Νίκος Ι. Καραβέλος
Δικηγόρος-Συγγραφέας
Πολύς κόσμος τρόμαξε με την είδηση πως μια καθαρίστρια καταδικάστηκε τελεσίδικα σε ποινή κάθειρξης 10 ετών και οδηγήθηκε αμέσως στις φυλακές. Και ότι το Πρωτοβάθμιο δικαστήριο την είχε καταδικάσει σε κάθειρξη 15 ετών!
Ποιο ήταν το έγκλημά της; Πλαστογράφησε το απολυτήριό της του Δημοτικού, για να φαίνεται πως είχε τελειώσει την ΣΤ’ Δημοτικού (ενώ στην πραγματικότητα είχε τελειώσει μέχρι και την Ε’) για να μπορέσει να διοριστεί ως καθαρίστρια.
Αποκαλύφθηκε το μέγα έγκλημά της, καθώς για να βρεις δουλειά ως καθαρίστρια, πρέπει να έχεις τελειώσει την ΣΤ’ Δημοτικού. Εάν δεν υπερβείς το όριο της Ε’ Δημοτικού καταδικάζεσαι σε ανεργία.
Ας δούμε δύο ερωτήματα:
Είναι πιθανό αυτή η δικαστική απόφαση να οφείλεται σε δικαστική ηλιθιότητα; Κι ακόμα είναι δυνατόν ένας δικαστής να είναι βλαξ;
Την απάντηση είχε δώσει στον καιρό του ο πατέρας του γράφοντος, υποστηρίζοντας πως η ιδιότητα ενός δικηγόρου, γιατρού ή δικαστή, δεν αντιμάχεται κατ’ ανάγκην την ιδιότητα του βλακός. Πολύ όμορφα μπορεί ένας να είναι δικηγόρος, ιατρός ή δικαστής και ταυτόχρονα να είναι βλαξ.
Είναι λογικό να εκπλήσσεται κανείς ακούγοντας ότι ο πέλεκυς της Δικαιοσύνης ήταν βαρύς στο κεφάλι μιας καθαρίστριας ενώ συνήθως ελαφραίνει σαν πούπουλο πέφτοντας στα κεφάλια των ισχυρών;
Είναι απόλυτα φυσικό ο πέλεκυς της δικαιοσύνης να είναι βαρύς στο κεφάλι του φτωχού και πανάλαφρος στο κεφάλι του πλουσίου. Γιατί έτσι το διδάσκει η ιστορία. Και όπως έλεγε ο Ευάγγελος Λεμπέσης: «ένας φτωχός βλάξ είναι βλάξ, ενώ αντίθετα ένας πλούσιος βλαξ είναι πλούσιος!»
Εμείς θα προσεγγίσουμε το ζήτημα από την οπτική, όχι κάποιου πολιτικού ακτιβιστή, αλλά του αείμνηστου Εισαγγελέα Εφετών Βασιλείου Ι. Παππά, στο υπέροχο έργο του: «Το Ποινικό Πρόβλημα» (εκδ. Αφοί Σάκκουλα):
«Η πελατεία της φυλακής συντίθεται από τρεις κατηγορίες προσώπων. Αποτελείται σύμφωνα με ένα εκφραστικό λογοπαίγνιο, από τους «mads» (τους παλαβούς), τους «bads» (τους κακούς) και τους «sads» (τους φουκαράδες). Τα 2/3 του ποινικού πληθυσμού των ευρωπαϊκών και βορειοαμερικανικών χωρών ανήκουν με τις πιο ασφαλείς εκτιμήσεις στην κατηγορία των «φουκαράδων» (βλ. D. Szabo: Criminologie et politique criminelle)».
Τούτο σημαίνει ότι η απονομή της Δικαιοσύνης έχει πολιτικό-ταξικό χαρακτήρα. Η ποινική δικαιοσύνη είναι το στυγερό πολιτικό εργαλείο της εξουσίας που κλειδώνει και ξεκλειδώνει τους μοχλούς της κατεστημένης τάξης.
Και συνεχίζει ο Βασίλειος Παππάς:
«Οι τεχνικές (ποινικές) μεταρρυθμίσεις δεν αποδίδουν. Είναι καταδικασμένες σε στειρότητα και αποτυχία, γιατί το πρόβλημα είναι πολιτικό, δεν είναι τεχνικό. Μια καλύτερη ποινική δικαιοσύνη μπορεί να υπάρξει μόνο σε ένα καινούργιο πλαίσιο ζωής, με μια ουσιαστική αναδιανομή του «έχειν» και του «εξουσιάζειν». Αναδιανομή που θα αντικαταστήσει τα ηθικά κριτήρια με κοινωνικά και θα αποβλέπει περισσότερο στην αλληλεγγύη και την κοινωνική πρόληψη, παρά στο ηθικό-θρησκευτικό πταίσμα και την επιβολή».
Κι έχει δίκιο. Η κοινωνία, όπως είναι φτιαγμένη, θεωρεί τους πολίτες της κατά περίπτωση ως ανάγωγα, ακαθοδήγητα και ανεπιτήρητα παιδιά. Και τους επιβάλλει το μόνο που ξέρει να επιβάλλει: την υποταγή, την υπακοή στην εξουσία. Τους παρέχει την παιδεία της υποταγής και τους επιτρέπει μόνο την ελευθερία να είναι και να πράττουν μόνο αυτό που εκείνη θέλει. Αυτό όμως δεν είναι παρά η επιτομή της τυραννίας.
Με αφορμή, λοιπόν, την περιπέτεια της καθαρίστριας ας αχθούμε στα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Ο νόμος και η δικαιοσύνη, όπως γράφει ο Φουκώ (Foucault), δεν διστάζουν να διαδηλώνουν την αναγκαία ταξική τους ασυμμετρία κι έτσι η φυλακή ενώ φαινομενικά αποτυγχάνει, στην ουσία επιτυγχάνει τον σκοπό της, που δεν είναι άλλος από το να αναπτύξει και να εφαρμόσει την «τεχνολογία της πειθαρχίας».
2. Οι δικαστές που κατέληξαν σε αυτή την κατάπτυστη καταδίκη δεν είναι ηλίθιοι, χωρίς και τούτο να αποκλείεται. Είναι απλώς όργανα και εργαλεία αυτής της αποκρουστικής «τεχνολογίας».
3. Η καθαρίστρια από τη στιγμή που καταδικάστηκε τελεσίδικα, απέκτησε την ιδιότητα του ενόχου. Η περπέτειά της γίνεται όργανο «παιδείας» και ο ποινικός κολασμός της ένας συμβολικός και ταυτόχρονα τρομακτικός μύθος. Ένας στυγνός παραδειγματισμός.
4. Η δικαιοσύνη δεν είναι τίποτε άλλο παρά αυτό που πάντα θα της λείπει. Κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι η ποινική δικαιοσύνη θα βγει ποτέ από την περίοδο της προϊστορίας της (Rien ne dit que la justice penale ne sortira jamais de la prehistoire - Etienne De Greef).
Τον επίλογο ας αφήσουμε να τον κάνει ο ίδιος, ο αείμνηστος Βασίλειος Ι. Παππάς:
«Αναλογιζόμενος πιο έντιμα την τριακονταετή περίπου θητεία μου στην άσκηση της ποινικής δικαιοσύνης, το μόνο καταστάλαγμα που διατηρώ είναι ότι περπάτησα σ’ ένα δρόμο μάταιο. Όπου το παλιό δεν πεθαίνει και το καινούργιο δεν γεννιέται. Κι ότι ανάλωσα τη ζωή μου στην εκδούλευση ενός θεσμού με ανίατο αναχρονισμό και στατικότητα. Ενός μηχανισμού που απαντά στο «κακό» με ένα άλλο κακό, επισωρεύοντας το».
Η δικαιοσύνη ως τυφλό όργανο της εξουσίας, απάντησε στο «κακό» της καθαρίστριας με το δικό της τρομακτικότερο Κακό…
