Ο προληπτικός ιατρικός έλεγχος παιδιών και εφήβων που ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με τον αθλητισμό, έχει τρείς κατ? ελάχιστο στόχους: Να ανιχνεύσει παράγοντες κινδύνου για την υγεία ή ακόμη και για τη ζωή τους κατά την αθλητική τους ενασχόληση.Να δώσει κατευθυντήριες γραμμές στα παιδιά και στους γονείς τους, για το είδος αθλήματος που ταιριάζει στο σωματότυπο και στα ιδιαίτερα ψυχοκινητικά χαρακτηριστικά τους. Να βοηθήσει στο έργο των προπονητών παρεχοντάς τους πληροφορίες για τραυματισμούς, συγγενείς παθήσεις, μυοσκελετικά προβλήματα των παιδιών-αθλητών, με σκοπό την ασφαλή και ευχάριστη αθλησή τους.Το πόσο σημαντικό είναι αυτός ο έλεγχος καταδεικνύεται από το γεγονός ότι μεγάλοι ιατρικοί οργανισμοί (Αμερικανική Ακαδημία Οικογενειακών Ιατρών, Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων, Αμερικανική Ιατρική Κοινότητα Αθλητιατρικής, Αμερικάνικη Ορθοπαιδική Εταιρεία Αθλητιατρικής) συνέταξαν ειδική μoνογραφία στην οποία τονίζουν ότι οι εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο αρχίζοντας 4-6 εβδομάδες πριν την πρώτη αθλητική συμμετοχή του παιδιού.Απαραίτητη είναι η λήψη ενός καλού ατομικού και οικογενειακού ιστορικού πριν την ιατρική εξέταση. Ενα σωστά δομημένο ιατρικό ιστορικό μπορεί να αποκαλύψει μέχρι και το 74% παθήσεων από τις οποίες πιθανό να πάσχει το παιδί. Περιλαμβάνει γενικές ερωτήσεις (προηγηθέντες τραυματισμοί, κακώσεις κεφαλής, ζάλη ή δύσπνοια κατά την άσκηση-παιχνίδι, καρδιαγγειακά προβλήματα των γονέων, αλλεργίες, λήψη φαρμάκων) και πιό εξειδικευμένα θέματα όσον αφορά το μυοσκελετικό, το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό σύστημα, το ουροποιογενετικό και τις συνήθειες διατροφής του παιδιού. Επιπλέον ερωτήσεις αναλόγως της ηλικίας γίνονται στα κορίτσια. Εργαστηριακές εξετάσεις (αιματολογικές, ακτινολογικές, καρδιολογικές) συνιστώνται όταν υπάρχουν αντίστοιχες ενδείξεις από το ιστορικό ή την ιατρική μας εξέταση.Οι ορθοπαιδικές εξετάσεις περιλαμβάνουν τον έλεγχο: του εύρους κίνησης και της ελαστικότητας των βασικών αρθρώσεων, της μυικής ισορροπίας των μεγάλων μυικών ομάδων, των βασικών κυρτωμάτων της σπονδυλικής στήλης (έλεγχος για κύφωση, σκολίωση, αυξημένη λόρδωση που ίσως υποδηλώνει σπονδυλόλυση), των γονάτων για χονδροπάθεια ή τάση υπεξαρθρήματος επιγονατίδων, για δισκοειδή έξω μηνίσκο και οστεοχονδρίτιδα κνημιαίων κυρτωμάτων, των ισχίων και των ποδοκνημικών. Γίνεται μία καταγραφή των βασικών σωματομετρικών στοιχείων (ύψος, βάρος, μέτρηση μήκους άνω και κάτω άκρων) και επι ενδείξεων συνιστώνται περαιτέρω εξετάσεις όπως ακτινογραφίες ολοκλήρου της σπονδυλικής στήλης (full spine) για έλεγχο και μέτρηση των σκολιωτικών κυρτωμάτων ή πελματογράφημα και ανάλυση βάδισης σε περιπτώσεις πλατυποδίας κ.α.Τέλος σημειώνεται η σκελετική ωρίμανση του παιδιού, με τον δείκτη Tanner, βασιζόμενοι κυρίως στα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου και κλινικά χαρακτηριστικά συνδρόμων όπως π.χ. το Marfan.Eξαιρετικά σημαντική είναι και η καρδιολογική εξέταση αφού το 95% των περιπτώσεων αιφνιδίου θανάτου σε νέους αθλητές οφείλονται σε καρδιαγγειακά αίτια. Καρδιολογικό οικογενειακό ιστορικό είναι απαραίτητο να λαμβάνεται αφού παθήσεις όπως για παράδειγμα η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και το σύνδρομο Marfan έχουν σε μεγάλο ποσοστό κληρονομική βάση.Η μέτρηση αρτηριακής πίεσης, η καρδιακή ακρόαση και σε καθιστή θέση για τον έλεγχο φυσημάτων και το ηλεκτροκαρδιογράφημα είναι βασικές εξετάσεις. Ο καρδιολόγος αναλόγως των ενδείξεων μπορεί να ζητήσει επιπλέον έλεγχο π.χ. με υπερηχοκαρδιογράφημα.Τέλος βάση συγκεκριμένου ερωτηματολογίου καταγράφονται και οι διατροφικές συνήθειες του παιδιού (πόσα γεύματα τρώς την ημέρα, τι έφαγες τις τελευταίες 24 ώρες, είναι κάποιες τροφές που αποφεύγεις, είσαι ικανοποιημένος/η με το βάρος σου; κ.λ.π.) και γίνονται συστάσεις για πιό υγιεινή διατροφή εφ?οσον χρειάζεται.Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω δύο σημεία: Πρώτον, ότι ο παραπάνω προτεινόμενος έλεγχος δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα και δεύτερον, ότι η συμμετοχή των παιδιών σε οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα είναι χαρά και εκπαίδευση για κανένα όμως λόγο καταναγκασμός.
Δημήτριος Τσούκας
Ορθοπαιδικός Χειρουργός
