Ο Αντρέι Ζαχάρωφ ή ορθότερα Σάχαροφ (ρωσικά:?????? ?????????? ???????), ΔΦΑ: [?n?dr?ej ?sax?r?f] ήταν Ρώσος φυσικός επιστήμονας. και ένας από τους επιστήμονες που δημιούργησαν την πρώτη σοβιετική βόμβα υδρογόνου.
Αργότερα έγινε κοινωνικός ακτιβιστής, αντιφρονών και ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αναπληρωτής Λαϊκού Κόμματος ΕΣΣΔ, συγγραφέας του Συντάγματος της Ένωσης Σοβιετικών Δημοκρατιών της Ευρώπης και της Ασίας. Νομπελίστας Ειρήνης για το 1975.
Είναι ελληνικής καταγωγής εκ μητρός.
Για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων είχε στερηθεί όλων των σοβιετικών διακρίσεων και βραβείων και εξορίστηκε από τη Μόσχα.
Ήταν γιος του Ντμίτρι Ιβάνοβιτς Ζαχάρωφ - καθηγητή φυσικής, η μητέρα του Αικατερίνη Σοφιάνο-Ζαχάροβα κόρη στρατιωτικού Αλεξιου Σοφιάνο.
Ο πατρικός παππούς - Ιβάν Ζαχάρωφ, ο διάσημος Ρώσος δικηγόρος και πολιτικός.
Παιδική ηλικία την πέρασε στη Μόσχα. Ζαχάρωφ έλαβε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο σπίτι. Πήγε για πρώτη στο σχολείο στην έβδομη τάξη. Αφού τελείωσε το σχολείο το 1938, ο Ζαχάρωφ μπήκε στο Τμήμα Φυσικής του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας.
Λόγω του πολέμου μεταφέρθηκε στο Τουρκμενιστάν όπου και αποφοίτησε. Γύρισε στη Μόσχα το 1945 για σπουδές στο Ινστιτούτο Φυσικής στην Σοβιετική Ακαδημία Επιστημών.
Μετά τον πόλεμο ασχολήθηκε με τη μελέτη των κοσμικών ακτίνων και το 1948, απασχολήθηκε στο πρόγραμμα κατασκευής της Σοβιετικής ατομικής βόμβας. Από το 1950 ως το 1953 συμμετείχε στις στις προσπάθειες για την κατασκευή της σοβιετικής βόμβας υδρογόνου.Το 1953 έγινε το νεαρότερο μέλος στην ιστορία της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών, ενώ έλαβε το πρώτο από τρία Μετάλλια Σοβιετικής Εργασίας της καριέρας του. Απογοητεύθηκε από τη δουλειά του και επί των ημερών του Νικήτα Χρουστσώφ, απεύθυνε εκκλήσεις για την παγκόσμια απαγόρευση των ατμοσφαιρικών πυρηνικών δοκιμών και έκανε ομιλίες για τα πολιτικά και τα κοινωνικά δικαιώματα. Το 1968 έγραψε το έργο «Σκέψεις πάνω στην πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την πνευματική ελευθερία», στο οποίο εκδήλωνε τη διαφωνία του σε οποιαδήποτε πολιτική τακτική και προοπτική να διαιρεθεί η γη σε κομμουνιστικά και καπιταλιστικά στρατόπεδα. Υπερασπίστηκε την κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας κατά την εισβολή των Σοβιετικών το 1968 όπως και τον Σολζενίτσιν. Το 1970 συνυπέγραψε ανοικτή επιστολή που αναφερόταν στην αναγκαιότητα παροχής δημοκρατικής ελευθερίας στη χώρα του. Υπήρξε ιδρυτής της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μόσχας. Το 1975 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, όμως το παρέλαβε η σύζυγός του Έλενα Μπονέρ, καθώς στον ίδιο δεν επετράπη η έξοδος από τη χώρα. Όταν κατέκρινε δημόσια την εισβολή στο Αφγανιστάν, το 1980 εξορίστηκε στην κλειστή πόλη Γκόρκι του Νίζνι Νόβγκοροντ, όπου μαζί με τη σύζυγό του διαμαρτυρήθηκαν με σειρά απεργιών πείνας. Τον Δεκέμβριο του 1986 απελευθερώθηκε και τάχθηκε υπέρ της περεστρόικα. Εκλέχθηκε στο Κογκρέσο Λαϊκών Αντιπροσώπων και από τη θέση εκείνη συνέχισε τον αγώνα του για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ΕΣΣΔ αναπτύσσοντας έντονη δραστηριότητα μέχρι το τέλος της ζωής του. Είχε καταστεί εθνικό σύμβολο θάρρους και αλήθειας. Από το 1988 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει κάθε χρόνο το Βραβείο Ζαχάρωφ «για την ελευθερία του πνεύματος». Πέθανε το βράδυ 14 Δεκεμβρίου 1989 από καρδιακή προσβολή στο διαμέρισμά του στην οδό Τσκάλοφ. Θάφτηκε στο νεκροταφείο στη Μόσχα.
