Εκδήλωση · από ''Αλληλεγγύη - Πολιτιστικός Σύλλογος Ηλιούπολης''
Πάρκο Αγίου Νικολάου Ηλιούπολη
Κυριακή 24 Ιουνίου 2018 και ώρα 07.30 μ.μ.
Κλήδονας
Είναι το έθιμο της φωτιάς, με πανάρχαιες ρίζες, γνωστό από τα βυζαντινά χρόνια οπότε και απαγορεύτηκε (το 681 μ.Χ.) ως ειδωλολατρικό.
Στις 23 και 24 Ιουνίου, παραμονή και ανήμερα της γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, σε αυλές και σε πλατείες ανάβουν φωτιές και νέοι και νέες πηδούν τρεις φορές σταυρωτά.
Έτσι ο Αϊ-Γιάννης γίνεται ο Λαμπαδιάρης ή Λαμπαδιστής ή Λαμπροφόρος. Είναι ακόμα Κλήδονας ή Φανιστής ή Λιοτρόπης ή Ριζικάρης ή Ριγανάς.
Στον Πόντο, και ιδίως στον δυτικό, είναι ο Αγιλοτρούπης, ονομασία που πιθανώς προέρχεται από τη (θερινή) τροπή του ηλίου, καθώς η γιορτή συνέπιπτε με το θερινό ηλιοστάσιο. Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Λουκάτος στο βιβλίο του Τα καλοκαιρινά, στη Χίο οι Πόντιοι ξενυχτούσαν χορεύοντας για να δουν το ξημέρωμα τον ήλιο που γύριζε.
Συμπλήρωμα της γιορτής ήταν ο κλήδονας – αν και έχει επικρατήσει ολόκληρο το έθιμο με τις φωτιές να ονομάζεται «έθιμο του Κλήδονα». Η λέξη είναι σύνθετη (από το αρχαίο κληδον-, που σημαίνει μαντικό σημάδι).
Την παραμονή της γιορτής, στις 23 Ιουνίου, οι ανύπαντρες κοπέλες έβαζαν μέσα σε ένα πλατύστομο σταμνί ένα αντικείμενό τους, συνήθως κόσμημα. Μετά έδιναν το σκεύος σε πρωτότοκο παιδί και το έστελναν να το γεμίσει με νερό από εφτά βρύσες, χωρίς να μιλήσει σε κανέναν. Κατ’ άλλη εκδοχή, το νερό το έφερναν οι ίδιες οι κοπέλες, και πάλι αμίλητες.
Το σταμνί έμενε όλο το βράδυ έξω, κάτω από τα άστρα και το φεγγάρι, σκεπασμένο με ένα κόκκινο ύφασμα προκειμένου να μαγευτεί και να φανερώσει την τύχη των κοριτσιών. Σε άλλη εκδοχή του εθίμου, οι ανύπαντρες εκείνο το βράδυ ονειρεύονταν τον μελλοντικό άντρα τους.
Την επόμενη ημέρα όλες οι κοπέλες, αμίλητες, πήγαιναν στην εξοχή για τον κλήδονα, τη μαντεψιά. Μια πρωτότοκη με νυφική καλύπτρα στο κεφάλι βάζει το χέρι της στο δοχείο και βγάζει αντικείμενα λέγοντας παράλληλα δίστιχα· κάθε δίστιχο αντιστοιχεί στην κάτοχο του αντικειμένου, και κατά κάποιο τρόπο φανερώνει το μέλλον της. Η τελετή κλείνει με γλέντι και τραγούδι ως το πρωί.
