Μέχρι σήμερα η κεντρική πολιτική επιλογή για τη διαχείριση των απορριμμάτων ακολουθούσε το συγκεντρωτικό - φιλοεργολαβικό μοντέλο, με βασικό άξονα την παραγωγή πολλών σύμμεικτων αποβλήτων και την μετέπειτα επεξεργασία τους σε κεντρικές μονάδες μηχανικής επεξεργασίας με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση και την καύση (βλέπε, ακυρωμένους σήμερα, διαγωνισμούς ΣΔΙΤ για την κατασκευή και λειτουργία κεντρικών μονάδων για 25-27 χρόνια).
Επιπρόσθετα, η κεντρική διοίκηση εκχωρούσε πρακτικά όλες τις δραστηριότητες διαχείρισης (από την αποκομιδή, έως την καύση και τη διάθεση) στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, υποβαθμίζοντας παράλληλα το δημόσιο - κοινωνικό χαρακτήρα τους και κάθε ίχνος κοινωνικού ελέγχου, με συνέπεια την εκτόξευση του κόστους διαχείρισης και των δημοτικών τελών.
Ουσιαστικά αρνιόταν να υποστηρίξει πολιτικές πρόληψης, μείωσης των απορριμμάτων, διαλογής στην πηγή, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Ως αποτέλεσμα, σήμερα η συγκέντρωση ανακυκλωσίμων είναι κατά κανόνα πολύ μικρή και η επεξεργασία τους γίνεται από ιδιωτικούς φορείς σε κεντρικές μονάδες (ΚΔΑΥ της ΕΕΑΑ, ΕΜΑΚ άνω Λιοσίων, κλπ). Η ΗΛΙΟΥ-πόλις από το 2013 είχε επισημάνει ότι πρόκειται για ένα μοντέλο με αντιπεριβαλλοντικό και αντικοινωνικό χαρακτήρα που επιβαρύνει με υπέρογκα κόστη δήμους και δημότες και ωφελεί αποκλειστικά τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και τους εργολάβους.
Σήμερα η κεντρική διοίκηση, και υπό το βάρος των ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της (επιβολή προστίμων λειτουργίας χωματερών, ειδικού τέλους ταφής, κλπ), επιχειρεί να εισάγει ένα νέο μοντέλο διαχείρισης των απορριμάτων: το μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης με έμφαση στην προδιαλογή των υλικών.
Στον πυρήνα της νέας αυτής λογικής βρίσκεται η μεγιστοποίηση της ποσότητας των αποβλήτων που ολοκληρώνουν τον κύκλο της διαχείρισής τους σε δημοτικό ή διαδημοτικό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα ελαχιστοποιείται η ποσότητα και βελτιώνεται η ποιότητα αυτών που πρέπει να οδηγηθούν σε περιφερειακές ή διαπεριφερειακές υποδομές για επεξεργασία ή για ταφή. Πρόκειται για ουσιαστική αλλαγή στη φιλοσοφία διαχείρισης των αποβλήτων, που δίνει έμφαση στη προδιαλογή στη πηγή και στη δημιουργία δημοτικών υποδομών ήπιας διαχείρισης, με στόχο το μέγιστο οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό όφελος.
Η προσπάθεια αυτή υποστηρίζεται από ανάλογο νομικό πλαίσιο σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο: ΕΣΔΑ (εθνικό Σχέδιο, 2015), ΠΕΣΔΑ Αττικής (για την περιφέρεια μας) που θέτουν ποσοτικούς αλλά και ποιοτικούς στόχους για το 2020. Στο πλαίσιο αυτό αποτελεί δεσμευτική υποχρέωση κάθε Δήμου η σύνταξη ενός ΤΣΔ, δηλαδή ενός τοπικού σχεδίου διαχείρισης των αποβλήτων στην πόλη τους.
Τα ΤΣΔ είναι ιδιαίτερα σημαντικά γιατί εξειδικεύουν και καθορίζουν το εύρος της προδιαλογής που θα επιτευχθεί σε τοπικό επίπεδο καθώς και τη γρήγορη και αποτελεσματική δημιουργία δημοτικών υποδομών ήπιας διαχείρισης των αποβλήτων.
Στην Ηλιούπολη, η διαχείριση των αποβλήτων ακολουθεί μέχρι σήμερα το τυπικό συγκεντρωτικό μοντέλο. Στην πόλη μας, σύμφωνα με τα στοιχεία του Δήμου, παράγονται κάθε χρόνο περίπου 34.000 τόνοι Αστικών Στερεών Αποβλήτων (1,20 Kgr/μέρα/κάτοικο ? 450Kgr/έτος/κάτοικο). Η χωριστή διαλογή αγγίζει το 15% της συνολικής παραγωγής και το ποσοστό ανάκτησης των υλικών μόλις το 4,5%.
Η διαχείριση των αξιοποιήσιμων αποβλήτων γίνεται, σχεδόν στο σύνολό τους, από ιδιωτικούς φορείς με τους οποίους ο Δήμος έχει υπογράψει συμβάσεις, σε κεντρικές μονάδες μακριά από την πόλη μας, ενώ υπάρχει Σταθμός Μεταφόρτωσης στον Υμηττό (Β? ζώνη). Παρά το γεγονός ότι το θέμα της απαίτησης σύνταξης ενός Τοπικού Σχεδίου τέθηκε σε Δημοτικό Συμβούλιο από ένα σύνολο φορέων (και την ΗΛΙΟΥ-πόλις) ήδη από το 2013, η δημοτική αρχή μόλις τον Οκτώβριο του 2015 προχώρησε στη σύνταξη ενός τοπικού σχεδίου για την πόλη μας, αναθέτοντάς το μάλιστα σε ένα ιδιωτικό γραφείο περιβαλλοντικών μελετών (ΕΠΤΑ). Το άνοιγμα της συζήτησης από το Δήμο, έστω και καθυστερημένα (και παρότι αποτελεί πλέον νομική του υποχρέωση), μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια καταρχήν θετική εξέλιξη.
Εντούτοις το υπόψη σχέδιο:
- Διατηρεί το υφιστάμενο συγκεντρωτικό μοντέλο διαχείρισης, επεκτείνοντας στην ουσία τις υφισταμένες δομές συλλογής και διαχείρισης των αποβλήτων. Περιορίζεται στην επίτευξη των ποσοτικών του στόχων αλλά όχι στην αλλαγή της λογικής για τη συλλογή και κυρίως τη διαχείριση των απορριμμάτων, και δεν υποστηρίζει το δημόσιο χαρακτήρα της. Βρίσκεται, εντέλει, μακριά από τη νέα φιλοσοφία της Αποκεντρωμένης Διαχείρισης που προσπαθεί να εισάγει το Εθνικό Σχέδιο.
- Διατηρεί ως συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των ανακυκλώσιμων αποβλήτων τους μέχρι τώρα διαχειριστές, δηλαδή ιδιωτικούς φορείς διαχείρισης (ΚΔΑΥ, ΕΜΑΚ, κλπ). Δεν εξετάζονται τοπικά ή διαδημοτικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης (πλην του κομπόστ), ούτε μικρές μονάδες επεξεργασίας διαλεγμένων αποβλήτων μέσα στον ιστό της πόλης για επεξεργασία και πώληση των υλικών (π.χ. διαλογητήρια αλουμινίου).
Δεν προτείνονται σχήματα εμπλοκής των δημοτών κατά την εφαρμογή του Τοπικού Σχεδίου, ούτε δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας. Ακόμη και ο τρόπος εκπόνησης του Τοπικού Σχεδίου αποδεικνύει ότι η Δημοτική Αρχή δεν έχει τη βούληση να αξιοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό και την τεχνογνωσία του υφιστάμενου προσωπικού και πολύ περισσότερο να αναπτύξει δημοτικά συστήματα διαχείρισης και να ενισχύσει τις υφιστάμενες υποδομές του Δήμου.
- Δεν εξετάζει διαδημοτικά σχήματα ούτε τρόπους συνεργασίας και επικοινωνίας με τη περιφέρεια και άλλους δημόσιους φορείς.
- Διατηρεί και διευρύνει τη δραστηριότητα του ΣΜΑ στη Β΄ ζώνη Υμηττού.
- Το όφελος προκύπτει κυρίως από εξοικονόμηση μεταφορικών και ειδικού τέλους ταφής και όχι από εναλλακτική διαχείριση και πώληση αξιοποιήσιμων υλικών .
Ως ΗΛΙΟΥ-πόλις είμαστε αρνητικοί απέναντι στο προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο. Θέλουμε ένα τοπικό σχέδιο που να στηρίζεται σε μια νέα, διαφορετική λογική διαχείρισης των απορριμμάτων με έμφαση στην πρόληψη και στη διαλογή στην πηγή και στόχο το μέγιστο οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό όφελος για τους δημότες της πόλης μας.
Δεν συμφωνούμε στη διατήρηση του συγκεντρωτικού μοντέλου διαχείρισης και στην στείρα επίτευξη των ποσοτικών και μόνον στόχων του εθνικού σχεδίου.
Όχι στην ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των αποβλήτων. Θέλουμε η πόλη να διαχειρίζεται τα σκουπίδια της μέσα στον κοινωνικό της ιστό, μέσω δημοτικών υποδομών διαχείρισης και αξιοποίησης των αποβλήτων. Έτσι προκύπτει κοινωνικό ΚΑΙ οικονομικό όφελος για τους δημότες (ελαχιστοποίηση μεταφορών, θέσεις εργασίας, κλπ). Στην κατεύθυνση αυτή είμαστε υπέρ της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού και των δομών του Δήμου, αλλά και των κοινωνικών πρωτοβουλιών. Απαιτούμε από την Πολιτεία τη σύνταξη κατάλληλου νομικού πλαισίου για την υποστήριξη τέτοιων δομών.
Όχι στη χρήση του βουνού για ΣΜΑ και επεξεργασία αποβλήτων.
Υπάρχει ανάγκη ανταλλαγής εμπειριών και εκπόνησης κοινών δράσεων με όμορους δήμους. Συζήτηση ? συνδιαβούλευση ? προτάσεις για διαχείριση.
Συμμετοχικές διαδικασίες των δημοτών και συνεχής επικοινωνία και υποστήριξη από Περιφέρεια και Κεντρικούς φορείς κατά την εφαρμογή του σχεδίου.
Είναι υποχρέωση του Δήμου να προχωρήσει στις χωροθετήσεις των πράσινων σημείων (και των σημείων επεξεργασίας) μετά από σοβαρές μελέτες της Τεχνικής του Υπηρεσίας.
