του Κωνσταντίνου Φίλη.
Παρότι δεν το συνηθίζω, θα μοιραστώ, χωρίς να κατανομάσω πρόσωπα και καταστάσεις, μία προσωπική εμπειρία, αρκετά επίκαιρη μετά τα τελευταία γεγονότα που φαίνεται να μας ξυπνούν από το λήθαργο και τη λήθη.
Το ηθικό και πρακτικό δίδαγμα της ιστορίας είναι να μην παρασυρόμαστε στον ολισθηρό δρόμο της έντασης και της βίας, όποια μορφή και αν λαμβάνουν -έστω και λεκτική. Αντιθέτως, κάθε φορά που γίνομαι μάρτυρας τέτοιων περιστατικών, θυμάμαι την προτροπή σοφών ανθρώπων να ακολουθώ το δρόμο της σύνεσης και της αυτοσυγκράτησης, ανεξαρτήτως του αν βρίσκομαι αντιμέτωπος με κάποιον υπέρτερο, υποδεέστερο ή ανήμπορο. Η βία, άλλωστε, είναι μορφή και εκδήλωση φασισμού.
Τον τελευταίο μήνα έγινα κοινωνός τριών περιστατικών, χωρίς προφανή αιτία, όπου κάποιοι ανυποψίαστοι πλήρωσαν, ευτυχώς μόνο λεκτικά, το μένος δύο συμπλεγματικών ανθρώπων, με προφανή ασταθή εσωτερικό κόσμο.
Κοινός παρανομαστής, δύο αδέλφια, μία «κυρία» και ένας «κύριος», που εκτόνωσαν με χυδαιολογίες τα αδιέξοδα και την παραφροσύνη τους σε «τρίτους», οι οποίοι αιφνιδιάστηκαν κυρίως από τον πλούτο του υβρεολογίου δύο απαίδευτων ανθρώπων. Και αν όσοι τους γνωρίζουν δεν εκπλήσσονται, αν μη τι άλλο η απουσία αναστολών, δεδομένου ότι τα περιστατικά έλαβαν χώρα σε δημόσιο χώρο, καταδεικνύει την ανάγκη άμεσης προσφυγής των συγγενών τους σε ειδικούς περί την ψυχική υγεία.
Ωστόσο, αυτό που με βασανίζει συνολικότερα, επ?αφορμή αυτών των επεισοδίων, είναι μήπως οι αντιστάσεις μας στη βία βαίνουν μειούμενες, με επακόλουθο διάφορα συμβάντα μη ανεκτά μέχρι πριν λίγο καιρό να θεωρούνται, πλέον, φυσιολογικά και μέρος της καθημερινότητάς μας.
Το ότι με διάφορες προφάσεις πολλά από αυτά μένουν ατιμώρητα, ενώ άλλα θεωρούνται μη κατακριτέα ως αυτοδικία, μέρος της αγανάκτησης, του θυμού, ή ακόμη αποδιδόμενα σε αντιδημοφιλείς πολιτικές, έστω και ασυνείδητα, καλλιεργούν μία κουλτούρα βίας ή τελοσπάντων μη προσφυγής στην ειρηνική επίλυση ως πρώτης επιλογής απέναντι στο διαφορετικό.
Αρκεί να δούμε τι συμβαίνει στην Εκπαίδευση, όπου ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) αναπτύσσεται με ανησυχητικούς ρυθμούς, από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού και σε όλα ανεξαιρέτως τα σχολεία. Και σύμφωνα με τις πρώτες έρευνες, δεν αφορά ούτε είναι αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης, αλλά της κακής νοοτροπίας και της χαλαρής αντιμετώπισης συνθηκών βίας.
Αυτό που εντοπίζω τόσο στην προσωπική μου εμπειρία (που επισημαίνω πως αφορούσε άλλους, πλην όμως η ευαισθητοποίηση μας δεν πρέπει να κρίνεται από το αν μας πλήττει ευθέως αλλά από το αρνητικό προηγούμενο που δημιουργείται -που αργά ή γρήγορα θα αγγίξει και εμάς) όσο και στις μεθόδους πολιτικών μορφωμάτων τύπου Χρυσής Αυγής είναι η ροπή στην εύκολη και εκ του ασφαλούς μαγκιά, που ανάλογα την κλιμάκωση της μπορεί να καταλήξει έως και στο μοιραίο γεγονός της απώλειας ανθρωπίνων ζωών. Επειδή η πραγματική δύναμη βρίσκεται στο μυαλό και όχι στη σωματική διάπλαση, αλίμονο αν αρχίσουμε να λύνουμε έτσι τις διαφορές μας ή επιτρέψουμε στους πιο «δυνατούς» να επιβάλλουν με αυτό τον τρόπο τις απόψεις τους. Που σήμερα μπορεί να μας βρίσκουν σύμφωνους, αλλά αύριο θα είμαστε εξίσου υποψήφια επόμενα θύματα.
Συνήθως, πάντως, οι μάγκες του γλυκού νερού, που αποθρασύνονται από τη συμμετοχή τους σε σύνολα με μονολιθικές και ρατσιστικές αντιλήψεις, όπου η ατομική συνείδηση θυσιάζεται στο βωμό της ικανοποίησης της παρέας, όταν μένουν μόνοι φοβούνται και τον ίσκιο τους. Άλλωστε, το ?μικρό- διαμέτρημα τους έχουν μάθει να το μετρούν με τη σκιά τους.
Πώς, όμως, απαντάς στη μισαλλοδοξία και το μένος, έστω και αν πρόκειται για απαίδευτους ή κατευθυνόμενους ανόητους; Με αντίστοιχες μεθόδους και πρακτικές; Ασφαλώς και όχι. Αλλά με περιφρόνηση -έναντι των μεθόδων όχι έναντι του φαινομένου- και, κυρίως, με ριζωμένη την πεποίθηση ότι η μεγαλύτερη τους επιτυχία θα είναι αργά ή γρήγορα να μετεξελιχθούμε σε κάτι αντίστοιχο με αυτούς. Ακριβώς αυτή θα είναι και η μεγαλύτερη νίκη μας: να φροντίσουμε με τις πράξεις μας να είμαστε πάντα το ακριβώς αντίθετο από αυτούς! Οδηγός μας σε αυτό είναι η Παιδεία, όχι η σχολική ή η ακαδημαϊκή, αλλά η κοινωνική στην οποία όλοι συμβάλουμε σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Υ.Γ. Αφορμή για τον τίτλο του άρθρου πήρα από τον Γιάννη Αγγελάκα, του οποίου η παρέμβαση σε πρόσφατη συναυλία είναι άξια αναφοράς. Διακόπτοντας ένα σύνθημα, είπε, μεταξύ άλλων, «Χρειάζεται όλοι να προσέχουμε καθημερινά τον φασισμό που κρύβουμε μέσα μας?Βεβαίως και κρύβουμε. Ακόμη και στην καθημερινότητά μας. Αλλά δεν μπορεί να είναι η βία απάντηση στη βία». Ως γνωστόν, θα προσέθετα, ο εσωτερικός μας φασίστας εμφανίζεται σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής μας και συνήθως έναντι εύκολων και διαχειρίσιμων στόχων.
Υ.Γ.1. Οι δύο ήρωες της ιστορίας, μέχρι πρότινος έτρεφαν αβυσσαλέο μίσος ο ένας για τον άλλο. «Η αγάπη, η φιλία και ο σεβασμός δεν συνδέουν τους ανθρώπους τόσο, όσο το κοινό μίσος απέναντι σε κάτι», μας λέει ο Τσέχωφ. Έτσι και στην περίπτωση τους, το ακόμη μεγαλύτερο μίσος τους για κάποιους άλλους τους ένωσε, έστω και ευκαιριακά. Μία ζωή, δηλαδή, γεμάτη και καθοδηγούμενη από το μίσος. Πώς να μην τους λυπάσαι για τη δυστυχία τους?
Υ.Γ.2. Κατά τον Μένανδρο «Ο φθονερός αυτώ πολέμιος συνίσταται. Αυθαιρέτοις γαρ συνέχεται λύπαις αεί» (Ο φθονερός γίνεται εχθρός του εαυτού του. Γιατί κατέχεται συνέχεια από λύπες που μόνος του προκαλεί). Ας μην επιτρέψουμε σε όλους αυτούς που διακατέχονται από φθόνο να μας παρασύρουν στη μιζέρια τους, οδηγώντας μας σε διχασμούς και διαιρέσεις. Η σύγχρονη ιστορία μας δεν επιτρέπει ελαφρότητες και απαγορεύει τον εφησυχασμό.
Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι
Διεθνολόγος & Διευθυντής Ερευνών
του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων
πηγή: www.aixmi.gr
