόμνημα
Αρχιμανδρίτου Σεραφείμ Δημητρίου,
εφημερίου του Ιερού Ναού Αγίας Μαρίνης Ηλιουπόλεως
και προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Αυτού.
 

Προς τον τε εντιμολογιώτατο Δήμαρχο Ηλιουπόλεως,
τον αξιότιμο Πρόεδρο και τα ερίτιμα και αξιότιμα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Αυτής, Περί του εν Αγία Μαρίνα Κοιμητηρίου Ηλιουπόλεως.

Με ιδιαίτερη χαρά αναγνώσαμε ότι στην ημερήσια διάταξη της προσεχούς συνεδριάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου την Πέμπτη 14 Απριλίου και ώρα 16:30, στην ειδική αίθουσα συνεδριάσεων του Δημαρχιακού Μεγάρου «Κώστας Κονδύλης» (Σοφοκλή Βενιζέλου 114), περιλαμβάνεται στην σειρά 3, το θέμα «Ενημέρωση – συζήτηση για τη λειτουργία του Δημοτικού Κοιμητηρίου».

Μετά την πρόσφατη, το Σάββατο Α΄ Νηστειών, από άμβωνος στον κοιμητηριακό Ναό Αναστάσεως Κυρίου, πρόσκληση του υπογράφοντος προς τον Εντιμολογιώτατο Δήμαρχο και τους παρισταμένους αξιοτίμους Δημοτικούς Συμβούλους, περί της ανάγκης άμεσης παρέμβασης σε ανώτερα και ανώτατα κλιμάκια της τοπικής αυτοδιοίκησης και πολιτικής πραγματικότητάς, για το θέμα του κορεσμού του υπάρχοντος κοιμητηρίου, την πιθανή δημιουργία Β΄ Κοιμητηρίου Ηλιουπόλεως, αλλά και άλλων θεμάτων που αφορούν την καλή λειτουργία του υπάρχοντος με αγαθή διάθεση καταγράφω τα κάτωθι.

Κοιμητηριακός Ναός

Στο άρθρο 14 παράγραφος 3 του 8/1979 Κανονισμού της Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος που εδράζεται στο νόμο 590 /1977 αναφέρεται ότι :
3) α) Οι υπό την διοίκησιν και διαχείρισιν των Δήμων τελούντες Ιεροί Ναοί Κοιμητηρίων διοικούνται υπό πενταμελούς Επιτροπής αποτελουμένης εκ του Εφημερίου του Ναού ή επί πλειόντων Εφημερίων εκ του υπό του οικείου Μητροπολίτου οριζομένου, ως Προέδρου και τεσσάρων λαϊκών μελών, εκ των οποίων το μεν εν διορίζεται υπό του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, τα δε έτερα τρία υπό του Δημοτικού Συμβουλίου επί τριετεί θητεία.
β) Η Επιτροπή αύτη, καλούμενη Κοσμητεία του Ναού, επιμελείται της ευκοσμίας και ευπρεπείας αυτού και των εν αυτώ.
γ) Τα έσοδα των Ναών τούτων, των οποίων η διαχείρισις γίνεται κατά τας περί διοικήσεως και διαχειρίσεως της Δημοτικής και Κοινοτικής περιουσίας κειμένας διατάξεις, διατίθενται αποκλειστικώς και μόνον δια την λειτουργίαν και συντήρησιν και εις καλήν κατάστασιν διατήρησιν του Ναού και τας ανάγκας αυτού. Εν περιπτώσει, καθ' ην υπάρχουσι περισσεύματα, ταύτα διατίθενται υπέρ Δημοτικών ή Εκκλησιαστικών Ευαγών Ιδρυμάτων της περιφερείας του Δήμου ή της Κοινότητος, τοιούτων δε μη υπαρχόντων εντός της περιφερείας του Δήμου ή της Κοινότητος, διατίθενται υπέρ των Ιδρυμάτων της Ι.Μητροπόλεως.
4) Ο αριθμός των θέσεων των Εφημεριών, Ιεροψαλτών και Νεωκόρων των υπό την διοίκησιν και διαχείρισιν των Δήμων ή Κοινοτήτων τελούντων μη Ενοριακών Ιερών Ναών των Κοιμητηρίων καθορίζεται δια κοινής αποφάσεως των οικείων Μητροπολίτου και Δημάρχου ή Προέδρου της Κοινότητας.
5) Η πλήρωσις των κατά την προηγουμένην παράγραφον θέσεων ενεργείται προκειμένου περί των Εφημεριών και Διακόνων δι' αποφάσεως του οικείου Μητροπολίτου, προκειμένου δε περί των λοιπών (Ιεροψαλτών και Νεωκόρων) δια κοινής αποφάσεως του Μητροπολίτου και του οικείου Δημάρχου ή του Προέδρου της Κοινότητας. Ο βασικός μισθός μετά των προσαυξήσεων και των επιδομάτων του κατά την παρούσαν παράγραφον προσωπικού καθορίζεται κατά τας εκάστοτε περί μισθοδοσίας Εφημερίων, ιεροψαλτών και νεωκόρων, των ενοριακών Ναών ισχύουσας διατάξεις και καταβάλλεται εκ των εσόδων των Ιερών Ναών των Κοιμητηρίων.
6) Η απόλυσις των Εφημερίων, Διακόνων, ιεροψαλτών και νεωκόρων, τα των αδειών και ποινών και η καθ' όλου επ' αυτών δικαιοδοσία ως και η όλη εποπτεία της εκκλησιαστικής τάξεως και ευκοσμίας εις τα Κοιμητήρια και τους Ναούς αυτών, ασκείται υπό του οικείου Μητροπολίτου.
7) Εάν, κατά την κρίσιν του οικείου Μητροπολίτου, δύνανται Εφημέριοι Ενοριακών Ναών να ανταποκρίνωνται εις τα ανάγκας των Κοιμητηρίων, δεν διορίζονται Ειδικοί Εφημέριοι. Εις την περίπτωσιν ταύτην Πρόεδρος της Κοσμητείας είναι ο υπό του οικείου Μητροπολίτου οριζόμενος Εφημέριος.
8) Κοιμητήρια τελούνται υπό την διοίκησιν και διαχείρισιν Δήμων και Κοινοτήτων ή Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων, τίθενται υπό την Διοίκησιν και Διαχείρισιν Ενοριακού τινος Ναού κατ' απόφασιν του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, εφ' όσον οι οικείοι Δήμοι ή Κοινότητες ή τα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα δεν εκπληρούσι τας υπό του παρόντος άρθρου επιβαλλομένας υποχρεώσεις των. Η απόφασις αυτή λαμβάνεται, είτε κατόπιν αιτήσεως του οικείου Μητροπολίτου ή του οικείου Δήμου ή Κοινότητος ή Φιλανθρωπικού Ιδρύματος και βεβαιωτικής αποφάσεως του αρμόδιου Πρωτοδίκου. Εις την περίπτωσιν ταύτην, ο αναλαμβάνων την διοίκησιν και διαχείρισιν του Κοιμητηρίου Ενοριακός Ναός αναλαμβάνει και τας βαρύνουσας τους Οργανισμούς τούτους υποχρεώσεις.
9) Εφημέριοι Κοιμητηρίων πόλεων άνω των 100.000 κατοίκων συμπληρώσαντες ή μη το υπό του Νόμου οριζόμενον όριον ηλικίας εξόδου των εκ της υπηρεσίας, μη δυνάμενοι να ανταποκριθώσιν εις τα καθήκοντά των, δύνανται είτε τη αιτήσει των είτε τη προτάσει του οικείου Μητροπολίτου μετ' απόφασιν της Υγειονομικής Υπηρεσίας του οικείου Δήμου και έγκρισιν του οικείου Μητροπολίτου, να αποχωρήσωσιν εκ της υπηρεσίας των Κοιμητηρίων και τα τεθώσιν εις την δίαθεσιν της οικείας Ιεράς Μητροπόλεως. Κτηθέντα δικαιώματα υπό εφημερίων Κοιμητηρίων του προηγούμενου εδαφίου, δυνάμει των κειμένων διατάξεων δεν καταργούνται.
10) Τα δικαιώματα εξ ιεροπραξιών εν τοις μη ενοριακοίς Ναοίς των Κοιμητηρίων, καθορίζονται δι' αποφάσεως του Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου μετά σύμφωνον γνώμην του οικείου Μητροπολίτου».
Πάντα τα ανωτέρω, διερωτώμεθα αν ποτέ εφαρμόστηκαν στον Ναό Αναστάσεως Κυρίου, Κοιμητηρίου Ηλιουπόλεως, ο οποίος υπάγεται στα γεωγραφικά όρια της ενορίας Αγίας Μαρίνης. Και διερωτώμεθα γιατί δεν συμμορφώθηκε ο Δήμος μας στις οδηγίες του ποτέ Υφυπουργού Εσωτερικών Αθανασίου Νάκου περί των ανωτέρω; Οι πρόσφατες οδηγίες του Υφυπουργού Γ. Μπαλάφα αποδεικνύονται εκ των πράγματων λανθασμένες αφού ο Κανονισμός 8 του ν 590/77 έπεται του ν 547/77 τον οποίον επικαλείται, και άρα ισχύει ο μεταγενέστερος.
Κατά την άποψη μου, ο Δήμος υποχρεούται στην συμμόρφωση του στα όσα ο νόμος ορίζει και εκ τούτων στο να συγκροτήσει άμεσα την κοσμητεία με πρόεδρο τον ορισθέντα υπό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών κληρικό και μέλη τα προβλεπόμενα. Η εφαρμογή του κανονισμού 8 θα δώσει λύση και στο υφιστάμενο κενό του Καλλικράτη,που δεν ρύθμισε τον τρόπο πρόσληψης των ειδικώς συνεργατών του Ναού, που δεν μπορεί να γίνει άλλως, εξ όσων ο κανονισμός 8 ορίζει.
Το ότι έως σήμερα δεν έγινε προσφυγή κατά του Δήμου για την παραπάνω παράλειψη του, αλλά και την ψήφιση του άρθρου 13 του κανονισμού λειτουργίας του κοιμητηρίου, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει αύριο, κατά τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 8. Ούτε αποκλείεται να ζήσουμε ότι συνέβη προ 15ετίας στο κοιμητήριο Νέας Σμύρνης.

Εκκλησιαζόμενοι στον Κοιμητηριακό Ναό

Οι κατά τις Κυριακές και εορτές εκκλησιαζόμενοι εις τον κοιμητηριακό ναό είναι ως επί το πλείστον κάτοικοι της γύρω περιοχής, δηλαδή ενορίτες των υπαγομένων στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών ενοριών της Αγίας Μαρίνης και των Αγίων Τιμοθέου και Μαύρας, αλλά και της υπαγομένου στην Μητρόπολη Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού ενορίας Αγίου Γεωργίου Καρέα. Οι άνθρωποι αυτοί, εξαιτίας των ανωτέρω, στερούνται των πνευματικών ευεργετημάτων τα οποία βιώνουν οι εκκλησιαζόμενοι στους ενοριακούς ναούς και τα λοιπά παρεκκλήσια.
Για παράδειγμα, κάθε Κυριακή δεν λαμβάνουν το φύλλο της Φωνής του Κυρίου, ούτε ασκούν την φιλανθρωπία κατά τα οριζόμενα υπό της Ιεράς Συνόδου και των κατά τόπους Εκκλησιών. Όταν προσπαθήσαμε να εφαρμόσουμε τις περί τούτου εντολές της Αρχιεπισκοπής, υπάλληλος του Δήμου που μάλλον ως φαίνεται απλά είναι ωφελούμενος από την Εκκλησία χωρίς να είναι μέλος της, καθοδήγησε τον τότε υπεύθυνο Κοιμητηρίου Αντιδήμαρχο ή Δημοτικό Σύμβουλο, να επιβάλει την διακοπή των δισκοφοριών και να αποτρέψει την τοποθέτηση του συλλέκτου φιλανθρωπίας. Η μη αναφορά αρμοδίως των ατακτησάντων δεν έγινε από αδυναμία, αλλά από ανοχή.

Λειτουργικότητα και διαθεσιμότητα.

Τα τελευταία χρόνια από όλες τις διοικήσεις έγιναν κατά καιρούς αποσπασματικές παρεμβάσεις στο κοιμητήριο, πιθανόν προς επίτευξη του επί του ναού επιγράμματος «ο χώρος να είναι φιλικός και ανθρώπινος». Από αυτές όμως αντί οφέλους προέκυψε μέγιστο πρόβλημα, όπως στους διαδρόμους των τομέων Δ΄ και Γ΄, στους οποίους πέραν της επικινδυνότητας τους, δεν είναι ασφαλής ούτε η μεταφορά των σορών αφού οι νεκροπομποί βαδίζουν αναγκαστικά με το κάθε πόδι τους σε διαφορετικό επίπεδο. Το ότι έως σήμερα δεν έχουμε καταγράψει γελοίες καταστάσεις, οφείλεται στις υπερπροσπάθειες τους. Επιπλέον από τα φερόμενα ως έργα αναπλάσεως, προέκυψαν το καλωσόρισμα των επισκεπτών του κοιμητηρίου δια της δημιουργίας αφεδρώνων, στους οποίους βέβαια δεν μπορεί να εισέλθει άνθρωπος ύψους άνω του 1.75, αλλά και η δημιουργία νέου γραφείου, στο οποίο πρέπει να έχεις κάνει αθλητική προθέρμανση για να ανέβεις τις τόσες βαθμίδες πρόσβασης του, χωρίς να προβλεφθεί κάτι για άτομα με κινητική η γεροντική αδυναμία.

Πολλά ακόμα θα μπορούσαμε να καταδείξουμε ως περιττά ή απλά έργα σπατάλης χρήματος, αλλά μένουμε στο θέμα της διαθεσιμότητας τάφων και του τρόπου αντιμετώπισης του. Η αδιαφορία των διοικήσεων, για την πρόβλεψη των αναγκών που θα προκύπτανε από την ανάπτυξη της πόλης και τον οικοδομικό οργασμό της περασμένης 20αετίας, μας έφερε στο γεγονός την πολυήμερης αναμονής για ταφές, λόγο της έλλειψης διαθεσίμων τάφων. Βέβαια αυτό προκαλεί επιπλέον έσοδα στο Δήμο, από τις δηλούμενες πλέον πολυήμερες φυλάξεις στους ψυκτικούς θαλάμους, αλλά παράλληλα, προκαλεί επιπλέον πόνο και οργή στους ψηφοφόρους δημότες.

Όταν οι μακαριστές κτητόρισσες του κοιμητηρίου, Μοναχές Μαγδαληνή, Νυμφοδώρα και Μαρία έσκαβαν τους τάφους και δημιουργούσαν σταδιακά το κοιμητήριο για την αραιοκατοικημένη μικρή κοινότητα, δεν φαντάζονταν ότι θα έπρεπε, τότε που δεν υπήρχαν ζώνες Υμηττού και ανεγκέφαλοι ψευδοοικολόγοι, να επεκτείνουν τα όρια του έξω από τα αρχικά επίπεδα και στα γειτονικά πρανή, πράγμα που έγινε αργότερα χωρίς όμως προοπτικές.

Πλέον η επέκταση του Κοιμητηρίου στο ανατολικό εκτός αυτού τρίγωνο ή με δημιουργία υπόγειας πρόσβασης, στον βόρειο χέρσο χώρο, νοτιοανατολικά του 12ου Δημοτικού Σχολείου, κρίνεται τουλάχιστον απαραίτητο στο να διερευνηθεί. Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα μπορεί να αναμορφωθεί σταδιακά και το υπάρχον κοιμητήριο, ώστε να γίνουν μεγαλύτεροι διάδρομοι και σωστότερη κατανομή των τάφων σε επίπεδα, που δεν θα δημιουργούν την σημερινή εικόνα με τα αδιάβατα μνημεία.

Οι πιθανές σε μια τέτοια επέκταση αντιδράσεις των περιοίκων, οι οποίοι σημειωτέων βρήκαν το κοιμητήριο όταν απέκτησαν τις ιδιοκτησίες τους, δεν θα προκαλέσουν αξιόλογο πολιτικό κόστος στους μελλοντικώς υποψηφίους Δημάρχους, οι οποίοι πιθανόν θα συναινέσουν σε κάτι τέτοιο.

Μάλιστα θα ωφεληθούν από όσους δεν θα προστρέχουν εκλιπαρούντες για την εξεύρεση τάφου, προβαίνοντας μάλιστα ως παρατηρήθηκε στο παρελθόν, δια δωροδοκίας σε πρόωρες εκταφές ατόμων που τα αδιάλυτα σώματα τους έμειναν εκτεθειμένα στην οροφή του χωνευτηρίου, έως την ημέρα που θα διαπίστωναν οι συγγενείς το ότι ο νεκρός τους σκυλεύτηκε για 300,00 ευρώ.

Άλλη λύση θα ήταν η δημιουργία Β΄ κοιμητηρίου στα νοτιότερα του Δήμου όρια, κάτι που θα μπορούσε να γίνει παράλληλα και με την δημιουργία αποτεφρωτήρα, αφού η προοδευτικότητα και ο μηδενισμός, μας έφεραν στο απολαμβάνουμε την κατά το παρελθόν κατάρα «φωτιά να σε κάψει» και την εν συνεχεία σύνθλιψη σε μηχανικό σπαστήρα (μίξερ) των οστών.

Εκεί θα μπορούσε σε ανεξάρτητους χώρους να κατασκευαστεί το κοιμητήριο και το αποτεφρωτήριο, ώστε να μην υπάρχει μεταξύ τους επικοινωνία και έτσι να γίνει σεβαστή και η αντίθεση της Ιεράς Συνόδου όπως εκφράστηκε στην τελευταία Συνεδρία Της, στις 8/4/2016, όταν αποφάσισε «να συναινέσει, ώστε εντός της εκτάσεως, την οποία η Εκκλησία της Ελλάδος είχε παραχωρήσει το 1992 και σήμερα λειτουργεί ως διαδημοτικό κοιμητήριο Σχιστού, να διατεθεί τμήμα 20 στρεμμάτων για τον ενταφιασμό μουσουλμάνων» και να καταλήξει με το ότι «Η Δ.Ι.Σ. εμμένει στη θέση της ότι αντιτίθεται στη δημιουργία αποτεφρωτηρίων εντός των κοιμητηρίων, καθώς πέραν της πρόκλησης θρησκευτικής σύγχυσης, θα προκληθούν προστριβές και αντιπαραθέσεις με συνέπειες τη διατάραξη της ησυχίας του χώρου και της κοινωνικής ειρήνης».

Ταύτα και δια ταύτα, μετά της εν Χριστώ αγάπης προς πάντας Υμάς και με την ευχή για καλή δύναμη στα εξ Υμών μέλη της Εκκλησίας, για τον αγώνα της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, αλλά και την εξ ύψους φώτιση για γνώση της αλήθειας που ελευθερώνει από τα δεσμά των ιδεοληψιών, των όσων εξ Υμών αποβάλατε το Άγιο Βάπτισμα αυτοαφοριζόμενοι της Αγίας Εκκλησίας, επιλέγοντας να μην μετέχετε στα Ιερά Μυστήρια της Θείας Ευχαριστίας, Εξομολογήσεως και Γάμου, πράγμα που οδηγεί στην έλλειψη κάθε ελπίδας στην πρόσκαιρη τούτη ζωή, αλλά και την μη κατανόηση του μυστηρίου του Θανάτου ως της αρχής της όντως Ζωής, με την επιστροφή μας στην κοινωνία πρόσωπο προς πρόσωπο με τον Δημιουργό μας.

Καλή Ανάσταση για όλους
ελάχιστος εν τοις αδελφοίς μου

Πρεσβύτερος Σεραφείμ Δημητρίου