Στις 12 Οκτωβρίου 1944 αποχωρούσαν οι Γερμανοί κατακτητές από την Αθήνα. Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους τρελαμένος από την χαρά και την προσδοκία. Οι φωτογραφίες της ημέρας δείχνει τους πολίτες της Αθήνας με ενθουσιασμό να κρατάνε πανό με συνθήματα και με τις σημαίες των κρατών που μετείχαν στην αντιναζιστική συμμαχία: Ρωσική, Αγγλική, Αμερικάνικη και πολλές Ελληνικές βεβαίως.
Πρακτικά για τις επόμενες τέσσερις ημέρες η Αθήνα ήταν στα χέρια του ΕΑΜ και του ΚΚΕ που ήταν η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στον πολιτικό συνασπισμό. Η τήρηση της τάξης ήταν υποδειγματική από την ΕΠΟΝ και τον ΕΛΑΣ.Δεν έγιναν λεηλασίες, δεν έγιναν βιαιοπραγίες, δεν έγιναν δολοφονίες.
Κι όμως την ημέρα αυτή δεν την γιορτάζουμε.
Την αφήνουμε να περνάει στα μουλωχτά και προσμένουμε την αργία της 28ης σε λίγες ημέρες για να πάμε εκδρομή! Αυτή μας η μανία να γιορτάζουμε ενάρξεις αγώνων και θυσίες (ήττες δηλαδή) και ποτέ χαρμόσυνες νίκες!
Οι Έλληνες πρακτικά και ουσιαστικά απελευθερώθηκαν μόνοι τους.
Οι αλλαγές στον γεωπολιτικό στρατηγικό χάρτη υπήρξαν ραγδαίες και οι Γερμανοί καθώς ο Σοβιετικός στρατός τους κυνηγούσε, υποχρεώθηκαν σε αναδίπλωση και αποχώρηση από την Ελλάδα. Αλλά και στην αποχώρηση-υποχώρησή τους, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ εξακολούθησαν να τους πολεμούν όπου μπορούσαν.
Επίσημα το πρώτο τμήμα ελληνικού εδάφους που απελευθερώθηκε είναι η Σάμος, στις αρχές του Οκτώβρη 1944.
Όμως, ο Μανώλης Γλέζος, αυτός που μαζί με τον Σάντα κατέβασαν την ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη τον Μάιο του 1941 -κι έτσι προτιμώ να τον θυμάμαι- αναφέρει ότι στην πραγματικότητα το πρώτο κομμάτι ελληνικής γης που απελευθερώθηκε ήταν στις Φέρες του Έβρου ήδη από τον Αύγουστο του 1944!
Είχα ακούσει τον ίδιο τον Γλέζο να διηγείται την σχετική ιστορία σε κάποια ραδιοφωνική εκπομπή. Θα σας πω ότι θυμάμαι από αυτή την εκπομπή και θα δείτε ότι δικαιολογημένα μου είχαν κάνει εντύπωση.
"Στην πολίχνη αυτή, στις Φέρες (όσοι έχουν υπηρετήσει στον Έβρο την ξέρουν, είναι κοντά στην Αλεξανδρούπολη) υπήρχε μια μικρή μονάδα του Γερμανικού στρατού.
Θυμίζω ότι όταν εισέβαλαν οι ναζιστές Γερμανοί τον Απρίλιο του 1941, η Ελλάδα διαιρέθηκε σε τρεις ζώνες κατοχής ανάμεσα στις τότε δυνάμεις του Γερμανούς τους Ιταλούς του Μουσολίνι και του Βούλγαρους. Οι Γερμανοί κράτησαν υπό τον έλεγχο τους τα σύνορα με την Τουρκία (που τότε ήταν ουδέτερη) που ήταν ο ποταμός Έβρος και για αυτό τον λόγο τοποθέτησαν φρουρές σε όλο το μήκος της μεθορίου. Τέτοιο ήταν και το στρατιωτικό απόσπασμα που προανέφερα.
Οι Βούλγαροι δεν είπαν τότε ότι κατακτούν την Ανατολική Μακεδονία και την Θράκη (εκτός του νομού Έβρου) αλλά την προσαρτούν ως Βουλγάρικο έδαφος. Και τότε άρχισε ένας τεράστιος αγώνας στον οποίον πρωτοστάτησαν οι ΕΑΜίτες για την ελληνικότητα της Θράκης και της Μακεδονίας. Ήταν οι ίδιοι που αργότερα σύρθηκαν στα ξερονήσια και κυνηγήθηκαν ως ΕΑΜοβούλγαροι!
Όμως ξέφυγα.
Στις Φέρες του Έβρου λοιπόν, στρατωνιζόταν ένα μικρό Γερμανικό απόσπασμα. Στις 28 Αυγούστου 1944 το πρωί, ο Γερμανός στρατιώτης που πλενόταν στο πηγάδι, είδε να πλησιάζει ένα πλήθος πολιτών με πρώτες τις γυναίκες που τραγουδούσαν. Έτρεξε, φώναξε και τους άλλους και σύντομα όλοι οι Γερμανοί στρατιώτες οπλισμένοι βρέθηκαν περικυκλωμένοι από πολίτες του χωριού, άνδρες και γυναίκες που τραγουδούσαν και τους φώναζαν να παραδοθούν.
Και παραδόθηκαν!
Εντάξει, με τα σημερινά δεδομένα ίσως δεν ήταν κανονικοί Ναζί αλλά κάτι σαν συνοροφύλακες. Αλλά αυτό καθόλου δεν μειώνει την σημασία της ενέργειας των κατοίκων των Φερών. Μην ξεχνάμε ότι ήταν και ένοπλοι και Γερμανοί και η φήμη της σκληρότητας τους ήταν εδραιωμένη στην σκέψη του κόσμου.
Νομίζω ότι είναι το πρώτο περιστατικό στην ιστορία, από όσο γνωρίζω, όπου στρατιώτες παραδίδονται σε άμαχους. "
Έτσι περίπου τα είπε ο Γλέζος αλλά κάπως διαφορετικά τα λέει ο δικτυότοπος του Δήμου Φερών.
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι Φεριώτες από τότε έχουν κάνει επίσημη τοπική γιορτή τους την 28η Αυγούστου (μπράβο τους!) ενώ εμείς, οι υπόλοιποι Ελληναράδες, την 12η Οκτωβρίου την ξεχνούμε.
Πίσω στην Αθήνα, όπου λίγες ημέρες αργότερα, έφτασε και η εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση και στις 16 Οκτωβρίου 1944 ο Γεώργιος Παπανδρέου μίλησε στο Σύνταγμα και στις φωνές του συγκεντρωμένου πλήθους για Λαοκρατία και όχι Βασιλιά, απάντησε με το θρυλικό "Πιστεύωμεν και εις την Λαοκρατίαν".
Καμία στρατηγική ανάγκη δεν υπήρχε να κουβαληθούν εδώ τα στρατεύματα της Μεγ. Βρετανίας τότε. Αλλά τώρα γνωρίζουμε ότι στις προτεραιότητες του Τσόρτσιλ ήταν να λύσει υπέρ του εξόριστου τότε Βασιλιά Γεωργίου το πολιτειακό ζήτημα και να τσακίσει την δύναμη του ΕΑΜικού κινήματος.
Και τα δύο τα κατάφερε κι έτσι αποδελτιώνεται ως μεγάλος στην Ιστορία που με ψιλά γράμματα γράφει όλα τα άλλα και κυρίως το στραπάτσο που έπαθε ο Ελληνικός λαός και που ακόμα μας παιδεύει.
Τα όσα ακολούθησαν (Δεκεμβριανά, Εμφύλιος) είναι κάπως γνωστά κι επειδή δεν έχουμε μάθει να συζητάμε αλλά να φωνάζουμε, συνήθως αποφεύγουμε να μιλάμε για αυτά για να μην χαλάσουμε τις καρδιές μας.
Κι εγώ σταματάω.
Απλώς δεν θέλω να μετράω τις μεγάλες στιγμές της πατρίδας και του λαού μας που έγιναν χαμένες ευκαιρίες και να είναι σαν να μετράω καημούς στο κομπολόι μου.
του Έρμου Καστριώτη (12.10.2010) http://ermokastriotis.blogspot.gr/
Αυτά άφησε ο πόλεμος.
Η Ελλάδα έβγαινε από την πολεμική περιπέτεια ουσιαστικά κατεστραμμένη. Οι απώλειες του ελληνικού λαού στη διάρκεια της τετράχρονης κατοχής και του αντιστασιακού αγώνα ήταν πάμπολλες: ο αριθμός των νεκρών σε μάχες, των εκτελεσμένων και δολοφονημένων, όσων θανατώθηκαν ως όμηροι στα γερμανικά στρατόπεδα και όσων πέθαναν από την πείνα και τις κακουχίες ανέρχεται σε περίπου 500.000. Τα πάσης φύσεως καμένα κτίρια υπολογίζονται στα 155.000 ενώ οι πυροπαθείς οικογένειες σε 111.000 σε όλη την Ελλάδα. Ας σημειωθεί ότι 1.700 ήταν τα ολοκληρωτικά πυρπολημένα ελληνικά χωριά. Οι ζημιές στην οικονομία υπολογίζονται σε 40-80% μείωση της γεωργικής παραγωγής στα διάφορα αγροτικά προϊόντα, μείωση του κτηνοτροφικού κεφαλαίου κατά 50% για τα μεγάλα ζώα και 30% για τα μικρά, ελάττωση των δασών κατά 20%, καταστροφή των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων και νέκρωση της σχετικής παραγωγής, ελάττωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 50%, καταστροφή των συγκοινωνιών, δηλαδή του σιδηροδρομικού υλικού και δικτύου και του οδικού δικτύου, αρπαγή του 70% των αυτοκινήτων, καταστροφή λιμανιών και της διώρυγος της Κορίνθου, απώλεια κατά 73% της εμπορικής και επιβατηγού ναυτιλίας της χώρας.
Η ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ 8 - Το άγνωστο ντοκουμέντο
«Ενας χρόνος κλείνει σήμερα από την ημέρα της επαίσχυντης φυγής των Ούνων απ τη γη μας. Σαν ακρίδα, όπου πέφτει όλη μαζί κι αποσκεπάζει τα σπαρτά ενός τόπου για να φάει τα πάντα από τη ρίζα, μα που ξαφνικά ένας άνεμος την ξεσηκώνει και τη σπρώχνει προς τη θάλασσα ακυβέρνητη να αφανιστεί, έτσι κι ο γιγάντιος άνεμος της Εθνικής Αντίστασής μας, μέσα κι έξω απ την Ελλάδα, 12 του Οκτώβρη του 44 ξεσήκωσε τους Ούνους απ τα άγια χώματά μας, πανικόβλητους και αλλόφρονους και τους εκέντρισε τελειωτικά, να πέσουν στον όλεθρο απ τον ύστατο γκρεμό!
Ακόμα ωστόσο σ' όλη την Ελλάδα, την ημέρα εκείνη, σε στεριές και πέλαγα, στις χώρες μας και στα βουνά μας, η φωτιά της πιο τρανής θυσίας ανάβονταν παντού στις υψηλότερες κορφές του ηρωισμού μας σαν μια απροσμέτρητη τσοπάνικη φωτιά, ενώ σύγχρονα οι μύριοι των αδιήγητων μαρτυρίων του λαού μας τόποι, Δίστομο, Καλάβρυτα, Κομμένο, Λιγγιάδες, Κλεισούρα, Βιάνο, Καλλιθέα, Κοκκινιά, Καισαριανή και τόσοι άλλοι αναδίνανε την άχνα από το αίμα των αδελφικών θυμάτων ή εκαπνίζανε τριγύρω μας μερόνυχτα σαν άσβηστοι βωμοί. Και στις πλαγιές και στα πυρπολημένα και καταματωμένα ακρόποδα του φοβερού βουνού της νέας μας λευτεριάς μανάδες, αδελφές, αρραβωνιαστικιές, παιδιά, γυναίκες, βρέφη αυτών των ίδιων μας ηρώων, που παλέψανε, σφαχτήκαν, κρεμαστήκανε, εκαήκανε για να μας ελευθερώσουν, εσηκώνανε με τέλεια καρτερία και με πίστη αφάνταστη την όψη τους σ' εμάς.
Και να σήμερα η επέτειος της τιτανικής αυτής ημέρας που ξημέρωσε για να μας κράξει όλους εμάς που επιζούμε ολοτρόγυρα από το τιτανικό εθνικό της Τρόπαιο, αλληλέγγυους και υπεύθυνους όχι μονάχα μπρος στη μνήμη των ηρώων και των μαρτύρων μας που χάθηκαν για μας, αλλά και μπρος στην ύπαρξη όλων όσων, αίμα από το αίμα τους και σάρκα από τη σάρκα τους και κόκαλο από τα κόκαλά τους, επιζήσανε απ αυτούς τις αδελφές τους, τις αρραβωνιαστικιές τους, τις μανάδες τους αναπήρους τους, τους αρρώστους τους, τα οργανεμένα τους ανήλικα βλαστάρια! Και να σήμερα η επέτειος που θα δείξει άσφαλτα, αν η εθνική αλληλεγγύη έχει τ ανάστημα που χρειάζεται για να υψωθεί στη γιγαντιαία πώχει αφήσει η μέρα τούτη πίσωθέ της ηθική και ιστορική κληρονομιά!
«Εγκαίνια μιας νέας ιστορικής παράδοσης»
Οσο για μας που έχουμε πάρει απάνω μας την ηθική πρωτοβουλία να σκορπίσουμεν αυτό το κείμενο ως τις άκρες της Ελλάδας, ο σκοπός μας είναι σήμερα διπλός: απ τ ώνα μέρος να σαλπίσουμε ως τα πέρατα του ελληνικού μας κόσμου την απέραντη του ευθύνη ν αγκαλιάσει όλα τα απορφανισμένα λείψανα από τις οικογένειες των καινούργιων μας ιστορικών ηρώων σε μια αμέριστη και θετική και οργανωμένη από μέρους του στοργή. Κι από το άλλο ν αναγγείλουμε πλατύτατα στον ίδιο αυτό κόσμο, ότι έχοντας συνειδητοποιήσει ολόκληρη τη σημασία αυτής της ημερομηνίας, που ξεκινώντας απ τις 28 του Οχτώβρη του 1940, αποκορυφώνει τον τετράχρονο αγώνα μας ενάντια στον καταχτητή με μια τεράστια κάθαρση και μ ένα θρίαμβο ανάλογο προς τις διάμεσες θυσίες ολόκληρου του Ελληνικού Λαού. Αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε κατά το 1946 έναν Πανελλήνιο Πανηγυρισμό των κορυφαίων τούτων ημερομηνιών της ιστορίας μας, πανηγυρισμό, όπου φιλοδοξούμε να υψωθεί όχι απλά στο επίπεδο ενός κοινού εθνικού μνημοσύνου, αλλά ως τα εγκαίνια μιας νέας μας πνευματικής, και γενικά ιστορικής παράδοσης. Φιλοδοξούμε δηλαδή από τη συμβολικά Πανεθνική και Πανομαδική υπόμνηση της κολοσσιαίας σημασίας των παραπάνω ημερομηνιών, να κάμουμε έναν νέο και πάντοτε ενεργό ιστορικό θεσμό, κατά τον τρόπο που έκαμαν οι αρχαίοι, όταν επραγματοποίησαν στην Αθήνα τον θεσμό των Προμηθεϊκών Δαδοφοριών, με σκοπό η φλόγα της ελευθερίας και της ζωής να μεταδίδεται αδιάκοπα στους αιώνες, από άτομο σε άτομο και από γενεά σε γενεά! Γι αυτό λοιπόν το λόγο και ακριβώς γι αυτούς τους παραπάνω όπως τους προσδιορίσαμε σκοπούς, τη μέρα τούτη, 12 του Οχτώβρη, καταθέτουμε αυτό το κείμενο σα μια έκκληση απ τη μια μεριά προς όλη την Ελλάδα, να ορθωθεί ομόψυχα στο μέγα ιστορικό της χρέος μπρος στο θάμα της καινούργιας της κοινωνικής και ιστορικής αλληλεγγύης - κι απ την άλλη, σαν μια εγγύηση προσωπική μας ότι θα δουλέψουμε ολόψυχα στο μεταξύ για να προσφέρουμε τον άλλο χρόνο τον θεσμό που παραπάνω υποσχεθήκαμε, και πως την ώρα που θα χρειάζεται, θα προσκαλέσουμε σε τούτο το Εργο, όχι απλά σαν θεατές, αλλά και ως συνεργάτες -όπου πρέπει και όταν πρέπει- αντιπροσωπευτικά και ζωντανά στελέχη, απ τον ίδιο που χρωμάτισε με το αίμα τους τη νέα μας Εθνική Εποποιία, ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΑΟ».
