Η λέξη κρίση έχει μπει για το καλά στο καθημερινό λεξιλόγιο όλων: εργαζόμενων, ανέργων, εργοδοτών, γονιών, συντρόφων, παιδιών? Για τον καθένα έχει διαφορετική σημασία σε επίπεδο συνεπειών, αλλαγών και αποφάσεων. Υπάρχουν όμως πολλοί κοινοί παρονομαστές. Ένας από αυτούς είναι η αίσθηση της αδικίας.

Η κατάσταση αυτή - «η αίσθηση της αδικίας» - εμπερικλείει πολλά διαφορετικά συναισθήματα. Κάποια από αυτά μπορεί να είναι ο θυμός, η οργή, το παράπονο, η αγανάκτηση, η λύπη, το άγχος, ο πανικός, η νοσταλγία, η πίκρα, οι ενοχές, η απόγνωση. Όλα αυτά να αντιστοιχούν σε διαφορετικές καταστάσεις. Κάποιες να αφορούν στο παρόν (στην κρίση), κάποιες στον παρελθόν (πριν την κρίση) και κάποιες στο μέλλον (για πόσο θα κρατήσει και τι θα γίνει μετά).

Ο διαχωρισμός αυτός είναι εξαιρετικά σημαντικός. Αρχικά, μέσα από αυτή τη διαδικασία ο καθένας μπορεί και πρέπει να ξεχωρίσει τι τον αφορά και τι όχι. Οφείλει να αναγνωρίσει στον εαυτό του, ότι καλείται να ανταποκριθεί σε μια πραγματικότητα για την οποία δεν ρωτήθηκε, δεν διάλεξε και η οποία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Συνεπώς, οφείλει στον εαυτό του ένα βλέμμα στο οποίο δεν χωρά κανένα αίσθημα ανικανότητας και κανένα αίσθημα ενοχής που δυσκολεύεται να προσαρμοστεί, να προσφέρει όσο προσέφερε μέχρι τώρα και να αναθεωρήσει τα δεδομένα του.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, αν δεν γίνει όλο αυτό, καμιά διαχείριση πρακτικών θεμάτων δεν θα μπορέσει να γίνει αποτελεσματικά. Και το σημαντικότερο, δεν θα έρθει ποτέ η ανακούφιση, που είναι γεμάτη κατανόηση και απαλλαγμένη από ενοχές. Από την άλλη, αν μείνει μόνο σε αυτό, δεν θα έρθει το καλύτερο, γιατί δεν θα αναλάβει καμιά ευθύνη για το από ?δω και πέρα. Αν μείνει μόνο στο θυμό, το παράπονο, την αδικία και στο τι δεν τον αφορά, η ζωή του θα ορίζεται μόνο με έννοιες μνημονίου, μεσοπρόθεσμων, νέων μέτρων. Και τότε η κρίση δεν είναι με όρους οικονομικούς, αλλά με όρους υπαρξιακούς. Αν μείνει μόνο σε αυτό θα βουλιάζει σε μια αίσθηση αδικίας. Μια αίσθηση αδικίας γεμάτη πίκρα, που διψάει για δικαίωση. Η αγωνία της δικαίωσης και η πίκρα από την αδικία οδηγεί ικανότατους και έξυπνους ανθρώπους να εγκλωβίζονται στο γεγονός που τους αδίκησε και να στερούνται την ευτυχία και την ελευθερία. Η πίκρα από την αδικία αποκλείει κάθε είδους ευχαρίστηση. Αποκλείει κάθε είδους άλλη ευχαρίστηση εκτός από αυτή που προσφέρει η ίδια: την ηδονή από την αίσθηση της ίδιας της αδικίας. Και τότε η εμμονή στο άδικο παρελθόν και παρόν υπονομεύει το μέλλον. Η αίσθηση της αδικίας και διακαής ενασχόληση με τη δικαίωση που την ακολουθεί καταστρέφει την επιθυμία για ζωή, για χαρά, για συνάντηση με τους άλλους και οδηγεί στην απόσυρση. Το μόνο που φαίνεται ενδιαφέρον είναι η δικαίωση.

Η εμμονή στην αδικία εγκλωβίζει. Γιατί αποδεικνύεται ότι όταν η δικαίωση έρθει δεν έχει και τόση σημασία. Έχει ξοδευτεί τόσος πολύτιμος χρόνος και έχει δοθεί τόση ενέργεια. Και τώρα πρέπει να παραιτηθώ από τη δικαίωση ? αφού ήρθε ? και να γεμίζω το χρόνο με κάτι άλλο. Πώς όμως θα γίνει αυτό όταν μέχρι τώρα όλα τα λεπτά και τα δευτερόλεπτα είχαν αξία μόνο μέσα από την αδικία;

Όλοι οι άνθρωποι έρχονται κάποια στιγμή στη ζωή τους αντιμέτωποι με συναισθήματα και καταστάσεις με έντονο το συναίσθημα του αδιεξόδου και του μάταιου. Άλλες φορές πάλι, τα εμπόδια που εμφανίζονται μπροστά τους είναι συνεχή, οι προσπάθειες για προχώρημα όλο και πιο δύσκολες και επώδυνες και ο αγώνας διαρκής και χωρίς αποτέλεσμα. Μια τέτοια στιγμή είναι η στιγμή που ζούμε σήμερα. Η στιγμή αυτή είναι πολύ κρίσιμη και καλεί τον άνθρωπο να πάρει απόφαση ζωής. Οι επιλογές είναι δύο: παραίτηση από τη ζωή ή επιθυμία ζωής.

Τριανταφυλλιά Χαρίλα,
Ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
MSc Εργασιακή Υγεία
Ειδίκευση στη Συστημική -οικογενειακή ψυχοθεραπεία
Κύπρου 6, Αργυρούπολη (πλησίον μετρό Αλίμου)
Τηλ. 210.9956190
http://www.kepsy.gr/